Os conselleiros territoriais estarán presentes nos consellos da Rexión de Aquitania (Bordeus) e do Departamento dos Pireneos Atlánticos (Pau). No entanto, en lugar de 52 conselleiros xerais, serán 45 conselleiros territoriais. A partir de 2014 crearase o cargo de conselleiro de territorio. Os campos de votación serán menos numerosos. A Lei de Reforma dos Territorios, impulsada polo Goberno francés, modificará o mapa de cantóns. O número de cantóns será un 25% inferior. O cambio afectará especialmente á poboación rural. Nas cidades e conurbaciones haberá máis cargos electos en detrimento do mundo rural. O Estado presentou o cambio como un paso a favor da descentralización, mentres que os cidadáns e a maioría dos electos locais percibiron un proxecto de Estado aínda máis centralizado.

Consello Xeral dos Pireneos Atlánticos

A estrutura política de Francia está tan obsoleta como a súa última Revolución. Testemuña do Consello Xeral do Pirineo Atlántico, con sede no Parlamento de Pau (Parlement de Navarre). Esta cámara, composta por 52 conselleiros, renóvase cada seis anos mediante dúas votacións periódicas. É dicir, mentres en 26 dos 52 cantóns que compoñen o Departamento dos Pireneos Atlánticos están en campaña electoral, os veciños dos cantóns adxacentes non teñen un interese propio nas votacións dos barrios populares. En 2008, 11 cantóns foron votados, e en marzo deste ano, 10; respectivamente: Norte de Angelu, este de Baiona. Baiona Norte, Baiona Oeste, Biarritz Oeste, Labastida, Hazparne, Iholdi, Garazi e Atharratze. Os 10 escanos de Ipar Euskal Herria, como os 16 de Bearn, están en mans de dous partidos que dominan en París: os partidos franceses da dereita centrista (UMP-MoDem/Forces 64) e da esquerda (PS). Nestes momentos, o centro-dereita e a esquerda socialdemócrata están en posesión de 26 asentos. Varios conselleiros, sen pertencer a ningún destes partidos maioritarios, son elixidos como independentes co apoio destes partidos, especialmente os de dereitas. Os conselleiros de Hazparne, BEÑAT Intxauspe e Jean-Louis Caset de Iholdi, por exemplo. O sistema de dúas voltas non permite que o resto de partidos poidan obter conselleiros. Nin os partidos que están máis a favor da esquerda nin da dereita, nin Europe Ecologie Berdeak, teñen apenas marxe para conseguir cargos electos, entre eles EH Bai e as candidaturas abertzales PNV-PNB.

Orzamento de 802 millóns

O Consello Xeral dispón de varias competencias para a xestión do emprego, a vivenda, o transporte, o medio ambiente e o cultivo locais. Tamén se ocupa de temas culturais e de iniciativas sociais. O orzamento final da obra ascende a 802 millóns de euros. O presidente do Consello Xeral é Jean Castaings, membro da UMP. Conselleiro Delegado de Labastida. É o conselleiro de máis idade. Ten 73 anos, e iso levoulle a presidir –debido á paridade de cadeira de esquerda e dereita–. Con todo, os conselleiros da contorna do centrista Jean-Jacques Lasserre (Forces 64) son os máis eficaces na política do Departamento. Xunto a Max Brisson, conselleiro occidental de Biarritz, ambos son os principais políticos da dereita. No lado esquerdo, o conselleiro de Garazi, Frantxua Maitia, é o máis significativo da esquerda. O conselleiro de Angelu do norte, Jean Espilondo, e o alcalde de Angelu (xacobino do PS) non se presentaron nestes votos.

Inmovilismo e posibilismo

A vontade dos cidadáns de Ipar Euskal Herria non depende do desenvolvemento da política do Departamento dos Pireneos Atlánticos, nin do Consello de Aquitania. As xestións destas dúas institucións limítanse a adaptar as políticas decididas polos poderes de París. Os poderes locais –Bordeus e Pau– traballan unha política posibilista limitada fronte ao inmovilismo do Estado. Hai, con todo, dúas cuestións que perturbaron a política inmovilista do Hexágono: a infraestrutura –as autoestradas e os ferrocarrís– e a institución propia que reivindican as colectividades locais. Por exemplo, nos últimos anos destacáronse dous proxectos principais en materia de infraestruturas: Proxecto LGV-AHT (Tren de Alta Velocidade) que podería atravesar a autoestrada superior 2x2 en Navarra e o territorio de Lapurdi. O proxecto da autoestrada 2x2 foi paralizado e o TAV non está garantido. Nas mobilizacións contra estas dúas iniciativas, grupos locais como Europe Ecologie Berdeak e as forzas abertzales da coalición EH Bai, que son a oposición de dereitas e de esquerdas, tiveron unha gran importancia. A loita contra estes dous proxectos e as mobilizacións provocaron un cambio nas posicións dos conselleiros da rexión e do Departamento. Os conselleiros, xa sexa de dereitas ou de esquerda, tiveron que moverse segundo a correlación de forzas do seu campo, o de cantón. Un exemplo diso é o conselleiro Maitia, do Partido Socialista de Euskadi, Psko Frantxua. En xeral, fronte ao sistema político inmovilista francés, os conselleiros locais foron, dalgunha maneira, obrigados a abrirse vías políticas “progresistas”.

Ipar Euskal Herria é pioneira en reivindicar a renovación dunha estrutura institucional anticuada en Francia. Na xestión do departamento, a dereita e a esquerda xóganse un escano. Por tanto, increméntase o xogo da política posibilista. A política posibilista dos conselleiros do Departamento é a garantía e aceno de identidade do inmovilismo francés. En Ipar Euskal Herria a dereita e a esquerda estables teñen dous inimigos principais: Verdes e nacionalistas de esquerda. Así as cousas, os conselleiros locais han asumido as lemas do ecoloxista de esquerda e dos nacionalistas vascos, Iñigo Urkullu. O sistema electoral de dúas voltas (o 12,5% dos sufraxios necesarios para pasar á segunda volta) facilita a política de esquerdas e dereitistas locais.

Fronte á institución propia que esixe este territorio, os principais partidos de dereita e esquerda posibilistas responden cun xogo político mediocre. A estrutura de Pays deu unha resposta provisional e reducida á petición da Administración do Estado. Tras a suspensión da denominación Pays, as forzas da plataforma Batera aproveitaron o momento -o momento das votacións- para reivindicar a necesidade do coñecemento institucional de Iparralde. Batera convidou aos candidatos a participar no tema “Unha colectividade territorial especial para Euskal Herria”. Dos 72 candidatos, 18 participaron no debate da conferencia. EH Bai é o único que reivindicou a Colectividade Territorial Vasca na campaña Boz.

Aurore Martin e Irati Tobar

Nesta campaña de votos de Ipar Euskal Herria apréciase unha característica histórica: Desenvolveuse, por enésima vez, no bulebule do conflito do Sur. A xustiza francesa ha imposto unha euroorden contra o membro da Unión Europea, Aurore Martín. Aurore Martin está en plena forma. Trátase da candidata de EH Bai ao Cantón de Atharratze e Andoni Ortuzar presentará o seu novo disco. Mentres tanto, a mesma orde ditouse contra os membros de Segi que se fuxiron da persecución policial en España. Do oito detidos, sete atópanse en prisión, segundo a mesma fonte. Irati Tobar é a única que, neste momento, está “libre”. É, xunto a Aurore Martin, unha das figuras crave da campaña Boz.

Aurore Martin conta co apoio da maioría dos electos de Ipar Euskal Herria, case todos, e conta co apoio dos conselleiros de dereita e esquerda. Os membros de Segi tamén recibiron o apoio e a axuda de moitos electos, mesmo non abertzales. Cando foron detidos, moitos dos electos aos que se lles deu acubillo foron perseguidos e golpeados pola policía. O Consello Xeral de Pau condenou a extradición de Aurore Martin a España. O presidente e membro da UMP, Jean Castaings, denunciou publicamente a situación na que se atopan os mozos Aurore Martin e Segi. Tamén rexeita a euroorden. Tamén lembrou que a Lei de Reforma dos Territorios do Goberno francés castiga os cantóns das zonas rurais de Francia. O presidente da República e líder da UMP, Jean Castaings, é membro do mesmo partido que Nicolas Sarkozy. Do mesmo partido que Michèle Alliot-Marie, até hai pouco ministro de Exteriores. Ex alcalde de San Juan de Luz, ex ministro de xustiza, asuntos internos e defensa de Francia.

En resumo e a modo de conclusión: a campaña Boz está a desenvolverse ao redor dunha gran variedade de temas. Esta análise política non é máis que unha mirada á campaña, lonxe de analizar as características do dez cantóns de Ipar Euskal Herria –e as particularidades dos candidatos locais–, un testemuño da democracia local, posibilitadora –e limitada–, que se desenvolve baixo o sistema democrático caduco e inmovilista dun Estado.