Soou o teléfono. Desde a asociación Euskal Herriko Artzainak de Cordovilla, S.A. chamaban aos asistentes cunha proposta. Tiñan ganas de dar a coñecer o seu traballo, o pastoreo, cunha forma moderna, a través dun cómic, e a ver si Urmeneta e Irigoien estaban dispostos a iso.

Agarrades, ao principio. Non, non ten medo aos pastores, prefosta; pero dálle medo combinar a palabra “cómic” con outros didactismos, e a primeira imaxe que lle vén á cabeza é o cómic pedagóxico, a peza do museo. Ve en pesadelos de suor fría unha das súas obras da fábrica cara ao andel, despois de utilizala nalgún exercicio aburrido (como moito) da ikastola.

Mal día, evidentemente. Porque, para o día seguinte, a pantasma desfaise de golpe e pensa que nunhas coordenadas determinadas, unidas a un oficio, tamén é posible facer un cómic de humor. Pensar e facer. O DEBUXANTE Urmeneta, o guionista Irigoien e o colorista Larrea darán o pistoletazo de saída ao programa desta semana.

Os pastores non teñen máis que unha esixencia obrigatoria: O axuri Okatxu ten que ser o protagonista da historia. Polo demais, o camiño é libre. Irigoien, que empezou a escribir o guion, mostrouse moi agradecido por non ter as mans atadas. O lugar foi o primeiro que determinou: Un horto na zona de Garazi. Despois, comeza a delimitar a historia: coa chegada do verán, Okatxu diríxese a aquel deserto para descubrir a vida.

O rabaño

Por usar a palabra de moda, Okatxu é glocal, voando. Unha historia cun punto de partida local, pero na que se poden gozar globos completos. Tamén a metáfora do mozo que perde a inocencia de Okatxu. Ao mesmo tempo que descobre o que é a liberdade, coñecerá a morte dos maiores, así como o imaxinario da montaña.

O álbum non se refire só ás ovellas: no rabaño hai animais mansos, pero tamén aos que patean; hai ovellas negras; hai carrizos; hai que ir diante e, como non, milikaris que sempre teñen que andar xunto ao seu dono. Quítache a la e ponche de roupa de rúa: son personaxes que se poden atopar en calquera pobo. Os

autores xogaron desde o principio coa visión idealizada da montaña, coa opinión bucólica de que a verdadeira Euskal Herria é ela. A historia conta a historia de varios tópicos que querían romper, e para iso, puxeron a moitos curiosos personaxes. En lugar do oso agresivo dos vellos cantos de Zuberoa, no cómic aparece un animal sempre temido; o saiyano de Okatxu non pode atacar aos cabos porque, debido a unha estraña evolución da especie, naceu no pescozo un cencerro que lle salva; e hai homes que lle transportan como un rabaño, máis dócil que as ovellas.

Okatxu Skywalker

O
cómic multicapa convida a mirar máis a fondo, entretido lendo desde a pel. Ao principio pode parecer inxenuo, xa que Okatxu non entende o que sucede ao seu ao redor. Pero nun momento dado, na escena de Star Wars, Darth Vader, como Luc Skywalker, un can dille a verdade: “O pastor non é o teu pai”. Ao

ser un traballo que utiliza todo tipo de referencias, Urmeneta di que crearon e desenvolvido o proxecto desde o eúscaro e en eúscaro. E o pastor vasco percíbese na forma de retratalo: non é un heroe, nin un anti-heroe; é un poldro feito á marxe do folclórico, un ensaio para penetrarse nas relacións humanas entre os pastores. Non a calquera pastor. Son os actuais os que aparecen no libro, xa que o oficio está vivo e en eúscaro. Irigoien tivo o coñecemento diso desde pequeno, por iso é polo que o eúscaro dos personaxes non se uniu. “Desde o punto de vista da coherencia, eu non podía facer unha historia traizoando esa historia, ese mundo, esa linguaxe”.

Un think tank ao servizo do cómic

Para que o eúscaro do libro sexa homologable para todo o País Vasco, e ao mesmo tempo para que os pastores
se vexan reflectidos, debateron moito. Pero tamén contou coa axuda de Kepa Altonaga, que desde o principio estivo disposto a interactuar nos debates lingüísticos. Di que buscaron o eúscaro "máis ecuménico posible" e, preguntado por si cambiou moito con respecto ao guion inicial, sorrí a Irigoien e di que hai xente que di que si, pero non demasiado. Irigoien, pola súa banda, comentou: “O cómic é un lugar para a transgresión [rin os demais] e iso veunos ben para cambiar moito”.

Altonaga non é o único asesor que tiveron os autores de Okatxu. Aínda que o libro está asinado por tres persoas, o cómic tivo un think tank completo detrás: Pastores do País Vasco, representantes de Argia e Kukuxumusu, cada un no seu ámbito, traballaron con cómics.

Koldo Aiestaran, un dos protagonistas da aventura de Kukuxumusu, estivo na mesa redonda que se preparou de forma espontánea para elaborar este artigo. Okatxu non nace da nada: A empresa de Pamplona difundiu a imaxe a través das súas camisetas por todo o mundo durante anos. Urmeneta fixo unha interpretación un pouco máis libre, e a empresa pamplonesa estivo no proxecto desde o primeiro momento. Segundo Aiestaran, das primeiras camisetas que saíron ao mercado, xunto coa vaca, a ovella foi un animal emblemático. Ademais, o cómic e Kukuxumusu únense nun punto: ambos utilizan animais para mostrar os comportamentos das persoas.

E sobre todo, moito humor

O humor é, sen dúbida, a columna principal do cómic. Humor variado, ás veces autoreferencial (nunha conversación imposible entre o pastor e os dous montañeiros do Sur, por exemplo), ás veces moi gráfico (cando Okatxu comeza a buscar leite entre as pernas do pastor), e algunha vez humor negro. Durante a entrevista e no programa de fotos tamén predominou a risa. “Burlamos todas as cousas que amamos” di Irigoien. Agora é a quenda das risas dos lectores.