En 1813, o deputado Lloret e Martí dixo: “O pobre campesiño e o simple soldado son as dúas clases máis cheas de dor e miseria no Estado. E realmente son eles os que manteñen a monarquía e os luxos dos poucos individuos que a integran”, e dá paso aos fondos benéficos. En 1900, a vida humana comezou a ter un valor monetario (xa existían precedentes en Europa no século anterior) e a mortalidade excesiva considérase como o maior sobrecusto do século XX, debido á redución dos días de traballo produtivo e ao gasto en atencións policiais e benéficas.

A nosa saúde pública non é un instrumento altruísta ao servizo da vida, senón unha maquinaria para manter eficazmente as forzas produtivas, que é o carácter que marcou a súa existencia. Os logros conseguidos/concedidos son o resultado da loita de clases e adáptase o Estado de benestar para anestesiar a loita de clases.

Todo este aparello mantense cunha estrutura estrita, vertical e submisa, de forma que cando o capital teña que apertar a ganancia o camiño sexa o máis liso posible. Osakidetza non é unha excepción:

Paralelamente á implantación das OSIs (Organización Sanitaria Integrada), o foco de control, investimento e poder sitúase nos hospitais e réstase importancia á Atención Primaria, base lóxica dunha atención sanitaria de calidade. Nas OSIs establécese unha estrutura xerárquica que parte do propio Goberno Vasco (PNV-PSEE) con claros intereses privados, como mostran as portas xiratorias habituais. Desde a cúpula noméanse altos cargos para manter o control hospitalario. A nobreza está formada polos xefes de servizo, elo final da cadea de poder. Este elo ve que ten capacidade suficiente para dar prazas ás súas acólitos, aceptar as prebendas dos farmacéuticos, estreitar os traballadores... porque se alimentan da elite dun sistema estamental e cren que son intanxibles e imprescindibles. Un dato importante: os xefes de servizo son os pistones do motor da saúde privada.

Todo ocorrer no Hospital Donostia puxo de manifesto a loita dos poderes internos. Cando as xefaturas din aos poderes que renuncian ás pancartas e folgas, están a gritarse forte e claramente: “Pertencemos ao voso grupo”. Cando ven a salvo a súa cota de poder e de mercado, volverán ao seu traballo silencioso, funcional e interesado, que tamén participa no proceso de privatización. Teñen moi claro cal é o seu lugar na guerra contra os traballadores, e nós, os traballadores e os pacientes?

Na loita pola saúde pública, comunitaria, gratuíta, universal e de calidade, os pacientes e o persoal (servizo de limpeza, técnicos, facultativos, enfermeiras, auxiliares, administrativos, celadores) deben ser o centro de decisión e actuación. Para logralo, hai que intervir nas relacións sociais de produción, e é a nosa obrigación organizarnos para facer da saúde unha ferramenta real de xustiza social. E xunto coa saúde, non se poden separar desta mobilización todos aqueles factores que determinan a educación, a vivenda, o coidado e as condicións materiais de vida.

Marta Macho, médico anestesista