A entidade fundada fai 21 anos tivo en conta dúas cousas. Por unha banda, a falta de profesionais suficientes para atender aos pacientes en eúscaro, e doutra banda, os profesionais que sabían euskera tamén tiñan dificultades para falar correctamente en eúscaro sobre temas de saúde. Para canalizar as súas reivindicacións, a organización estableceu dous obxectivos principais: conseguir máis profesionais vascoparlantes e ofrecer unha capacitación lingüística axeitada.

Actualmente, a OEE conta con máis de 600 socios. A organización está formada por persoas relacionadas coa saúde: médicos e enfermeiras de institucións públicas e privadas, profesorado universitario, estudantes, etc.

Premios Esgote e Ugarteburu

Para chegar aos destinos, a OEE organiza diversas actividades en Gipuzkoa, Bizkaia, Álava e Navarra. A organización conta cunha estrutura organizativa de actividades nestes territorios e coñece de cerca a situación dos servizos sanitarios nestes territorios, xa que a maioría dos seus socios traballan en Osakidetza (CAV) e Osasunbidea (Navarra). En canto á situación no Norte, non a coñecen tanto como queren, xa que teñen poucos membros traballando. A organización de actividades tamén en Iparralde é un dos obxectivos da organización.

A partir de 1991, ano tras ano, a OEE organiza xornadas sobre saúde co obxectivo de mellorar a formación e a terminología dos profesionais e ofrecer aos pacientes unha mellor relación profesional en eúscaro. Son moitos os temas que abordaron: enfermidades infecciosas, problemas de saúde na vellez, enfermidades crónicas, urxencias, xenética, enfermos terminais, mulleres e saúde, etc. Este ano, o tema da investigación foi tratado en Vitoria-Gasteiz, os días 3 e 4 de xuño.

Por outra banda, para fomentar a publicación de textos no ámbito da saúde, a organización convoca o premio Esgote. De face á Universidade, o premio axuda á creación de material en eúscaro e grazas a este certame se publicaron varios libros. Nos últimos anos, organizaron xunto coa Fundación Azkue o premio Ugarteburu, que premia aos mellores artigos da wikipedia en eúscaro. De cando en vez, organizan sesións clínicas en eúscaro nos hospitais e tamén sesións clínicas con bertsolaris.

A influencia de Bolonia no Medicamento

A OEE tamén coñece a situación universitaria, xa que moitos dos seus membros son profesores universitarios. Aínda hai problemas para estudar Medicamento e Enfermaría en eúscaro e hai que ter en conta os novos problemas que xorden co plan Bolonia. Karlos Ibarguren é representante da OEE de Gipuzkoa e médico de Emerxencias de Osakidetza. Así nolo dixo ela: “A rama vasca de Medicamento e Enfermaría foi crecendo nos últimos anos e o alumnado saíu satisfeito. Co plan Bolonia, con todo, témese que a rama vasca váiase a reducir. De feito, crearon un marco académico único para toda España, polo que calquera ten agora a oportunidade de estudar Medicamento na UPV. O Medicamento ten un acceso acorde aos puntos máis altos, e moita xente de aquí terá que saír fose estudar a carreira. Por tanto, dentro duns anos, teremos entre nós a profesionais que non realizaron os seus estudos en eúscaro. Estamos preocupados por este problema”.

Plan tardío de eúscaro en Osakidetza

Para os servizos sanitarios, dar asistencia en eúscaro ao paciente debería ser algo básico e fundamental, segundo a organización. Na Comunidade Autónoma Vasca, Osakidetza, o primeiro Plan de Eúscaro púxose en marcha en 2005, 22 anos despois da súa creación. A OEE considera que chegou demasiado tarde e non lle dá satisfacción. En Osasunbidea, en Navarra, o dereito a recibir o servizo en eúscaro só existe na zona vascófona; en Iparralde, tampouco.

Como coñece de cerca a situación do eúscaro en Osakidetza, preguntamos a Karlos Ibarguren en que consiste o plan de eúscaro. A OEE ve notables carencias no plan de eúscaro de Osakidetza. Por unha banda, a asociación considera que aínda que o plan de eúscaro fomenta a asistencia en eúscaro aos enfermos, o eúscaro non é unha lingua de traballo. O feito de que o traballador poida vivir e traballar en eúscaro parécelle fundamental á asociación. “O primeiro que ten que garantir Osakidetza é que o paciente teña dereito a recibir asistencia en eúscaro. E hoxe en día, a asistencia en eúscaro non está asegurada e iso é grave. Realizouse un gran esforzo en asistencia primaria, pediatría e postos de administración pública, pero non se conseguiu do todo. No ámbito especializado a situación é peor. Recentemente, o Observatorio lanzou o documental Dignasun bidea, baseado na vivencia de Kepa Elorza. Moitas persoas viviron situacións parecidas. Esa é a realidade”.

Doutra banda, Ibarguren explicou que, dado que na sociedade fálase máis euskera, de forma natural hai máis xente que sabe eúscaro entre os traballadores de Osakidetza. Así mesmo, o plan de eúscaro priorizou o eúscaro para algúns postos de traballo, establecéronse datas para o cumprimento dos perfís lingüísticos nalgúns postos e nas oposicións o coñecemento do eúscaro dá puntos. Todo iso supuxo un incremento do persoal que sabe eúscaro en Osakidetza. “Con todo, desde o momento en que o eúscaro é oficial na Comunidade Autónoma Vasca, e despois de tantos anos, non nos parece normal que a xente que non sabe eúscaro póñase a traballar. Si do sistema educativo salgue xente que non é capaz de dar asistencia en eúscaro, o problema haberá que solucionalo”.

Ibarguren explicou que o plan de eúscaro tampouco se cumpre do todo. “Pensamos que se poden facer as cousas doutra maneira e pedimos que asumamos que hai un problema. A persoa que acode ao servizo público de saúde debe ter dereito a recibir asistencia en eúscaro. Hai que solucionar o problema. Tivemos que escoitar que o importante é ter bos cirurxiáns e non vascos. Iso non é a solución e esa actitude desbástenos”.

En canto aos servizos sanitarios privados, Ibarguren considera que os vascos que traballan nestes centros non son máis que os que traballan en Osakidetza. Algunhas entidades privadas están concertadas con Osakidetza, polo que, no marco do plan de eúscaro, deberían solicitar a Osakidetza o mesmo que se lle esixe: “Aí tamén hai bastante deixamento. Nestes anos, aos servizos privados concertados non se lles pediu todo o que ao noso xuízo debería esixirse”.