Nas análises mediáticas o movemento destes chalecos definiuse como socialmente heteroxéneo e politicamente apolítico, polo que tenden a situarse no espectro político no extremo dereito. En varios piquetes, nos que se estaba filtrando o tráfico, ouvíronse declaracións racistas e homófobas contra varios condutores que se negaban a parar. Por tanto, o portavoz do Goberno francés non perdeu o tempo para condenar as declaracións de Exteriores difundidas hoxe. Doutra banda, ao tratarse dun movemento que se levantou fronte ao imposto sobre o combustible, acusouse a esta mobilización de actuar contra o medio ambiente.

Entón. Como interpretar o sucedido nas estradas francesas? A que clase pertencen os que levan o chaleco brillante? En que zonas producíronse as maiores mobilizacións? De que falaron os organizadores a través das redes sociais?

Ante as análises someros dos medios necesitamos investigacións máis profundas, si queremos comprender de forma rigorosa e directa o sucedido no Estado francés. A radio pública France Culture recompilou informes derivados das ciencias sociais de diversas publicacións académicas co obxectivo de crear un robot retratista.

1. PERFIL SOCIOLÓXICO

A revista Contretemps publicou unha entrevista co sociólogo Benoit Coquard. Coquard, investigador social en zonas rurais, achegouse aos piquetes o 17 de novembro. Despois de falar cos nativos sacou as seguintes conclusións:

• –Forza numérica da mobilización: “Saíu moita xente, sobre todo en zonas de baixa densidade demográfica, e iso, tendo en conta que a tradición de mobilización local é menor”.
• Número igualado de mulleres e homes: “Nas zonas rurais, á hora de mobilizarse, tradicionalmente predominaron os homes, e neste caso notouse unha forte presenza da muller”.
• Participación coas clases populares: “Entrevistei a 80 persoas. Na zona onde os traballadores son maiores, déronse cita artesáns, agricultores, persoas das clases populares: mulleres con emprego e homes que traballan nos talleres. Algúns traballaban en grandes talleres e viñeron o fin de semana, pola tarde tamén apareceron os traballadores da pequena e mediana empresa”.
• Alta homogeneidad: As análises dos principais medios de comunicación presentan un saski de mobilización que pon en cuestión a mensaxe principal, que é ilexible, incomprensible, contraditorio e cuestionable. Coquard descubriu formas de vida próximas, “veciños con gustos parecidos, que se atopan cada día e que están de acordo na visión do mundo”. Nos piquetes, amigos dunha mesma comunidade atoparon un punto de encontro. A maioría dos condutores que pasaban puxéronse de acordo, salvo os incidentes, pero os medios de comunicación fixéronse cunha dimensión excesiva, por encima dos solidarios. Trátase de lugares en decadencia demográfica, onde se pecharon os restaurantes que eran o punto de encontro dos locais, as asociacións suspendéronse e os piquetes convertéronse nun novo punto de encontro.
• En canto á concienciación política, Coquard denuncia que se produciu unha precipitación á hora de pór en contacto á extrema dereita ou á falta de política. É certo que eses chalecos non creen nas formas de participación política de partidos e sindicatos: “Se moitos sindicalistas se afundiron, foron quitando o adhesivo da súa organización, porque a nivel local ven mesturados co poder e o sistema”.

2. FRANCESES E IMPOSTOS

Alexis Spirer analizou a relación dos franceses coa política fiscal e fiscal, así como as súas consecuencias. Ao longo da historia de Francia, diversos actores cuestionaron a política fiscal do Estado, entre eles os Poujadistas de 1950, os artesáns de Nicoud de 1970, os directores das startups de 2012. Nesas mobilizacións, unha organización profesional convocaba aos seus membros.

Neste caso, desde o punto de vista das profesións atopámonos ante un movemento plural, moi disperso no territorial, que non utilizou as organizacións profesionais da súa organización, nin utilizou as redes de mobilización de sempre. O sociólogo tamén destaca que en 2016 producíronse dúas manifestacións en contra do réxime xeral dos autónomos. Nestas circunstancias, a faísca do prezo do combustible prendeu lume a numerosos cidadáns e non só a profesionais directamente implicados no transporte, senón tamén a persoas que están en contacto co mesmo.

Entre estas propostas, di Spire, non temos por que buscar a protección extrema do coche, nin a preocupación polo prezo do combustible. Pola contra, o que sucedeu é unha reacción contra o imposto: ao moverse contra a taxa de carburantes, os chalecos amarelos non se opoñen ao imposto, senón á imposición desigual do imposto.

3. CARTOGRAFÍA DA DOR

En canto á cartografía, Hervé Lebras publicou a súa análise na revista Nouvel Observateur. Ao seu xuízo, o mapa de mobilizacións non responde á distribución xeográfica das zonas máis votadas pola extrema dereita, nin á coñecida como Francia peri-urbana (barrios e pobos residenciais ao redor das grandes cidades). Pola contra, os departamentos menos poboados son os que máis se mobilizaron, e a mobilización vai en aumento a medida que nos afastamos das grandes cidades.

Estariamos ante unha “Diagonal do baleiro” que vai de Ardeche a Euskal Herria, é dicir, os territorios que máis poboación perden, polo que os servizos sociais e públicos próximos foron desaparecendo.

Pola contra, Hervé Le Brasil lembra que Marine Le Pen recibe a maioría dos seus votos tanto na costa mediterránea como no norte de Francia.

4. ANÁLISE DE REDES SOCIAIS

En canto á actividade en redes sociais, o catro investigadores da universidade de Toulouse filtraron, coa axuda dun software, 2 millóns de tweets e 29188 de Facebook. Mentres os medios nos falan dos antinucleares, racistas e apolíticos, o catro investigadores (Brigitte Sebbah, Natacha Souillard, Laurent Thiong-Kay, Nikos Smyrnaios) demostran que se trata dunha mobilización cidadá de tipo 2.0.

O léxico racista desapareceu por completo, e tamén se sentiu a ausencia do dicionario da extrema dereita. Pola contra, a actitude escéptica cara aos medios de comunicación nacionais é total.

Estas catro análises sociolóxicos negan a imaxe superficial dada por diversos medios de comunicación e a situación resulta moito máis complexa. A pregunta é até onde este movemento poderá realizar un cambio de fondo no Estado francés.

Esta análise foi publicado pola web Etzi.pm e trouxémolo grazas á licenza Creative Commons.