Eli Pagola, presentadora de Egonarria, sinalou que o sistema de cultivo e alimentación de Cuba é inevitablemente agroecológico, ese é o seu modelo hexemónico. Amets Ladislao explicou a evolución de Cuba como "En Cuba, tras a revolución, todas as pilas de fertilizantes químicos e pesticidas que a URSS proporcionáballes. O que naquela época cultivábase sobre todo en Cuba era o tabaco e o azucre, no modelo monocultivo. Pero cando a URSS caeu e sofre un bloqueo mundial, Cuba quedou sen nada e entón viron as consecuencias deste modelo de produción: a terra estaba completamente morta, o tabaco en monocultivo e o azucre non podía alimentarse e non podían comprar nada fose de Cuba. Entón tiveron que dar unha volta radical ao modelo produtivo".

Recomendamos que a conversación sexa completa:

A continuación resumimos algunhas ideas da entrevista:

Co obxectivo de alimentar ao pobo, preservando o medio ambiente e a saúde

"Eles téñeno moi claro: que hai que alimentar ao pobo. E ademais, debe ser sostible", subliña Ladislao. Tras sufrir os efectos dos abonos químicos, non queren matar a terra de mañá. E todo iso ten que ver coa saúde: "O medicamento en Cuba é moi importante e eles tamén fan este sistema de alimentación pola saúde: saben que si se produce san o pobo estará máis san e logo terá menos gasto en saúde. Eles sempre teñen a saúde presente".

Para alimentar ao pobo en Cuba, hoxe en día elaboran unha chea de hortalizas, elaboran arroz, froita, leite (os menores de 12 anos teñen un programa para tomar un litro de leite ao día), carne... "Toda a cadea xa a teñen e está totalmente diversificada", segundo Ladislao. Din que seguen facendo tabaco e azucre. Con todo, explica que teñen déficit en produción e que se están ensaiando para producir máis.

 

Sistema organizado polos baserritarras para satisfacer as necesidades locais

"Si queres ser granxeiro en Cuba, a terra é gratis. A Terra é un dereito", explica Ladislao. Pero tamén é importante que a ordenación das terras estea orientada á alimentación: "Nas mellores terras pon hortalizas e froitas, e logo as producións de carne e leite. Non como aquí, as mellores terras están na industria, etc. Diría que Cuba é un dos poucos territorios que non son baserritarras o último traseiro. A xente sabe o importante que é que haxa baserritarras e que haxa alimentos propios".

Explica que hai dous tipos de empresas para o cultivo: unha é estatal e uns traballadores son campesiños. E por outro, as cooperativas de labradores agrupadas na estrutura ANAP (Asociación Nacional de Pequenos Agricultores nas súas siglas en castelán). "Estas cooperativas de agricultores deben vendelo primeiro ao Estado e logo hai varios puntos de venda directa por Cuba, que si queren poden vender aí", explica Ladislao. Lembra que a comida está "subvencionada" en Cuba por medio do famoso sistema de cartillas.

Pero o que non é tan coñecido, e segundo Ladislao, "o que se pode desenvolver en Euskal Herria, copiado ao 100%", é a organización da alimentación municipalista: "Cada municipio calcula canto come ese país. Entón, o Concello ve cantos produtores hai nesa localidade e concierta cos produtores antes de sementar. Por exemplo, si necesítanse '1.000 quilos de yuca e hai 100 produtores, cada un ten que facer dez' e pactan o prezo antes de sementar. Iso é unha gran certeza desde o punto de vista dun granxeiro".

Que achega do modelo cubano?

Ademais dos puntos positivos que sinalou ao longo da entrevista, Ladislao afirmou que de Cuba traería os seguintes elementos: "Por unha banda, o sistema de organización: eles compran as cousas de forma comunitaria, non teñen todo o propio cada granxeiro... Non, non o poden facer doutra maneira, aínda teñen carácter comunitario e eu creo que iso é fácil traer aquí, porque os primeiros caseríos tiñan ese carácter comunitario. E doutra banda traería o proceso, onde teñen moi claro que a agroecología non é un obxectivo, é un proceso de liberación". Ladislao contou con moita graza que os europeos entendemos moitas veces a agroecología como un conxunto de técnicas que "limitan": que en Cuba comprenden as contradicións, os erros e os cambios de decisión.

Por último, destacou a metodoloxía "Do campesiño ao campesiño": "Cando hai un problema nun caserío no cultivo de Cuba, todos os baserritarras van a ese caserío e ven o problema e tratan de resolvelo entre eles. Un dirá 'pois eu, ante este problema, no meu caserío fago isto', e outro 'pois eu isto', e os demais 'pois eu isto'... E entre eles tentan solucionar o problema. Por suposto, reúnense mensualmente na cooperativa para tratar estes temas. Pola contra, noutros lugares as relacións son xerárquicas: veterinario, técnico, académico ou eu que sei... Pero en Cuba teñen moi claro que o coñecemento entre os baserritarras é o que lles serve. A academia está ben porque o sistematiza, pero en Cuba teñen moi claro que o coñecemento é campesiño. E eu creo que iso tamén o temos moi claro no grupo Etxalde, nós tamén facemos moitos intercambios entre os baserritarras".

Para saber máis sobre o tema, un documental sobre agroecología cubana: