Estamos ás portas dun novo proceso de paz ou normalización? Considerouse así esta terminología?

Non, non podemos facelo. Agora, de seu, non hai un proceso de paz. Non como se entendeu en democracia: o diálogo e a negociación entre o Estado e ETA –ou Batasuna–, con acordos, encontros e desacordos. Non é o terreo de xogo no que nos atopamos. Hai unha reflexión autónoma da Unión, e iso é innovación. Batasuna pensa que estamos nun novo tempo, que quere desmarcarse das accións violentas e abrir un camiño autónomo cara a ETA. Parece que a Unión pensou que vai arrastrar a ETA no seu camiño, polo que aquí non están a negociar dous partes. Quizá Batasuna estea a facer unha reflexión seria e irreversible, e a nova é moi boa.

Que cambiou exactamente por parte da Unión con respecto ao proceso anterior?

Se Batasuna dixese o que agora di no anterior proceso de paz, seguramente o proceso non terminase coa explosión da T-4 de Barajas. Recoñéceo, son autocríticos con respecto á súa actitude, é dicir, con respecto á dependencia excesiva de ETA. Ao parecer, agora trátase dunha ruptura dese vínculo.

A Unión Europea ha asegurado que "cumprirá co que a Lei de Partidos esíxenos".

Iso xa o dixo Rufi Etxeberria na comparecencia de Iruñea, pero iso non se explicou no comunicado que publicou Gara. Etxeberria aseguraba que o novo estatuto do novo partido “cumprirá cos estatutos que marca a lei de partidos”. Garan non se explicaba esta obrigación. Nin sequera dicía que desprezaba as accións violentas. Algunhas cousas comentárono con palabras, pero non por escrito. Bo, esperemos, esperemos que o documento oficial preséntese con claridade. En calquera caso, as palabras non se dixeron até agora, pero faltan varias cousas...

Por exemplo...

Referencia á actividade de ETA. Cando din que renuncian á violencia e que van romper a vía exclusivamente política, ETA ten moito que dicir niso. Batasuna non dixo nada do que está a facer ETA, xa que aínda hai indicios de que ETA está a ameazar con algo deste tipo.

En canto á solución do conflito, vendo a actitude do PP parece difícil que haxa unha solución, non?

Aquí e agora non. En España é certo que o ton do PP é máis crítico que aquí, aquí sempre aparece algunha sospeita: O pp di ás veces que estamos a negociar con ETA. Pero de feito, en política nacional [España] as relacións do Goberno co PP son moi fáciles. O discurso do pp vasco ten matices co pp español, pero o lehendakari, Patxi López, e Antonio Basagoiti teñen confianza mutua e iso axuda a que a análise sexa máis compartido. De feito, as análises que fixemos dos últimos comunicados de ETA e Batasuna son moi parecidos, e non só o PSE e o pp de aquí, senón tamén o PNV está moi preto das expresións. Este compoñente é moi positivo. Compartir a análise entre este tres aspectos, por suposto con cautela, é positivo. O tres coincidimos nun punto: Recoñecemos a Batasuna que se está movendo, pero non tanto a ETA. Escenifícase o divorcio entre Batasuna e ETA, todos miramos con optimismo, cada un cos seus matices, pero somos escépticos con respecto a ETA.

Están os partidos vascos no camiño de constituír unha mesa de partidos?

A
Basagoiti preguntóuselle recentemente si "se se atopou co asasino de Miguel Ángel Branco, saudoulle". "Si nese momento ETA non está, si o terrorismo terminou, molestarame, pero non me queda máis remedio que aceptalo", dixo. Iso é positivo. Pero por iso non estamos, como dixo alguén, no momento no que “paremos a ETA ou paremos, formemos a mesa de partidos”. Non, non... Desta maneira, pagaríanos o prezo político para que o terrorismo se deteña. Cando ETA desapareza, desde o momento en que Batasuna ou o que sexa é democrático, entón constituiremos a mesa de partidos. E non ao revés. E nisto estamos todos de acordo.

O PSE e o lehendakari Patxi López insisten en que cumpren a centralidade. Con todo, Batasuna non está no Parlamento Vasco e o PNV foi o partido máis votado polos vascos.

A
centralidade non se concreta no espazo fiscal que vostede ocupa no Parlamento, senón nas posicións políticas que vostede defende. Desde o punto de vista dos socialistas vascos, a centralidade faise así. Evidentemente, non é o caso dos partidos nacionalistas. O PSE cre no autogoberno, ten unha interlocución cos dous mundos nacionalistas. Non me refiro ao ilegal, senón ao PNV e ao PP. A postura do PSE está asumida polo electorado nacionalista e polo non nacionalista, segundo Ortuzar. Ese é o proxecto político que define a centralidade. Outra realidade é a dos votos. É certo que o PNV obtivo máis votos e escanos que nós, pero a centralidade materialízase mediante acordos, e o PNV non foi capaz de facelo. Nós deixamos a iniciativa ao PNV para formar Goberno, pero non tivo apoio, nós si.

O presidente do PSE-EE, Joseba Egiguren, tamén se referiu a Patxi López. Que opina da súa postura respecto da solución do conflito?

Desempeña un papel moi importante. Por unha banda, desde o seu coñecemento e visión intelectual propia da realidade vasca. Doutra banda, a súa implicación directa no último proceso de paz proporcionoulle datos e elementos crave e valiosos para o seu recoñecemento. Jesús Egiguren é un dos autores da política antiterrorista do Goberno, que impuxo unha política contundente e sen espazos de castigo. Pero, ao mesmo tempo, Egiguren ten unha visión moi positiva, quizá excesivamente optimista, do camiño que debe percorrer a Unión. Debo de haberme equivocado. Eu ao noso presidente gustaríame darlle a razón ao cento por cento, porque iso significaría que estamos a avanzar máis rápido do que algúns pensan no camiño da paz. En calquera caso, o que di Egiguren pénsao de verdade. Terá datos para explicar así as súas percepcións, pero para min é demasiado optimista, aí é onde deixo o tema.

Nese sentido, non é mellor que estea Arnaldo Otegi na rúa?

Iso decídeno os xuíces...

Si, coñezo a resposta, pero que me di vostede como político?

Non podo contestar máis.

Outros
membros de eta con cargos similares aos de Otegi atópanse na rúa por motivos similares.

Si, pero case todas as decisións xudiciais son interpretables. Un xuíz pode tomar unha decisión e outro tomar a mesma pero non a mesma. Eu prefiro o respecto aos xuíces neste tema.

Que lle suxeriron as últimas declaracións de
Felipe González. Fixéronlle un favor ao PSE?

As súas palabras foron moi mal interpretadas, eu non sentín ningún escándalo pola conversación de González entre os nosos votantes...

Non será para tan pouco!

É certo que a expresión que utilizou deu pé a pensar que el xustifica o GAL e o terrorismo do Estado. Pero non creo que queira dicir iso. O mesmo dixo noutra entrevista en Chile, así que non foi lapsus linguae, o descoido ou o esquecemento... El quería dicir, eu creo, que el tivo a oportunidade de facer algo máis contra ETA e non fíxoo.

Por todo iso, que foi o de González, casual ou causal?

Bo, en realidade non axudou moito á situación política. Casual ou causal, non sei, non se que pode pasar pola cabeza dun ex presidente. Foi intencionado ou buscado ou unha especie de desafogo? Non o sei.

O lehendakari, Iñigo Urkullu, propuxo un “Pacto de Silencio ” ao redor deste tema.

Está ben, pero hai que practicar iso. Porque o señor Urkullu, ao mesmo tempo, nese silencio, lanza as palabras de forma agresiva e continua. Para que o Pacto de Silencio sexa crible, é mellor facelo sen dicir nada. O anterior proceso de paz iría moito mellor, si no canto de contar cada día nos medios de comunicación contouse menos e actuouse con discreción. Iso é o que necesitamos.

Supoñamos, por razóns, que Batasuna non cumpre a Lei de Partidos...

Non se presentará.

Podería romper o camiño das plataformas...

Tampouco.

Podería repetirse o sucedido hai catro anos...

Non.

Imos á parte...

Espera, espera... Si os tribunais entenden que o novo partido político non cumpre a lei, non se poderá presentar. A Unión di que se vai a presentar con dificultades, pero non o que se queira. Pasemos ao outro campo, ao que xoga habitualmente Batasuna, ás plataformas electorais. Coa última reforma das leis electorais e de partidos, Batasuna non se poderá presentar a través das plataformas. Máis aínda, aínda que se integren nun partido político democrático. Supoñamos que nunha lista de EA, nunha X municipal, dúas de cada 13 nomes teñen relación directa con Batasuna ou son os seus herdeiros, polo que a lei permite que os dous nomes saian da lista sen ilegalizar a lista dese partido.

Comíchesme dúas preguntas. É dicir, a Lei de Partidos non é antidemocrática na súa actuación?

Non, non é antidemocrático. É unha lei excepcional...

Tamén coñecía esa resposta.

Maldita sexa! Haberá numerosas e variadas plataformas electorais nos barrios e pobos. Pero estamos a falar do que estamos a falar, sen facer trampas no Solitario. É dicir, estamos a falar dunha plataforma electoral inspirada na Unión. Estamos a falar ou o estamos tentando, non?

Si, pero...

Si demóstrase que esas
persoas non teñen relación coa Unión ou que os seus herdeiros non están en marcha, pero se se demostra o contrario...

Realmente confías na lei?

O
lexislador lexislouna para este fin. Eu non entrarei na interpretación que fagan os xuíces. É máis, aínda que se presenten, non temos ningún medo, outro que fale moito do tema ten máis medo...

Falas de PNV, de Aralar?

Sobre todo penso no PNV.

Como afrontará o PSE as eleccións municipais e forais tendo en conta o pacto que ten co pp no Parlamento vasco? Non o teredes fácil?

Non era tan difícil. O PNV non gañou nin nas eleccións de Álava nin nas de Gipuzkoa. En Gipuzkoa foi segunda e en Álava terceira. En Álava, naquela época, a escasa relación entre o pp e o PSE permitiunos dar a oportunidade ao PNV. Niso e por tanto, non se pode dicir que, como no Parlamento, a lista máis votada foi respectada. En Álava non se respectou a lista máis votada, como di o PNV. A política alavesa non responde a este esquema ou lema, pero a dirixe o PNV. En Gipuzkoa, o PSE gañou con 5.000 votos, mentres que o PNV non respectaron a lista máis votada, segundo o estudo do PNV. En Gipuzkoa, talvez pola nosa incapacidade non chegamos ao goberno. De acordo. En Bizkaia é outra cousa. De todos os xeitos, eu non renuncio a gañar as eleccións ás dúas Deputacións Forais nin a lideralas, sempre segundo a lema do PNV.

Pactado quizá co PP.

Non, non, non. O pacto de aquí non está feito para iso.

Con que outros grupos entón si é necesario?

Neste
momento, existe unha política de acordos aberta con todos os partidos, polo que podemos chegar a acordos co pp en concellos e deputacións, pero tamén con PNV, Aralar, EB e EA. O partido socialista está aberto a pactar con todos os partidos demócratas. Non é algo novo, temos moitos pactos en varios concellos: Sestao con EB, Donostia con EB e Aralar. En Muskiz con EA, tamén co pp. Estamos a facelo outras veces, co PNV até agora en ningún sitio, neste momento.

Quizá algún día con Batasuna... No camiño que pretende seguir Jesús Egiguren.

Non sei cal será o nome da nova formación, pero supoñamos que sexa así para darlle carácter: A unidade. Pois a min gustaríame que algún día deixase de lado a dicotomía nacionalista neste país e establecésese unha dialéctica política entre progresistas e conservadores. Evidentemente, fará falta tempo, polo menos dúas xeracións, pero será normal que por unha banda, o PNV e o PP, partidos de dereitas e conservadores, un de corte nacionalista vasco e outro do nacionalismo español, e por outro, no ámbito progresista e de esquerdas, o PSE, cheguen a acordos con outros partidos de esquerda, sexan ou non nacionalistas... ou á marxe da súa condición nacionalista.

En
fin, se se empeza a interrogar e concretar o nacionalismo arriba e abaixo, o tema debería ser un diálogo único e completo.

Si, daría para unha tese.