Tomando como eixo aos adolescentes e ao eúscaro, nas xornadas de dous días tocáronse moitas arestas. Falaron sobre o consumo masivo en eúscaro, sobre a experiencia da revista Alberto Irazu Gaztezulo, e o representante da VPL deu a coñecer un estudo sobre as redes sociais. O Cluster de Sociolingüística explicou que factores inflúen no uso do eúscaro entre os mozos. Neste artigo faremos un relato de dúas conferencias, por unha banda, como Pello Jauregi, profesor de HUHEZI, adaptou á lingua os conceptos de yin e yang da filosofía oriental, e por outra, a que contou Jon Aizpurua de HPS sobre as redes sociais.

Yin-yangs e idiomas de
Pello Jauregi

Para
analizar o uso do eúscaro, e logo intervir, hai que ter en conta os sistemas, é dicir, os grupos. Hai que traballar con grupos, neles xéranse as tensións internas. Nestes grupos agrúpanse a estabilidade e o cambio, ou o que é o mesmo, a orde e o caos. Cando falamos de equilibrio, referímonos ás relacións lingüísticas que se estableceron no grupo, as cousas salguen automaticamente e os membros do grupo non teñen que gastar moita enerxía. Pero a orde ten ao redor del un caos, un cambio continuo. Por exemplo, dous estamos a falar en eúscaro e o terceiro vén en castelán, ou en Lasarte estamos a falar en castelán e en Cuba fómonos e falamos en eúscaro. Algúns desequilibrios son pequenos e non pon en perigo o sistema. A tendencia do sistema é volver ao equilibrio, por exemplo, si a terceira persoa que fixo o castelán vaise, as outras dúas seguen en eúscaro, o equilibrio volveu. Con todo, cando o desequilibrio é demasiado grande, buscarase outro equilibrio, xa que non podemos volver ao mesmo. O bilingüe adáptase facilmente a este segundo equilibrio, o monolingüe non pode. A cuestión é que o que sempre se adapta é o bilingüe, é dicir, o que pasa do equilibrio do eúscaro ao do castelán.

Protexer o noso equilibrio

O
equilibrio do equipo non é suficiente. O grupo pode facelo en eúscaro pero ten a súa contorna. Poida que un equilibrio coincida con outro equilibrio, é dicir, o grupo fala euskera –poden ser dúas persoas– e o contexto é tamén euskaldun. Digamos que, neste caso, a contorna permite seguir co costume de utilizar o eúscaro. Pero este primeiro equilibrio pode ser descompensado pola contorna. Por unha banda, si o grupo fala euskera interésanos preservar ese equilibrio, e por outro, si a contorna está en castelán, temos que adiviñar como desequilibrar ese equilibrio que non nos interesa.

Percepcións e accións
Buscaremos a coherencia de ambos. Exemplo: sinto moi euskaldun, amo o eúscaro... (Como percibo o eúscaro), pero non o fago en eúscaro (actividade). As contradicións son grandes e poden haber dúas maneiras de recuperar o equilibrio, unha de adaptar o campo da percepción, é dicir, desenvolver discursos autocomplacientes, “o eúscaro si, pero agora non podo...”, e a outra de cambiar de actitude, por exemplo, empezar a utilizar máis o eúscaro.

Tamén pode ser ao revés, pídese a alguén que teña unha baixa percepción do eúscaro, por exemplo no lugar de traballo, que utilice o eúscaro. O traballador ten dúas opcións: ou abandona o posto de traballo ou cambia de percepción.

Adulto normal e especial

Pello Jáuregui falou de dous centros de tensión. Por unha banda, os adolescentes foron até agora nenos e agora queren ser adultos. Os adultos son exemplo diso, tamén no idioma. Doutra banda, queren buscar un sitio no mundo dos adultos, pero tamén queren o seu sitio e rebélanse contra os adultos. En canto á lingua, a escola e a familia son zonas de respiro para o eúscaro en moitas zonas, e precisamente, os adolescentes buscan espazos máis libres. Por tanto, a intervención para fomentar o uso complícase, si a intervención é un pouco autoritaria collen a sospeita e non lles gusta.

Jáuregui fixo unha proposta aos adolescentes; os de 15-16 anos desenvolveron proxectos para impulsar o eúscaro cos de 12-13 anos. Os mozos de entre 15 e 16 anos, coa paixón de ser adultos, ocuparíanse dos máis novos. É de supor que os de 12-13 anos teñen modelos máis antigos, mesmo no idioma.Nas

preguntas e respostas, un participante mencionou a transmisión do calambrazo: os pais transmiten o eúscaro aos seus fillos, sen que eles utilíceno. Relatou o sucedido no Gaztetxe: os mozos organizaron diferentes actividades, entre elas as infantís. Algúns nenos fóronse e dixéronlles: “Cando é a chocolatada?” e novos: “Vós non sabedes eúscaro?”. Os mozos, entre eles, falaban en castelán. En opinión deste oínte, está a difundirse a lema “Facede en eúscaro”. Jáuregui respondeu: pode enganar ao neno, pero á moza non. Sácannos todas as contradicións. Quizá o problema non son eles, senón nós.