En Erramun, fáisenos duro e estraño escoitar este tipo de eúscaro.

Haberá que ler tanto eúscaro que eu non falo tanto. O que me facía a min, pola contra, é estraño e duro escoitar –escoito– ou “investimento”, “radical”,… e o que me facía é escoitar as necesidades “inbersio”, “radikal”,… Pero estou seguro de que a min tamén me faría un texto para escoitarme, porque de momento non é ese eúscaro “real”, inongo sociológicamente. Pero non estamos a falar disto, senón de memoria do syntaxi.

Sendo afortunadamente formas máis sinxelas e naturais o eúscaro!

O eúscaro debería ser, e si non o fixésemos nós mesmos, sinxelo e en certo xeito natural. Quero dicir como unha boa ferramenta “afiada”, accesible e útil para calquera persoa normal euskaldun, sen ser un especialista en eúscaro.

Por que hai que usalos? Porque son, polo sentido común e o tacto, mellores

que non os que agora vemos en pregoaa, textos quasi quinasequibles, quasi opacos, inintelixibles.

Débense preferir formas máis simples fronte a formas máis complicadas?

Quen podería dubidar diso? Eu non. Luena levanta o dedo.

Amnistiar máis palabras culturalmente, por exemplo. Amnistía total ao eúscaro.

Si, sen especificar nada. Sen dúbida. Temos que ser ou ter no ducado autónomo a nosa lingua, o eúscaro, como noutros ámbitos, a relixión, a gastronomía, a política, a sexualidade, o positione sobre autanasia, o divorcio, o aborto, … Non temos anarquismo pero si autonomía porque non temos que ser robots obedientes automatizados telecinados nós as persoas.

É, sen dúbida, un verbo vasco moi cómplice. Polo menos

para min –que estou a dar voltas ao redor do eúscaro desde fai máis de 40 anos- si que aínda non se cantos é el en canto coñezo o verbo vasco nun respecto a súa totalidade (que % porcentígrados) que parece ser un profundo abysmal sen fondo. Á parte de min hai moitos outros (Amuriza no último libro, …) que din que o verbo vasco necesita que a poda sexa forte para que non sexa un tótem terrible e paralizante.

Pero tamén é libre calquera, calquera que sexa a forma verbal que se utilice, a máis complicada?

Si, polo menos é libre do meu parte, pero non conviría que sexa calquera idioma, xa que o eúscaro, en calquera caso, non é bo utilizar a opción máis complicada e menos aínda a máis complicada. Paréceme un absurdo sen dúbida.

O eúscaro ten fama de ser unha secuela para aprender o idioma, díxose que o diaño tampouco puido aprender.

Todas as celebracións e caricaturas teñen polo menos unha parte de verdade. Pero vendo cantos alumnos empezaron a aprender honestamente sen acabar o eúscaro, quen negou que esa fama de liro ten unha parte, unha parte importante, desa fama difusa? É evidente. Ademais facémolo con frecuencia para moito máis do que o eúscaro é’, por exemplo, ensinando que louro dise pelirrojo ou transporte’. Onde imos con semellantes bárbaras? Canto é realmente esa caricatura, non o sei exactamente quantitativamente. A

moitos euskaldunes, demasiados euskaldunes, fáiselles ler en eúscaro con dificultade, demasiados males e algúns case impossibles. É

certo que é un analysis caricatural, pero pódese afirmar ou negar un simple estudo demoscópico. Fágase isto nun estudo demoscópico canto antes.

De quen é a culpa e, por tanto, seica a culpabilidade?

Culpa? Culpabilidade? Por unha banda, o “eúscaro en si”, a linguaxe, ten o seu parte niso; polo efecto retrógrado que ten... O eúscaro foi evolutivo entre o pobo como se pode, case individualizadamente; lembra o que di Lizarraga. Ademais, á parte diso, non hai impositos a ninguén que queira un ambiente amplo e aberto para poder practicar. Nos editoriais, por exemplo, os quasi inquisidores son os correctores. A Academia tampouco ten demasiada apertura nin permisividad, nin tampouco ofrece descensos e razoamentos públicos –sustentada pola entidade pública’ con diñeiro público– sobre a súa propia normativa ou megalonormativa.

É lóxico ou ilóxico a praxe orthographica e léxica da nosa Academia?

Na miña opinión, o total illógico é orthographian, en termos internacionais, o position da Academia. A Academia aínda non aprendeu o que é a Cultura Occipital e que nós somos parte dela. Por que non pódense utilizar con normalidade as palabras internacionais na letra v? Por que? Por que non ser máis permisible, por exemplo, como expoñente orthographiko, abrindo o camiño á v letre? De aí a orthographia, ao contrario, léxico de memoria que Xabier Amuriza leu no seu último libro, porque merece a pena.

A túa escritura é máis seria que a de Euskaltzaindia?

Orthographia de memoria, sen dúbida, en termos internacionais. No resto do meu campo –fóra da orthographi-, como o esforzo syntáctico ou o uso prepositivo, non farei unha valoración comparativa porque considero este camiño como posible e propio individualizado onde tamén eu podo ter oscilantes variables vaiven. É simplemente, esforzo –diría eu- un postivo. Eu son eu e a Academia é unha academia. Eu dimensione só persoal e a Academia dunha entidade pública. Empezar a compor non é demasiado lóxico, non somos loxicamente cómplices.

Aprendiches o inglés a través da brevidade e a sinxeleza fácil.

Eu aprendín’ aprendendo inglés e moitas cousas que se poden aplicar en eúscaro. Fíxome unha aprendizaxe que me favoreceu moito o uso do eúscaro. Agradézoche que aprendas este idioma na miña maior idade. Cando estudei alemán aprendín de memoria léxico e orthographia, en cambio agora co inglés e a influencia hon libro de memoria na Jesús Rubio mellor syntaxis e redactura. O eúscaro

ten que perder a lastrea e o lixo, o eúscaro necesita unha boa drenaxe para que se vaia nutrindo, e o pensamento que lle saíu limpo e airoso a nós os vascos?

Así sexa. Os Doce Deuses do Olimpo Vasco, que Zeus sexa o precursor, quéreno así, porque queremos que nós, deuses, nós, os deuses, os deuses que somos a lingua vasca. Nas nosas mans está e é a nosa responsabilidade, non a de ninguén.