Empezar a estudar medicamento e terminar de xornalista…

Era fillo de médico e, como tiñamos unha familia numerosa, tiñamos un desconto considerable na universidade. O meu irmán maior preferiu facer enxeñaría agronautica e, vendo iso, eu púxenme a facer medicamento. De todos os xeitos, non sei si acabaría traballando con bátaa branca, non me imaxino como me sentiría atendendo aos enfermos. Aos 20 anos, con todo, morreu o meu pai, deixando un panorama patético en casa. Pensei que eramos trece irmáns e que o menor só tiña un mes. Empecei a buscar traballo. Fun a unha radio e tras facer unhas probas, fichoume con bastante rapidez un tal Luís Do olmo. Por orde da obra, en 1975 deume dúas entradas para ver, como el mesmo dicía, “un grupo de maricas”, e alí aterrei na rolda de prensa dos Beatles. Ese día deime conta da mediocridade do xornalismo en España. Era unha vergoña, un ridículo. “Gústavos a paella?”, “que sabedes do flamenco?”, “fariades unha canción ao touro de Osborne?”. Por iso, e tendo a oportunidade de aprender inglés, decidín dedicarme á música, ata que gañei unha praza na radio en 1977.

Nas
esferas xornalísticas mesturaríanse os escravos do poder e os revolucionarios.

Non eramos moitos comunistas, pero só estabamos os comunistas, ja, ja. Cada vez que o profesorado de xornalismo dicíanos que a información debía ser obxectiva e contrastada, pensaba “non o fan, pero polo menos dino”. Desgraciadamente, o xornalismo actual e o da época da ditadura son exactamente iguais, desfiguradores, embotados e manipuladores. Algúns seguiron moi ben as vellas doutrinas, e curiosamente, os que tentamos facer un xornalismo máis rigoroso, obxectivo e menos manipulativo terminamos no ostracismo que é a censura do século XXI. Como sabía algunhas linguas, mandábanme fose falar de música, pensando que iso me desanimaría, pero eu non perdía a oportunidade de escribir mensaxes provocadoras. En 1971 coñecín a xente do partido comunista de España en París e, cambiando de voz, comecei a colaborar nunha radio local. Grazas a iso conseguín unha estreita relación con Ramón Chao, pai de Manu Chao, Ignacio Ramonet e moitos artistas. Tentei convencer a Ez Dok Amairu para que transmitisen as súas cancións e as súas contas na radio, pero como era comprensible, non querían saber nada dos xornalistas españois. Iso si, sorprendentemente, nas radios españolas ouvíanse moitas máis cancións en eúscaro, galego e catalán que na actualidade. Por iso digo que o réxime actual é moito máis opresivo, máis manipulativo e, sobre todo, moito máis falso. A ditadura ten unha vantaxe no seu mal, que o lobo non se disfraza de pel de ovella. Pero esta ditadura democrática, é un réxime hipócrita, corrupto e torturador. A iso si que hai que oporse.

Pero non son poucos os que se queimaron nas fogueiras do franquismo.

Na televisión, como todo pasaba por mil filtros, era máis difícil facer nada, aínda que co polémico vídeo de Vulpes metémoslles unha boa cuña. Na radio, en cambio, todo era directo, e teño mil anécdotas que se terminaron nas expulsións temporais sen soldo. Recordo que en 1976, cando o réxime franquista ía patas para arriba, puña moitas cancións reivindicativas e revolucionarias, e o director de RNE rogoume que “bo, sei o que es, por favor non me teñas problemas ata que isto cáiase”, e pareceume unha petición moi coherente pola súa banda. Non te imaxinas canto rimos cando me dixo que alguén do CESID quixéralle facer comprender que casei coa filla dun militar, no marco dun plan comunista para ensuciar ás familias dos militares. En 1978-1979 produciuse unha nova etapa na que a UCD, ao non saber que era a liberdade, desenvolveu un sistema de radio e televisión máis libre que o actual. Pero o PSOE apareceu ao seu lado e destruíron o que puideron e máis. O PSOE converteuse no partido máis velenoso e doloroso da historia de España. Ten xente moi fiucega na militancia, pero está chea de dirixentes covardes e falsos, desde o cancro deste pobo, Felipe González, até o símbolo da mediocridade que hoxe manda, Zapatero. A historia deste partido está chea de traizóns, manipulacións e manchas desde a morte de Franco até os nosos días, até o punto de que na ONU, aínda hoxe, e con toda razón, España está na lista dos practicantes da tortura, xunto a pobos como Perú ou Colombia, aos que esiximos o cumprimento dos dereitos humanos.

Canto inflúe unha ditadura como o franquismo no panorama musical?

Como o
franquismo era tan necio e ignorante como brutal, non tiña a capacidade de encamiñar unha estética determinada ou un estilo de letra. Con todo, cando chegaba a hora da acción, as institucións tiñan que pór diñeiro, e sempre houbo máis tendencia a contratar politicamente que a lume extremo. Pero que ocorre hoxe en día? Máis inflúe que o franquismo nesta ditadura secreta, na que tes que ser politicamente xusta e condenar aos que tes que traballar. Iso custoume moito, a principios dos 90, volvendo o meu traballo a vagabundear polos corredores da RNE sen ningunha ocupación. Comprendín rapidamente que tiña que marcharme de alí, si quería saír san e salvo, e decidín marcharme co diñeiro suficiente para regalarlle un piso á miña filla. Un programa tan pequeno como Choiva de Estrelas deume a oportunidade de recoller as moedas, e despois do que pensei quedei moi tranquilo. Grazas a iso deime conta de que o réxime borbónico ten un pánico á democracia, que non quere que o pobo fale, e que a ditadura do politicamente correcto é máis opresiva e limitada que calquera outra ditadura en calquera ámbito.

Por que se queixa a industria da música?

Non te imaxinas canto diñeiro roubaron durante anos. En 1984, un CD custaba 4.000 pesetas, en proporción aos 50 euros actuais, e os que tiñamos a colección de LP pasaron os anos contando moedas pensando que iamos pasar aos CDs. Ademais, o mito de que as compañías multinacionais só dedícanse a iso é unha mentira, xa que a maioría delas están metidas na industria armeira ou farmacéutica até o mil marabillas. Pero hoxe en día, as compañías rendéronse e saben que teñen que cambiar de negocio. A diferenza de Internet, denuncian repetidas veces que baixar a música é prexudicial para o autor, pero á hora de recadar fondos por actuacións e execucións mecánicas o editorial só daralle ao artista un 20% ou menos. É máis, hai quenllas como Présa, con editorial propia, e si queres escoitar un disco na Ser, tes que pagalo. Ese diñeiro recádao Ser para o seu editorial, co que o paga a SGAE, e como son editores, reciben un diñeiro de SGAE. Que quere dicir iso? Polo demais, ao autor chégalle un cero á esquerda. A iso, si súmaslle que na SGAE utilizan a repartición ilegal de beneficios, que non teñen contas claras, que negan auditorias, e que deixan pensións de 20.000 euros mensuais para os seus dirixentes para a xubilación, que quere dicir? Que choren por min ata que se desfagan as bágoas. Non me van a dar pena!

Din que os futbolistas xogan como viven. A música que escoitamos é reflexo da nosa forma de vida e da nosa forma de ser?

Estamos
moi contaminados e quen sabe. No meu caso, polo que ouzo tanta música non son o fan de ninguén. Gústanme máis as obras que os autores. Unha vez, no grupo, puxen unha canción de Benito Lertxundi, dicindo que era un novo cantante iugoslavo, amigo de Emir Kusturica. Só cando terminei díxenlles quen era e en que idioma falaba. Lanzáronme sobre min dous e dous, porque a ignorancia que isto produce é extraordinaria. A min non me importaba escoitar, non tiña confianza. Eu podería escoitar a ópera ou a música popular, pero no movemento da esquerda xurdiu unha tendencia que desprezaba a todo o popular, que me parecía un grave erro, e por iso sempre defendín as obras por encima dos artistas. Nese sentido, non soporto á xente que che pregunta primeiro de nada por non dar a súa opinión. Ninguén debería avergoñarse de dicir “isto gústame”. Ninguén debería avergoñarse de dicir que os Beatles, como teñen cancións moi boas, teñen tamén malas rabiosas. Os autores pasan, as obras non. Teño unha cousa moi clara: A música de Schubert e similares debe ser escoitada desde moi nova, porque forman o oído de forma máis axeitada, porque axudan a desenvolver todo un sentido e danche ferramentas para valorar unha obra. É certo que a unha xente non lle gusta. Non se mergullan na linguaxe porque non son conscientes de que cada idioma é unha música. A min, por exemplo, a musicalidad do eúscaro paréceme marabillosa.

Que musicalidad atopaches en Cuba?

Fun por primeira vez no ano 80 e, ademais de ser un infarto ideológicamente, espertábame unha gran curiosidade, empecei a facer dúas ou tres viaxes ao ano, ata que en 2002 funme a vivir alí. Desde o principio deime conta de que, aínda que eran comunistas, non eran rusos. Cantaba tanto, xogaba sen pecado e, ademais, o pobo revolucionario non podía entrar no exemplo ruso. Non teñen tristeza nin ortodoxia cristiás nas veas. Tamén me dei conta de que Cuba era diferente a América do Sur. Cando un ministro cae en Cuba por corrupción, non vai ao cárcere, cae e acabouse. Os cidadáns contaranlle claramente que fracasou como persoa, pero como iso é bastante humillante, de aí volven á normalidade e ninguén pisa ao que está na terra. Ademais, o pobo cubano é moi pícaro, sobre todo cos estranxeiros, pero abonda con que trátenche como de casa. Imaxínache, agora chámanme contrabalsero. É un pobo moi culto. Saben perfectamente o que teñen entre mans e cales son as súas debilidades e carencias. Saben o que é ter subvencionada a luz, o teléfono, a auga, etc. Saben o que supón o bloqueo. Nunca verás a un cubano ardendo unha bandeira ou insultando ante unha sede do goberno. Moitas veces pregúntanme por que queimamos tantas bandeiras en España. “Están moi ben para limpar a terra, compañeiros” rin. Son moi prácticas, moi tolerantes, pero sobre todo educadas no amor e o respecto. Pero o mundo mira a Cuba co microscopio. Por exemplo, nO Salvador hai moita máis miseria, pero ninguén di nada. Con todo, en canto escoitan a Cuba, todos empezan a mirar os seus erros, esquecendo as evidencias positivas. Si, a taxa de mortalidade infantil en Cuba é inferior á dos Estados Unidos. Si, Cuba é o país máis necesario de América Latina, porque grazas a ela podemos falar da liberación de Bolivia, etc., etc.

Como che imaxinas a época posterior á morte de Fidel Castro?

É moi difícil. Unha xente sempre creu que Fidel era unha lapa estreitamente ligada ao poder, pero calquera que a coñeza sabe que non é así. Sabíase que non volvería ao poder tras esta grave operación. Cando desapareza fisicamente sempre quedará un personaxe ligado á revolución, pero para facer vivir esta revolución fai falta xente máis nova, e esa xente está aí. Neste bloqueo de máis de 50 anos, Cuba perdeu máis de 600.000 millóns de dólares, e si mantívose até hoxe, é porque soubo modificalos e adaptalos. É evidente que si se avanza, o sistema cubano ten que cambiar, que o que se está facendo neste momento non vale. Por que cre vostede que o partido comunista ten que pór en marcha un proceso que xere a catarse do partido? Por que cres que estamos ás portas dunha limpeza ideolóxica sa? Agora, tal como están as cousas, pedir ao cidadán humilde que sexa absolutamente fiucego e fiucego sería unha hipocrisía terrible. O cubano é doutra pasta. Non se entende que en Barcelona se detivese a un avó por roubar o pan que levaba encima. Imaxínache que tamén os ladróns falan ben da policía cubana. Non teñen a cultura da tortura democrática que teñen os españois. Por iso digo que o modelo cubano non pode funcionar máis que en Cuba, e que, como até agora, si acerta a adaptarse ás situacións, con ou sen Fiel, saberá avanzar.