Queixos de herba
- É de gusto o queixo de ovella que está a madurar nesta época. Realizouse en terras baixas no inverno e primavera. Máis tarde degustaremos os últimos restos de queixo que se elaborarán cando suban ás montañas de arriba. Estes terán o sabor da nova herba. Tan importante é a herba? Si menciónaslle ao pastor, crerás que ten unha importancia extraordinaria. Na miña opinión, a forraxe de pasto é a causa máis evidente da diferenza entre os diferentes queixos. Por suposto, referímonos ás ovellas que pastan nos pastos, non ás que permanecen nos cárceres.
Sería bo saber que herba e planta prefiren as ovellas que pastan nas nosas terras. Pero, como a alimentación é totalmente cultural, é dicir, que se aprende en grupo e hérdase con sangue, onde se lembran unhas plantas e outras se desrecuerdan.
Non sei as herbas (Galium spp.) As ovellas clasificadas en grupos. Na nosa casa hai dous tipos de plantas: a espinaca (Galium aparine) e a ciabeña amarela (Galium verum). O nome de Galium provén da palabra grega gala, o leite. A herba amarela utilízase para a callada de leite, da que se pode derivar o leite do cigilo, pero tamén porque toda a planta está chea de cogomelos. Verum significa que o apelido é auténtico, é un indicador deste xénero. O apelido aparine da áspera herba é o seu nome grego, tamén coñecido como herba de amor. Iso ten unhas florecillas brancas. A herba amarela ten flores amarelas, reunidas en grupos máis grandes e máis rechamantes que as súas irmás. Quere moscas e escaravellos encima para a polinización. E que cheiro producen as flores para atraer moscas? Cheiro a ouriños.
É unha coñecida herba medicinal. As súas principais aplicacións son as feridas, rasguños e cortes da pel para cicatrizar e axudar á dixestión. Neste último, especialmente no tratamento de enfermidades do aparello urinario, muelas renais e cistitis. O cheiro a ouriños pódenos dicir algo? É que Franz Kafka escribira a Metamorfose tan locamente con esa planta? Dioscorides deixou escrito fai 21 séculos o Soado sobre o Tema Médico, e no capítulo 97 do tomo IV deste libro afirma que “a súa raíz fomenta a forza dos xenitais”.
A herba amarela ten moitos nomes no noso país: herba de raíz, herba de grava, cebola e herba caseira, pequena lapa e leite de raíz. Na miña opinión, o nome da filla da casa é o da herba de tenreira, a lapa pequena é o da lingua de can (Cynoglossum cheirifolium) e unha invención do “leite de raíz”, a invención dun que comía queixo en castelán ou francés, nas que se lle coñece como cuajaleches e caille-lait. Herba de raíz si, pero leite de raíz, non é así?
Propoño a un quesero ou cuajador o uso da súa flor como guarnición. O seu uso en toda a Toscana era coñecido e era empregado polos colonos do condado de Chester, que eran os responsables da máxima categoría do seu queixo.
Non lle gustan as terras acedos, preferindo as de pH alto. É, por tanto, un indicador desta característica do terreo. A pesar de ser herba, ten un bulbo no subsolo que se renova cada ano. Entre maio e setembro verás as súas flores máis rechamantes. Agora mesmo. Imos con ela á marmita de leite.
Udaberrian orain dela egun gutxi sartu gara eta intxaurrondoa dut maisu. Lasai sentitzen dut, konfiantzaz, bere prozesuan, ziklo berria hasten. Plan eta ohitura berriak hartu ditut apirilean, sasoitu naiz, bizitzan proiektu berriei heltzeko konfiantzaz, indarrez, sormen eta... [+]
Ohe beroan edo hotzean egiten da hobeto lo? Nik zalantzarik ez daukat: hotzean. Landare jaioberriek bero punttu bat nahiago dute, ordea. Udaberriko ekinozio garai hau aproposa da udako eta udazkeneko mokadu goxoak emango dizkiguten landareen haziak ereiteko.
Duela lau urte abiatu zuten Azpeitian Enkarguk proiektua, Udalaren, Urkome Landa Garapen Elkartearen eta Azpeitiako eta Gipuzkoako merkatari txikien elkarteen artean. “Orain proiektua bigarren fasera eraman dugu, eta Azkoitian sortu dugu antzeko egitasmoa, bere izenarekin:... [+]
Itsasoan badira landareen itxura izan arren animalia harrapari diren izaki eder batzuk: anemonak. Kantauri itsasoan hainbat anemona espezie ditugun arren, bada bat, guztien artean bereziki erraz atzemateko aukera eskaintzen diguna: itsas-tomatea.
Aurten "Israel Premier Tech" txirrindularitza talde israeldarra ez da Lizarraldeko Miguel Indurain Sari Nagusia lasterketara etorriko. Berri ona da hori Palestinaren askapenaren alde gaudenontzat eta munstro sionistarekin harreman oro etetea nahi dugunontzat, izan... [+]
Sare sozialen kontra hitz egitea ondo dago, beno, nire inguruan ondo ikusia bezala dago sare sozialek dakartzaten kalteez eta txarkeriez aritzea; progre gelditzen da bat horrela jardunda, baina gaur alde hitz egin nahi dut. Ez ni optimista digitala nauzuelako, baizik eta sare... [+]
Bada Borda bat ilargian. Bai, bai, Borda izeneko krater bat badu ilargiak; talka krater edo astroblema bat da, ilargiaren ageriko aldean dago eta bere koordenadak 25º12’S 46º31’E dira; inguruan 11 krater satelite ditu. Akizen jaiotako Jean Charles Borda de... [+]
Donostiako Amara auzoko Izko ileapaindegi ekologikoak 40 urte bete berri ditu. Familia-enpresa txikia da, eta hasieratik izan zuten sortzaileek ile-apainketan erabiltzen ziren produktuekiko kezka. “Erabiltzaileen azalarentzat oso bortzitzak dira produktu gehienak, baina... [+]
Ugaztunei eskainitako azken artikuluaren amaierako hitzak hurrengo animalia aurkezteko aitzakia paregabea dira. Bertan esaten genuen muturluzeak erreka “garbi eta txukunak” behar dituela, kutsadurarik gabeak baina elementu natural anitzekin. Animalia txiki horren... [+]
Mila milioika mintzo dira agintariak. CO2 isurketak konpentsatzeko neurri eraginkor gisa aurkeztuta, zuhaitz landaketei buruzko zifra alimaleak entzuten dira azken urteetan. Trantsiziorako bide interesgarria izan zitekeen, orain arteko oihanak zainduta eta bioaniztasuna... [+]
Kutsatzaile kimiko toxikoak hauteman dituzte Iratiko oihaneko liken eta goroldioetan. Ikerketan ondorioztatu dute kutsatzaile horietako batzuk inguruko hiriguneetatik iristen direla, beste batzuk nekazaritzan egiten diren erreketetatik, eta, azkenik, beste batzuk duela zenbait... [+]
Ubidekoak (Bizkaia) dira Imanol Iturriotz eta Aritz Bengoa gazteak. “Lagunak gara txikitatik, eta beti izan dugu buruan abeltzaintza proiektu bat martxan jartzeko ideia”, azaldu du Iturriotzek. Nekazaritzari lotutako ikasketak izan ez arren, baserri munduarekin eta... [+]
Antxoa, bokarta edo albokartia, gure arrain komertzialen artean txikiena, euskal kostaldera hurbildu da.
Magnoliak eleganteak dira. Dotoreak. Anddereak. Pontxoak. Apainak. Pimentak. Gurbilak. Ponposak, ponpoxearrenak. Ortiroak. Ia-ia fazazkoak, kriket eta kraket. Ez naiz harritzen, beren loraldien azpian lurrarekin urtzerainoko handitasunaren menpeko sentitzen naiz urtero.
Gaur abiatu da Bizi Baratzea Orrian kide egiteko kanpaina. Urtaro bakoitzean kaleratuko den aldizkari berezi honek Lurrari buruzko jakintza praktikoa eta gaurkotasuneko gaiak jorratuko ditu, formato oso berezian: poster handi bat izango du ardatz eta tolestu ahala beste... [+]