Púxenme a falar das plantas que considero apropiadas para os nosos mitos, a vez anterior, Corylus avellana, e preguntei si a palabra “hur” non era unha das máis antigas do noso vocabulario, para que alguén respondese. Dei-dá unha frauta coa que se ha navarrado. Na súa opinión, a palabra é moi antiga e dálle un significado curioso: “Vida que está arriba ou nun recipiente colgante ou que vén de arriba”. Completa este significado dando a cada letra a súa propia raíz, pero coñécea de moi preto. Non dubido do do vello e créolle o outro, o do significado. É mellor que non nos atopemos cun... As propostas son libres e benvidas!

Fraxinus excelsior, o nome de Estella tampouco será do bocadillo. Somos do ben estella, si, nos brazos deste gran compoñente da paisaxe cultural. Debe de ser unha boa avoa, porque nunca atopei a ninguén que fale mal dela. Nogueira, eucalipto, piñeiro negro, tezo... Hai moita xente que fala a medida da boca, moendo moitas árbores. Pola contra, o fresno sempre é bo, amable, amable, alegre, máxico, elegante...

Elegante. Esvelto, esvelto, delgado, esvelto como as estrelas. Para os mediterráneos é a “Venus do bosque”. A árbore escorrenta o raio. Madeira para mangos, lanza para temóns... Tratamento da pel e a folla. Pasto de zarba. Non podía ser doutro xeito, o fresno de casa. Encheriamos toda a folla por topónimo de fresno. Tamén toda Euskal Herria. Os fresnos son rastros frecuentes dos lugares habitados polos homes de outrora. Como non simbolizamos os nosos cemiterios? Valdo de pegadas humanas, fito.A

pegada dos mortos, pero que se adapta perfectamente ao día de hoxe. Unha das características máis curiosas dos fresnos é a súa diversidade sexual. A maioría das plantas son hermafroditas ou monosexuales. Fresnos, femias ou intermedios, con ambos. E o máis gracioso, o máis axeitado para o futuro, as ramas que son machos nun ano poden ser femias no seguinte. E viceversa. Estella aos nosos cemiterios.