O Consello de Euskalgintza está a alertar da emerxencia lingüística que estamos a vivir nas últimas semanas. Pasaron bastantes anos desde que se empezou a describir a situación do proceso de revitalización do eúscaro no cruzamento, na rotonda, no inpasse e con palabras parecidas, desde que se subliñou a necesidade de dar o salto ás políticas lingüísticas. Durante o último ano, da man de UEMA, Iñaki Iurrebaso dedicouse a socializar as conclusións da súa extensa investigación, pobo a pobo e axentes sociais. Quen quixo saber, xa sabe onde estamos: “moito máis preto da morte que dunha situación de plena saúde”, “nunha drástica minorización”. Nesta situación, propuxo que é un paso imprescindible que os vascos tomemos conciencia da nosa situación de gravidade, para reverter a situación e abrir un novo e forte período de euskaldunización. Con todo, non somos nin os primeiros nin os únicos en utilizar este concepto, xa que tanto en Cataluña como en Galicia xa se insistiu en que están nunha emerxencia lingüística. Non é o noso problema particular, senón a tendencia xeral das linguas minoritarias a nivel mundial. Iso é o que o desenvolvemento do sistema capitalista patriarcal e neocolonial trae da globalización.

Tamén é evidente que o “diagnóstico” da situación de emerxencia acelerouse da man da reacción, xa que nos últimos anos están a cuestionarse as áreas con beneficios e atrasando os pasos dados. Os medios de comunicación, partidos e institucións políticas e xudiciais que tivemos sempre enfronte están en plena ofensiva, e dentro destes movementos cabe destacar o papel dos sindicatos CCOO e UXT e do PSOE que nos últimos tempos están a dar lugar á regresión do proceso de euskaldunización, tanto desde os xulgados como desde as institucións, aos axentes máis activos e eficaces. Nesta iniciativa, máis aló de denunciar de forma illada a ofensiva contra o eúscaro, deberiamos empezar a denunciar que estes axentes están a alimentar o auxe do fascismo e a onda reaccionaria que supostamente critican. En efecto, dentro das mesmas lóxicas prodúcense os recortes dos diferentes dereitos conseguidos polos suxeitos oprimidos mediante a loita. Os euskaltzales teriamos que ter máis coidado de como e como se constrúen as relacións e alianzas con eles.

Doutra banda, a(s) emerxencia(s) non podemos entendela, como veu, como un fenómeno temporal que se vai a ir nalgún momento, senón como unha consecuencia permanente dos profundos problemas estruturais. Os ruídos de alarma non son inútiles, téñennos que levar á procura das causas do problema a toda velocidade para poder dar unha solución eficaz ao problema de cada momento. E isto, do mesmo xeito que no caso das linguas minoritarias, aplícase a outros moitos temas, nesta época de crise múltiple.

Hai, aquí e alá, negacionistas que negan ante esas alarmas as causas das enfermidades e, moitas veces, o mal mesmo. No noso caso, escoitamos discursos como que a situación do eúscaro vai polo bo camiño ou que o problema está na falta de compromiso persoal do euskaldun. Na mesma liña, nos últimos tempos predominou a tendencia a non dicir que detrás da situación do cancro do eúscaro hai unha opresión nacional, e por tanto lingüística, de despolitizar o asunto.

En tempos da antipolítica e o auxe da ultradereita, cremos que pouco ou nada conseguiremos da despolitización (polo menos, que poidamos desexalo). Temos que repolitizar o problema do eúscaro, en termos actualizados, por suposto.

Temos claro cal é a causa da emerxencia de nós e de calquera comunidade lingüística minorizada: os estados que queren asimilar aos pobos mediante a imposición das súas linguas hexemónicas; e neste mundo hiperglobalizado e capitalista, todo un sistema en crise que ten a necesidade de producir ofensivas reaccionarias de forma periódica para manter o quo de Estado dos máis poderosos.

Ante toda esta situación, nós non temos receitas máxicas, imos ir descubrindo ese camiño entre os axentes de Euskalgintza. Pero temos claro desde onde debe ir a solución da emerxencia: desde a toma de conciencia da nosa situación e a rede; desde a asunción dos nosos dereitos e, por insumisión, desde a superación das fronteiras establecidas; desde a apertura da nosa comunidade lingüística á pluralidade de novos membros e con eles a construción dunha/s comunidade/s mellor/s e/ou máis/s forte/s; desde a loita do eúscaro con outras loitas e alianzas; até a soberanía, desde a descolonización persoal até o nivel político. Non necesitamos anestesia, senón unha cura.

E nós temos claro cal é a cura: o eúscaro necesita unha estatua, os vascos temos que escribir a nosa constitución, de abaixo arriba, do eúscaro e en eúscaro. Desde Euskalgintza, da man doutros movementos populares, facemos un chamamento a percorrer ese camiño, e os euskaltzales, a organizalo e a crear as condicións para espertar ese orgullo que necesitamos. O 7 de decembro temos unha cita importante nesa dirección. Enchamos as rúas, visibilicemos a forza da fronte antifascista vasquista e unamos as forzas pola independencia que necesitamos!

Sugoi Etxarri Zabaleta e Intza Gurrutxaga Loidi, coordinadoras de Euskal Herrian Euskaraz