“Bildu pode controlar sete das oito mancomunidades en Gipuzkoa”. A nota de prensa remitida pola axencia de información EFE difundiuse rapidamente nos días posteriores ás eleccións a través de varios xornais e emisoras de radio.A nota sinala que a única forma de "paralizar" o control de Bildu é mediante un pacto entre o PNV, o PSE e o pp. Con todo, si analízase como se elixe a representación en cada mancomunidade, e á vista dos compromisos asumidos polo PNV e o PSE na anterior lexislatura, non parece que os contrarios á incineradora poidan ter tan fácil acceso á maioría destas organizacións:

- Tras as eleccións municipais, a situación política das mancomunidades cambiou radicalmente nalgúns casos. Na Mancomunidade do Alto Deba, Urola Medio e Tolosaldea os contrarios á incineradora teñen maioría absoluta, ademais de nos principais municipios (Arrasate, Tolosa, Azpeitia, Bergara…) foron maioría na maioría dos municipios medianos e pequenos.

- En Urola Kosta a competencia parece estreita para o control da mancomunidade. Os estatutos da Mancomunidade establecen que a Asemblea Xeral estará integrada por todos os concelleiros de todos os concellos, sendo o órgano decisivo da Mancomunidade. Os edís da incineradora resultaron elixidos con 33 (28 do PNV, 4 do PSE e 1 do pp), mentres que os da incineradora resultaron elixidos con 34 (30 de Bildu e 4 de Aralar). Entre os concelleiros da plataforma Orioko Orain 2 non deron a coñecer publicamente a súa opinión sobre a incineradora.

- Na Mancomunidade de Sasieta é máis difícil saber que vai pasar. A entidade está integrada por 22 municipios da contorna do Goierri, cada un dos cales ten un representante na mancomunidade, ademais de contar cun representante máis de cada un dos municipios que superan os 5.000 habitantes. Así as cousas, en Beasain, Zumarraga e Urretxu os partidarios da incineradora imporanse (no caso de Urretxu, si o PNV pacta co PSE e H1!), cada un con dous representantes. Ademais, Idiazabal e Zegama tamén foron vencedores polas plataformas destes partidos. Por tanto: 8 representantes dos defensores da incineradora. Os solicitantes de moratoria contan con Ataun, Itsasondo, Lazkao (2 representantes), Legazpi (2 representantes), Legorreta, Ordizia (2 representantes), Segura e Zaldibia. Por tanto: 11 representantes. Pero no resto do oito municipios da mancomunidade presentáronse independentes, cal é a súa opinión?

- Na Mancomunidade de Debabarrena non hai dúbida de que o PSE e o PNV gañaron nas principais localidades (Eibar, Ermua e Elgoibar) e poden ter 10 representantes no órgano principal da mancomunidade. En cambio, Bildu terá 5. Por tanto, si non hai sorpresas, o Baixo Deba defenderá a incineradora de Zubieta.

- a Mancomunidade de Txingudi tamén quedou en mans do PSE (en Irun) e do PNV (en Hondarribia).

- Por último, está a Mancomunidade de San Marcos, a máis poboada de Gipuzkoa. En San Marcos hai 157 votos en xogo, repartidos en función da poboación: Donostia-San Sebastián 47; Errenteria 17; Hernani, Lasarte e Pasaia 13; Oiartzun, Usurbil, Lezo e Urnieta 11; e Astigarraga 10. Cos municipios nos que Bildu obtivo a maioría absoluta, 69 votos fáltanlle 10 para facerse co control de San Marcos (79 votos). En Donostia-San Sebastián e Errenteria a vitoria foi para Bildu, pero os favorables á incineradora (PSE, PNV e pp) sumados nos plenos municipais para decidir a representación de San Marcos son maioría, do mesmo xeito que en Urnieta e Lasarte.

Control do consorcio

O proxecto “estratéxico” de Zubieta foi impulsado polo Consorcio de Residuos. O Consorcio está formado polas Mancomunidades e a Deputación. A representación de cada mancomunidade no consorcio depende da poboación (ver táboa), mentres que a Deputación ten o 33% da entidade, representada polo Deputado de Desenvolvemento Sostible.

Por tanto, as forzas que solicitan a moratoria teñen asegurada unicamente o 14% da representación do Consorcio. En Urola Kosta e Sasieta a balanza situaríase ao seu favor nun 24%. É evidente que San Marcos e a Deputación son as claves para o control do Consorcio. Por tanto, os partidarios da incineradora (PNV, PSE e pp) teñen a obrigación de pactarse, ás veces entre dúas (en Errenteria, Urnieta e Lasarte son suficientes o PNV e o PSE) e outro tres (en Donostia-San Sebastián tamén necesitan o apoio do pp).

Non parece fácil que os contrarios á incineradora poidan gobernar no Consorcio de Residuos. Os principais partidos a favor da incineración xa comezaron a tomar posicións en nome de “proxectos estratéxicos”, “avance de Gipuzkoa” e outros argumentos. PSE e pp téñeno moi claro, o PNV non tanto: "Como se pode gobernar unha institución de coordinación que teña a oposición de 58 municipios?", preguntábase Txema Montero nunha entrevista en Onda Vasca. Ademais, está por ver que se negociará noutras deputacións e nas capitais da CAV.

Así as cousas, Noticias de Gipuzkoa aclara que o PNV e o PSE tiñan pactado antes das eleccións apoiar os grandes proxectos de Gipuzkoa en función dos resultados da votación. Si deciden continuar con este acordo, deberán enviar consignas moi estritas aos seus concelleiros para que non haxa sorpresas nos plenos municipais, números que bastan cunha pequena “disidencia” para despexar as súas intencións –a pasada lexislatura Odón Elorza pacta coa UE, dándolles a chave para o trol de San Marcos–.

Parar a incineradora “de abaixo arriba”

Con todo, aínda que pareza difícil paralizar “de arriba a abaixo” a planta de incineración, a posibilidade de parala “de abaixo a arriba” é maior que nunca. A recollida de lixo porta a porta saíu reforzada estes días por dous motivos: Un, nos municipios nos que se implantou a porta a porta (Usurbil, Hernani, Oiartzun e Antzuola), as eleccións municipais tomáronse como referendo e os partidarios lograron unha gran vitoria. Dous, en vésperas das eleccións, o Tribunal Superior de Xustiza do País Vasco ditaminou que Hernani pode seguir co sistema porta a porta.

Si na próxima lexislatura implántase a recolleita porta a porta nos municipios nos que Bildu logrou a maioría absoluta, a incineradora de Zubieta complicarase moito. A incineradora terá a capacidade de queimar 260.000 toneladas de residuos, pero se se abre a porta a porta en Gipuzkoa, non parece que vaia chegar nin á metade. Estarán dispostos a pór en marcha unha planta de tan baixa rendibilidade?