En clase, Manuel Delgado repetíanos, coa súa graza e o seu enxeño habitual, que as verdades máis verdadeiras están nas peores cancións de amor. E entón sacaba o seu propio repertorio. Ela Baila Soa, Amores de barra: “Amores de barra e un lapis de beizos mal posto no baño, colirio nos ollos pegote de rímel o a copa na man e volvo ao teu lado. (...) Son as doce, até o cinco utilizareiche, non fai falta que che esperes a ver, só un coche necesito para volver, ciao agarimo, esta noite paseino ben”. O mal amor das pequenas horas nas tabernas. Como podo comprendelo? Pregunto agora. Como crítica ao sexo frío e sen amor? Como reivindicación do amor eterno e da familia? Lin unha vella conversación co grupo e, raios e tronos!, comprendín que o tiro vai doutra banda. Pregunta: “E por que cantades tanto ao desamor?”. Resposta: “É outra forma de resolver, falámoslle aos mozos con ironía e certo toque de optimismo. Un reproche deses de ti déixasme pero eu son o forte. Xa é hora de que a muller se mostre forte, non esteamos toda a vida chorando”. Unha canción con mensaxe, por tanto, con contido, comprometida, unha canción social.

Seguramente, con todo, é unha cuestión compartida entre a cultura popular e a cultura pop a de dicir a verdade nas súas letras. Non é só patrimonio de Marta e Marilia. Os estándar de jazz están aí si queremos verdades á carta: “All that I want in all of this world is you” (All The Things You Are), “You are my favourite work of art” (My Funny Valentine), “You don’t know what is love is until you’ve loved a love you’ve falu to loed” (You E así podería continuar até completar as quendas (h)do ano. E non sería un recheo.

E o mesmo nas cancións pop, verdades científicas, e non só nas cancións mediocres. “She says she loves you and you know that can’t be bad” (She Loves You), “Aquí estamos e alégrome e seguro que o teu pai tamén” (Lau Teilatu), “The book of love is long and boring (...) But I, I love it when you. Esta última, a de The Magnetic Fields, é o álbum 69 Love Songs, unha colección de 69 cancións de amor que reúne a máis de 300 artistas. Pero, ao meu modo de ver, o grupo donostiarra Family foi o que lanzou as verdades máis verídicas na música pop na década dos 90; si non, a ver quen atopa a verdade máis completa que: “Porque ti es a estrela do meu corazón asucando o ceo do noso amor. Gústame mirar a túa cara graciosa cando bebes limón (Dáme estrelas ou limóns).

Comparadas con elas, as verdades dos poetas son dos escribanos, como Platón advertiu hai tempo, pequenas mentiras. Os poetas andan polo aire (somos?). ), coma se tivesen medo á verdade. “Quero facer contigo/o que a primavera fai coas cerdeiras” (Poema 14, Pablo Neruda) Ou simplemente engánanse a si mesmos, “Andere begi urdin/Zu joan ere o mesmo/Si que me alegro!” (Eder bati, Jon Mirande). Si o poeta ten que elixir entre a beleza e a verdade, é porque vai favorecer á primeira a cegas. Así llo reprochou nunha ocasión Koldo Izagirre (nun poema): “Non es capaz de dicir a verdade tan bela como a mentira”.
Perdóame a José Luís.