Zianuroa
Gu baino animalia azkarragorik bada. Gehienak. Guk ez bezala, zein landare jan eta zein ez ederki asko dakite. Guk? Hik neuk? Aste pare baterako mendian libratu behar...
Mendian eta etxean fruitu gozoak ematen dituztenen artean Prunus generoko landare jendea erruz topatuko dugu: muxikondoa (Prunus persica), aranondoa (Prunus domestica), albertxikondoa (Prunus armeniaca), basagereziondoa (Prunus avium), gereziondoa (Prunus cerasus), brinoiondoa (Prunus persica var. nectarina), oilarana (Prunus mahaleb), otsagereziondoa (Prunus padus), paraguaiondoa (Prunus persica var. platycarpa), Portugal erramua (Prunus lusitanica), gerezi-erramua (Prunus laurocerasus), elorri beltza (Prunus spinosa) eta, izenari kasu egiten badiogu behintzat, denetan gozoena arbendolondoa (Prunus dulcis).
Arbendolondo honen fruitu arbendolak, ordea, landare genero honekin azti ibiltzeko aholkua ematen digu eta gure arreta piztu behar luke. Arbendola mikatzak, alegia. Prunus genero osoa pozoitsua da; gutxi edo gehiago pozoitsua. Eta behor jendeak badaki; gure jendeak ez baina hark bai. Pozoi honi “Arbendola mikatza” izena emana zaio, fruitu mikatz horrek duen usain eta dasta bereziek ederki laburbiltzen baitute. Napoleon handia hiltzeko erabili omen zuten eguneroko arbendola mikatz dosiaren kontua txoko honetan azaldua dudala urteak dira.
Bada, zianuroa da du pozoi arbendola mikatzak. Baita fruitu gozo askoak ematen dituzten landare jende honek ere. Edo, landare jendilajea esan beharko ote dugu? Hostoa, azala, egurra, sustraiak... Landareari nonahi hozka eginez gero zianuroa hartuko dugu. Zaldi, mando eta asto, hau da, behor jendeak ez dio berehalakoan kosk egingo ez. Astakume zoro edo moxal txororen batek dastatuko du, apika, baina laster jasoko du ingurukoen lezioa, baita “arbendolondo mikatzaren” dasta ezagutzen ikasi eta memorian betirako gorde ere. Ez denek, inondik ere. Zianuro pozoitzeaz gain, beste gaitz larri batzuk eragin ote ditzaketenaren susmo ugari bada, han eta hemen. AEBetan, adibidez, genero honetako landare batzuk, MRLS gaitza medio behorren abortua eragiten dutenaren zantzuak aurkitu dituzte.
O día excede a noite co equinoccio de primavera. Este ano ocorreu o 20 de marzo, ás 22:59 horas, abrindo a porta da primavera. O prefixo Eki significa o mesmo. Até entón a noite fora máis longa. O día e a noite tiveron doce horas. Desde entón o día alárgase e a noite... [+]
Hai moito tempo que o tempo está na nosa liña, pero o clima é relativamente recente. Non hai que aclarar demasiado o que é o cambio climático. Explicar que é a paisaxe si é unha necesidade máis vermella. Está en plena actualidade organizar conferencias, mesas redondas... [+]
É o momento de recoller os froitos e polos en camiño ao lagar. Pera (Pyrus communis), mazá (Malus x domestica), uva (Vitis vinifera)... Parece un camiño curto e rápido, pero hai que traballar unha chea de rodeos e as súas variantes ata que o froito se converta en mosto e... [+]
No País Vasco a agricultura é a historia da colonización permanente. Como en todas partes. Antes non se cultivaba a terra; antes non se sementaba a colleita; gozábase do que antes non se comía. Trouxérano todo doutra parte. Moitas destas historias foron escritas polos... [+]
Volvendo aos viños que se elaboran cos cultivos, a madreselva esquerda (Humulus lupulus) é conservadora e agregadora de cata amarga. A unión de cultivos e madreselvas produce moitos sucios chorros, especialmente nos países da cervexa. Un amigo acábame de explicar as... [+]
Na nosa casa coñecémolo co nome de madreselva (Humulus lupulus). De feito, traballouse a torto e a dereito nas ribeiras do río do noso país, coincidindo coa expansión da cervexa. Aprendemos que se lle chama tamén lagosta, cervexa, cervexa, verruga e herba á esquerda... [+]
A primavera tróuxome o tema ao nariz. C. traballaba en diversos centros de investigación de Nova York. Bushdid, M. Oh! Magnasco, L.B. Vosshall e A. Un artigo publicado polos científicos Keller en marzo de 2014 no prestixioso “Science Magazine” produciu un gran balbordo. O... [+]
Terminan os curiosos días interanuais, os que se comen e beben das emanaciones da terra. Comerei do mellor ao mellor. Supostamente. Botellas de cava e champaña pesadas son fáciles de bailar. Aínda que hoxe en día son de todo tipo, antes era a sidra do outro barril. Cando a... [+]
