Hai cambios extravagantes, sobre todo no que se refire á pena de prisión, e ten moita influencia nos procedementos xudiciais contra quen tramitaron o Referendo do 1 de Outubro de 2017 en Cataluña. Trouxemos a esta noticia un resumo do traballo escrito por Alexandre Solano de Vilaweb sobre o impacto desta reforma nos represaliados.

O delito de sedición suprímese e o delito de malversación do diñeiro provoca unha diminución das penas de prisión. En 2015 o PP endureceu a lei deste delito, na que se condenaba a destinar o diñeiro público a fins non fixados, como antes, pero ademais nesta ocasión, aínda que o mal uso do diñeiro fóra sen ánimo de lucro. Antes podíase castigar cunha pena de prisión de até 12 anos e agora pódese baixar até 4 si é sen ánimo de lucro ou acabar cunha multa.

Persoas pendentes

Entre os altos cargos, técnicos e empresarios da Generalitat, como Joaquim Nin, secretario xeral da presidencia da época, Antonio Molons, ex secretario da Expansión, ou Ignasi Genovès, ex secretario xeral da Expansión, hai unhas 20 persoas nos tribunais instrutores de Barcelona pola organización dun referendo. Si no litixio estimásese que o uso indebido do diñeiro causou graves prexuízos, poderán ser castigados coa pena de prisión de 1 a 4 anos, ou coa multa e o cesamento até tres anos.

En maio de 2021 abriuse o 18. Litixio ante o Tribunal Instrutor, previo informe do Tribunal de Contas de España, sobre a utilización indebida de fondos na actividade estranxeira da Generalitat. O entón conselleiro de Exteriores, Raül Romeva, xunto con Albert Royo, Aleix Villatoro e Teresa Prohias, é un dos procesados.

Non está claro cando se van a celebrar estes xuízos, porque hai persoas en ambos os litixios e as acusacións son similares. Por unha banda, o Tribunal de Barcelona debe decidir como facelo, e doutra banda, algúns dos procesados son hoxe aforados e, por tanto, deben ser xulgados polo Tribunal Supremo de Cataluña: Josep Maria Jové e Lluis Salvadó son hoxe deputados, e Natàlia Garriga é conselleira de Cultura. Todos deben facer fronte ás solicitudes de condena penal, excepto aos Garrigas procesados por desobediencia.

Como afectará a ex presos políticos?

Se alguén foi condenado por delitos reformados, o tribunal que fixou a pena debe revisar a sentenza. A segunda sala do Tribunal Superior de Xustiza de España, dirixida por Manuel Marchena, estudará a sanción no caso dos doce altos condenados polo caso do Proces. En primeiro lugar, a fiscalía e Vox, acusación particular, teñen que facer novas solicitudes de sanción, que poden abarcar uns meses.

Con esta reforma do Código Penal, os ex conselleiros Meritxell Borràs, Carles Mundó e Santi Vila xa cumpriron a súa condena. O resto saíu de prisión en xuño de 2021, grazas ao indulto aprobado polo Goberno español, pero seguen cos cesamentos fixados pola sanción, como o ex-vicepresidente Oriol Junqueras até 2031.

Coas novas lecturas, pode ser necesario eliminar as sancións e volver presentarse como candidato. Con todo, tamén pode haber inconveniente neste sentido que PP, Cidadáns e Vox teñen recorridos os indultos e, se se aceptan, as ordenanzas do Proces deberían volver ao cárcere.

No xuízo do Proces, cinco persoas foron condenadas só polo delito de sedición: Jordi Sànchez, Jordi Cuixart, Carme Forcadell, Josep Rull e Joaqim Forn. Pode ocorrer que sexa absolto, pero tamén pode ocorrer que agora se castigue por desorde pública e que entón teña que enfrontarse á pena de 9 anos de prisión. Con todo, este tipo de penas novas suporían novos recursos, pedindo un novo xuízo, por exemplo, cos novos cargos podíase reorganizar a defensa.

E os exiliados?

A reforma afecto tamén aos ex dirixentes estranxeiros Carles Puigdemont, Toni Comín, Clara Ponsatí e Lluís Puig. O xuíz Pablo Llarena, autor das Euroórdenes de Españolización, anunciou que tramitará unha nova euroorden contra Puigdemont, Comin e Puin en base aos delitos de malversación e desobediencia do diñeiro. É curioso, porque cando Puigdemont foi detido en Alemaña en 2018, a xustiza alemá non aceptou a extradición polo delito de rebelión, pero lle abriu a porta de admisión por un uso indebido, e finalmente Llarena retirouse da súa petición. Agora Llarena vai pór a maior forza posible no uso inxusto dos fondos, xa que a desobediencia non ten penalización de prisión. E, como se determinou anteriormente, tamén no mal uso do diñeiro as sancións diminuíron considerablemente.

Contra Ponssi non hai máis que un delito de sedición, polo que pode volver cando queira. Llarena tamén pode acusarlle de desobediencia, pero este delito só ten pena de destitución. Marta Rovira está exiliada en Suíza e non hai ningunha solicitude de extradición contra ela, pero aínda está procesado polo delito de rebelión, aínda que no xuízo do proces rexeitouse este delito. Do mesmo xeito que Ponsati, Llarena acúsalle de desobediencia e Rovira anuncia que vai analizar cal é a nova situación e actuar en consecuencia.

Danos a detidos en manifestacións

En xeral, esta reforma beneficia moito aos altos cargos procesados polo proces, pero as asociacións Irídia e Alerta Solidaria denunciaron que non ocorre o mesmo cos detidos en manifestacións. Ambas as asociacións consideran que a reforma do delito de desorde pública pode vulnerar o dereito de manifestación e facilitar a represión contra os movementos sociais. Din que hoxe en día é habitual que nas penas de desordes públicas haxa penas de prisión de 1 a 2 anos, polo que non hai que ir ao cárcere se a pena é menor de 2 anos. Con todo, en diante isto pode modificarse, xa que a pena mínima deste delito pode ser entre 1 e 3 penas de prisión.