A medida que se mellora coa práctica, sábese que aumentou a calidade dos produtos dobrados ao eúscaro. Con todo, o ámbito da cultura vasca non é demasiado amplo e son poucas as voces dos dobladores vascos. Iso róuballe credibilidade ao seu traballo, xa que ao coñecer a voz do actor estranxeiro, por exemplo, lémbranos a figura dun actor local. Non é unha cuestión fácil, xa que as casas de dobraxe piden que cada vez se duplicen menos horas. O mundo da tradución audiovisual é pequeno, moi hermético, é difícil penetrarse no mundo do tradutor-adaptador ou doblador de textos audiovisuais. Polo xeral, os traballadores non só teñen ese labor como medio de vida.Na

época na que se fundou a escola de Radio Televisión, hoxe en día os profesionais son formados polas casas de dobraxe. O profesor Josu Barambones, nos cursos de Licenciatura en Tradución e Interpretación da UPV, tamén tenta ofrecer aos seus alumnos unha panorámica da tradución de textos audiovisuais. Faise un repaso da situación da tradución audiovisual e ensínanse as técnicas aos alumnos, xa que as técnicas de tradución audiovisual afástanse do resto de textos: elabóranse convencións concretas, o tradutor debe ser consciente do uso de certos símbolos que se deben empregar nos textos; enfróntanse aos límites técnicos, xa que a mensaxe provén das dúas canles, visual e auditivo, e a imaxe ordena, esa é a máxima da tradución audiovisual. Ademais da

tradución e a dobraxe de audiovisuais, a forma de facer a televisión cambiou moito a medida que a propia EITB foi crecendo e madurando. Os programas son totalmente diferentes aos que se emitiron na televisión de hoxe, xa que os modelos de programación evolucionaron de forma notable.A

dobraxe tráenos unha profunda análise da súa presenza en Euskal Telebista, precisamente, na tese que acaba de ler Josu Barambones sobre este tema. O gasteiztarra analizou a emisión externa de ETB1 e, en base a este estudo sociocultural, realizou unha análise lingüística dalgúns textos dobrados sobre a base desta investigación.

Poucas declaracións á dobraxe

As conclusións extraídas desta
investigación pódense ler no último capítulo da súa tese: en xeral, o recoñecemento dos profesionais en duplicación é moi escaso, as versións duplicadas non inclúen referencias aos autores da duplicación. Normalmente, a tradución vincúlase totalmente ao texto orixinal e, por exemplo, as palabras cowboy tómanse directamente. Con todo, tamén hai referencias culturais que se adaptaron á nosa contorna. Recórrese á naturalización, e os códigos escritos que aparecen nas imaxes son dados en eúscaro por unha voz en off. Entre as técnicas de tradución recórrese con frecuencia á descrición e á explicitación. Tamén se utiliza a redución e a modulación, como a adaptación de expresións, sobre todo para que o texto vaia acompañado da imaxe. A pronuncia de textos duplicados remítese ás normas marcadas por Euskaltzaindia. Nos textos orixinais euskaldunes, con todo, existe o costume de tomar máis licenzas. O rexistro nos textos duplicados é recolleito e séguese o modelo escrito, que en moitos casos recóllese dalgunha maneira no estilo. Isto ten que ver coas intencións didácticas. Bótase de menos o rexistro oral. Con todo, o mesmo sucede nas obras orixinais vascas, onde as expresións orais son calcáreas, en detrimento de as expresións orais correctas en eúscaro. Tal e como nos explicou o propio profesor

Josu Barambones, pódese afirmar facilmente que os xéneros que emite ETB1 son documentais, debuxos animados e películas, pero que os debuxos animados son os protagonistas absolutos, as películas teñen moi pouco espazo na programación actual. No dez primeiros anos de Euskal Telebista, con todo, as películas tiñan un peso maior. Ademais, mentres ETB2 estea cheo de teleseries importados de fóra de casa, en ETB1 non se emite practicamente nada diso. Os modelos de programación nas cadeas de televisión de EITB son moi diferentes, e as razóns son varias. Unha das razóns é a situación do eúscaro, xa que ETB1 pretende ser unha continuación do sistema escolar e por iso diferénciase do resto das televisións públicas da ampla oferta de debuxos animados. O argumento da emisión de series e películas na cadea en castelán está relacionado co modelo das televisións xeneralistas; a dobraxe ao eúscaro págao ETB na súa totalidade, mentres que os gastos do castelán repártese entre as televisións autonómicas que conforman FORTA. Na programación de EiTB destaca a forza e o peso dos produtos da casa. Producir unha serie en casa, por exemplo, é moito máis caro que comprar e dobrar unha serie estranxeira. Con todo, neste caso, os factores que condicionan a programación son distintos aos xogos de poder.

A creación en eúscaro é máis crible

Na súa tese, Josu Barambones analiza dez capítulos das series Burdinaho e Espías Fulminantes, xa que son textos de debuxos animados os que, dalgunha maneira, son os textos máis representativos da dobraxe vasca. O investigador tamén tivo moi ben definidos os criterios para a selección destas dúas series: material audiovisual, vídeos e guións, por exemplo, para poder acceder a elas. Trátase de textos procedentes de varias casas de dobraxe, traducidos do inglés, o que permitiu á investigadora identificar e analizar as tendencias de tradución. Comparando os textos orixinais cos escritos en eúscaro, e comparando as obras traducidas coa lingua da película A illa dos cangrexos creada no propio País Vasco, o investigador conclúe que o orixinal é máis crible, utilízase máis frecuentemente o hitano, son máis frecuentes as expresións orais, tómanse máis licenzas na pronuncia... Con todo, isto non significa en absoluto que a dobraxe ao eúscaro sexa inadecuado. Ademais, hai que ter en conta que son moi poucas as obras creadas en eúscaro, polo que o tradutor-adaptador dos textos audiovisuais teñen pouca referencia fronte aos tradutores literarios. En canto

ao modelo de programación, parece que os nenos están afeitos consumir produtos dobrados, pero o reto para os próximos anos sería afacer aos adultos ás series, películas e outras series dobradas ao eúscaro. Só hai unha maneira de facelo: fortalecer a dobraxe ao eúscaro. Nos últimos anos, con todo, faltan películas en eúscaro, e como non se pode competir nas salas de cine, é vital que a televisión pública poña en marcha iniciativas ao estilo de Zineoro. En opinión do propio Josu Baranbones, sería unha pena que se perdan a calidade e os recursos obtidos pola dobraxe en eúscaro na programación das nosas cadeas.