DETENCIÓN, tortura e cárcere. Estas son as tres fotos de segundo nivel que deixou a semana da area. Na foto principal figuraba o avogado do Estado, con varios argumentos en contra da legalización de sortu. Neste ambiente, primou o intento mediático de vincular a sortu con ETA, Batasuna e outras organizacións da esquerda abertzale ilegalizadas, entre outras iniciativas. E segue igual esta semana.

Os seguintes títulos son do pasado luns, cando a Fiscalía española presentou a súa impugnación contra o Tribunal Supremo de Xustiza. Indica fraude de tregua: "A tregua non diminuíu a actividade de ETA en Francia. O grupo de delincuentes segue o mesmo ritmo que o roubo de coches en terras francesas nos últimos anos” (O Correo). “Vínculos directos entre Sortu e ETA” (O Mundo): entre outras cousas, conta que un promotor de Sortu recadou diñeiro para os presos de ETA, en referencia ao diñeiro recadado por un grupo de profesores da Facultade de Informática da UPV/EHU para financiar as viaxes dos familiares dos imputados 18/98. Na mesma liña ABC: “Un promotor de Sortu recadou 45.993 euros para os presos de ETA”. “Delitos dos amigos de sortu” (O País), dáse a coñecer os casos de sete persoas da esquerda abertzale durante o acto de Euskalduna. De momento non hai ningún imprevisto e a crónica anunciada está a cumprirse paso a paso. Así ata que o Tribunal Superior de Xustiza de España dite a súa sentenza sobre Sortu.

Neste AMBIENTE é difícil imaxinar que estamos na época do cesamento do fogo de ETA, e máis aínda que vivimos un proceso que nos pode levar á paz. Nada que dicir despois de escoitar as denuncias de tortura sufridas polo últimos catro detidos biscaíños: violación, golpes, bolsos, ameazas graves… Ao ler o relato de torturas e malos tratos que sufriu o propio Iker Moreno, detido na última redada de Navarra, volve aparecer ante os ollos o mesmo inferno descrito por undécima vez. Desde 2009 detivéronse a 100 mozos vinculados á esquerda abertzale, dos que 90 foron encarcerados e 64 denunciaron torturas. Parece que nada cambiou.

Pero cambiou, está a cambiar: A represión do Estado é a única violencia que queda neste capítulo concreto do conflito e como símbolo desa tortura da Garda Civil. Quen será agora cómplice da violencia? Cos atentados e asasinatos de ETA era máis cómodo e máis comprensible ignorar a tortura, calar. A práctica da tortura é tan complexa como de costume (non se pode borrar a incomunicación, pór cámaras, aceptar o habeas corpus…) cando non hai vontade para iso, pero o silencio contra a tortura vai ser cada vez máis patente, sexa o silencio do lehendakari, sexa un medio de comunicación, sexa un columnista ou un movemento pacifista.

Do mesmo xeito que noutros moitos ámbitos, nesta represión dos estados volvemos a recibir a gran lección de Ipar Euskal Herria. Oito mozos da esquerda abertzale que fuxiron da detención, a tortura e o medo ao cárcere por exercer a súa actividade política foron acollidos por electos, moitos dos cales non compartían as ideas dos seus patrocinados. E os mozos tamén aproveitaron mediáticamente a súa complicada situación. O resultado final segue sendo malo, o cárcere e a ameaza da euroorden, pero agora, por exemplo, pódese medir mellor o que é máis eficaz: queimar dez colectores de lixo ou organizar o peche de Izpura.

O da represión segue sendo válido na sociedade española -á que se orienta o noso punto de vista-, pero na vasca non, ou moito menos. E si Madrid segue na dirección contraria ao actual proceso de paz, Que se utiliza! Lembrando outros tempos, o Concello de Azpeitia, co voto de EA, a esquerda abertzale e Aralar, pediu precisamente iso á Garda Civil.