Xapón entrou na nova era. Co novo emperador, a era Heisei acaba e comeza a era Reiwa nun país coa terceira economía e a tecnoloxía máis avanzadas do mundo. Ollo, non é a tose de Amateratsu: o calendario tamén cambia co tenno en Xapón. O 1 de maio comezou o Reiwa 1, que debe ser utilizado para todas as funcións oficiais. Todos os sistemas informáticos tiveron que ser adaptados para poder utilizar correctamente o nome e as datas da nova era. En gran medida, o proceso de abdicación do vello emperador Akihito prolongouse para facilitar estas adaptacións. Todo parece ir bastante ben. Si tivesen a tecnoloxía actual fai 31 anos, cando tiveron que pasar de súpeto da era do Show á era do Heisei, quen sabe o que ía pasar.

É un pouco absurdo que un país tan avanzado sufra este tipo de Self inflicted injury? Non o creas. A menor escala, pero cada ano facemos algo moi parecido dúas veces. Chamámolo cambio de hora. No noso caso, pasamos de camiñar unha hora máis –en horario de inverno– que o que chamariamos a hora solar –que tería medio día ás 12:00 e media noite ás 00:00- a camiñar dúas horas máis adiantadas –en horario de verán– que o sol; e viceversa. Pronto cumpriremos 50 anos nese horizonte, si non se materializan os sons que xa comezaron a ouvir en voz alta.

Cada un de nós sabe como afectan estes cambios a un mesmo. Ouvín queixarse a moitos e a poucos coma se fosen fillas. Atreveríame a dicir que se somete á resignación que produce a necesidade. Tentando adaptarnos a ela. Cando o obxectivo sería cambiar o horario para o noso beneficio.

Desta maneira chegamos á “racionalidade” dos beneficios. O principal obxectivo destes cambios parece ser o aforro de enerxía. Tamén aparece –cada vez menos– alguén que se atreve a dar cifras. Nunca ninguén presentou un estudo concluínte sobre iso: cando se atopou un aforro nun lado, noutro aparecen as perdas.

A única verdade demostrada é que o actual sistema DST (Developmental Systems Theory / Teoría de Sistemas para o Desenvolvemento) foi iniciado pola crise do petróleo de 1973. E despois, que está aí. Simpático cambiou o noso mundo desde entón. Existen sistemas de control dos equipos eléctricos e de iluminación existentes, por exemplo. En calquera caso, o obxectivo de entón era o aforro de petróleo e o aforro de enerxía só de forma indirecta. Nas curvas cotiás dos consumos eléctricos actuais necesítase moita fe para atopar as restricións polo cambio de hora.

Pero a fe non falta no noso mundo. Non imos crer en Amaterazu, pero todo o que se vestiu con “racionalidade” envolve aos crentes inmediatamente, aínda que haxa que evitar o sentido común básico. Por exemplo, como obtemos os mesmos beneficios cambiando a hora nós e os florentinos que están en nosa mesma latitude, cando temos unha diferenza de 13-14 graos, é dicir, de aproximadamente unha hora en lonxitude? E non imos empezar a unir aos galegos de Santiago cos serbios de Nise... Porque todos levamos o mesmo horario de CET. UTC+1, aínda que estamos máis ao oeste que Greenwich, nós polo menos.

Cada vez son menos os que se atreven a afirmar que as adaptacións que o cambio de hora produce nos usos sociais, que se derivan fundamentalmente da presenza de tardes máis longas no verán, son boas por si soas. O comercio, que debería ser o principal beneficiario económico diso, pecha as súas portas, polo menos durante uns meses, co sol. Pola contra, o sector primario máis estreitamente vinculado á natureza non recibe boas palabras sobre o DST en ningún lugar. Á industria non lle importa. Si non é para os bares... As consecuencias económicas e sociais que ten o acortamiento da mañá (moitas) non parece que haxa que tomar en conta.

Curiosamente, cando o emperador xaponés cambia o seu calendario, Xapón segue acusando a Xapón dun delicioso enredo, unha das sesións de medición máis serias de fai unha ducia de anos, tendo en conta só o consumo de iluminación doméstica. En contra dos prexuízos, o estudo concluíu que o balance total de consumo da implantación do DST sería negativo, aínda que a diferenza fose moi pequena. E os xaponeses seguen sen cambiar de hora. Como a maioría dos países do mundo, e os máis grandes. E nos últimos anos, algúns usuarios de DST están a reflexionar sobre a intención de deixalo.

Do mesmo xeito que no caso do calendario xaponés, non é tan sinxelo realizar este cambio (non). Aínda que os dispositivos que están continuamente adheridos á rede non adoitan ter problemas, unha boa parte do instrumental informático que vendemos nas últimas décadas está preparado para realizar o cambio automaticamente dúas veces ao ano. E o que é un pequeno enredo no computador persoal, pódese converter nun incidente crítico en sistemas xigantes e en servizos dependentes deles.

Iso é o que lle mantén ao cambio de hora, máis que nada.

(Esta reportaxe foi publicado na revista Aktuitate gakoa (Claves da actualidade). Si queres unha revista completa podes comprala no mercado de Argia.)