Falamos de identidade vasco-arxentina. Como entender esa unión entre o vasco e o arxentino?

Á
hora de abordar este tema, debemos analizar como se dá a identidade vasca na contorna arxentina. A identidade vasca aquí desenvólvese de maneira especial, porque é connotada pola sociedade arxentina.

A sociedade arxentina é de etnias diversas e a identidade arxentina non ten base étnica. Neste sentido, a identidade vasca fai referencia a este ámbito. Ademais, son identidades que se afirman ao mesmo tempo. Cando se confirma a identidade vasca tamén se confirma a identidade arxentina.

Non estamos a falar dunha fusión de dúas identidades. Senón sobre as identidades que ocupan diferentes ámbitos.

Non é unha fusión de identidades, son elementos superpuestos. Pero este solapamiento non é en absoluto conflitivo. E é que a identidade arxentina é unha identidade nacional, natural e cívica. A identidade vasca, pola súa banda, sería étnica.

Á hora de construír unha identidade determinada, subliñaches a importancia da narración que o grupo conta de si mesmo. Que narración formou o vasco-arxentino sobre a súa identidade?

Non existe identidade se non existe un relato que a describa. No noso caso, a narración da identidade vasca ten moito que ver coa forma na que Arxentina se relata a si mesma. Dentro do que é a narración en Arxentina, os inmigrantes son parte fundamental e, por tanto, o relato dos vascos dirá que nós somos un elemento fundamental na construción da sociedade arxentina. Un exemplo diso son as figuras de orixe vasca que se observan na historia de Arxentina: patrióticos, militares, políticos, pensadores... Aí cósese a conexión entre as dúas identidades.Doutra banda

, cando os vascos se atopaban en Pampa, traballando como agricultores e gandeiros, mantivo unha estreita relación co gaucho, que posteriormente se converteu na imaxe do arquetipo arxentino. Traballaron xuntos na mesma zona xeográfica e produciuse un intercambio mutuo. O vasco aprendeu a montar dacabalo , o gauchoa fixo súa a txapela, etc. Todo iso faise fincapé na idea de que o vasco se integrou en Arxentina dunha maneira moi positiva. Ademais, hai que mencionar os valores que se vinculan ao eúscaro. Forza, coraxe, honestidade… E basicamente asóciaselle a figura de traballador no proceso de construción dunha nova sociedade.

A narración que o vasco construíu sobre si mesmo coincide coa percepción que a sociedade arxentina ten do vasco?

Non todas as cualificacións foron boas para os euskaldunes. Tamén hai unha imaxe do vasco salvaxe. Si achegámonos á época actual, a idea de violencia ligada ao conflito político tamén está aí. Pero en xeral si coinciden. O nome vasco é un bo nome en Arxentina.

Que lugar dirías que corresponde ao eúscaro na identidade vasco-arxentina?

Creo que se lle ofrece un lugar importante. En calquera caso, o número de falantes é moi baixo. Aquí, do mesmo xeito que noutros moitos lugares, moitos inmigrantes euskaldunes non quixeron ensinar eúscaro aos seus fillos. Quizá porque querían adaptarse á sociedade, viñeron aquí e querían que os seus fillos fosen arxentinos. Pero está ben visto [saber euskera] e identifícase como aceno de identidade. Hai que ter en conta que en Arxentina hai máis de mil estudantes de eúscaro!

Moitas euskal etxeas ofrecen viaxes organizadas a Euskal Herria. Que importancia ten Euskal Herria como espazo físico?

Euskal Herria é a referencia principal. Algúns falan da comunidade vasca global. Cando eu penso no global penso en algo sen centros e aquí está claro que o centro simbólico é Euskal Herria. O País Vasco en xeral, sen cargas políticas. Euskal Herria, País Vasco, Euskadi… Porque a xente non coñece os matices que pode ter cada nome. Con todo, existe unha atracción emocional cara ao ámbito físico.

E que importancia ten o folclore?

É un elemento básico. De todos os xeitos, eu creo que o folclore ten un lugar demasiado grande nas casas vascas. Habería que abrir outras portas. Existe unha imaxe arquetípica do vasco, que quedou historicamente conxelada, aínda que na actualidade están a revisarse varias imaxes, e axuda a que o lugar que hoxe ocupa o folclore quede nesa imaxe antiga. A figura do bailarín, por exemplo, é fundamental. Non hai moitos anos, calquera mozo que quixese formar parte da euskal etxea tiña que entrar como bailarín e non había outra opción.

Habería que deixar máis espazo ás novas tendencias culturais.

Si. Pero é posible que moitos entendan como unha perda de identidade a posibilidade de dar cabida a novas tendencias culturais. Si a imaxe que ten un grupo sobre o vasco é o caserío, o baserritarra, o bailarín... e si convidan a algún grupo que faga música electrónica en eúscaro á euskal etxea, o eúscaro está moi ben, pero a música electrónica…

Pódense recoñecer algúns trazos da sociedade arxentina na identidade vasco-arxentina?

Si. Creo que esta influencia se circunscribe, con todo, a certas prácticas. Por exemplo, pódese ver nas prácticas de socialización, nas formas de relación da xente que se reúne nas organizacións.

Por exemplo, cando se fai asado na euskal etxea?

Exactamente. É o nivel no que incidiu. Non tanto no que respecta á narración da identidade. n