O meu irmán, seguindo os estereotipos da súa idade, lanzoume unha desas preguntas curiosas: “Onde entraron os paraugas?” Tiven que responder, non sei, non sei quen os levou. Entón o meu irmán, coa mesma rapidez con que se lanza, preguntoume: “Quen roubou os paraugas?”.
Iniciamos o camiño cara á Zona vella sen resolver o misterio. Antes de pisar unha esquina preguntáronme por enésima vez “Where is the Guggenheim?”: aí a primeira pista. A segunda, máis evidente aínda, é o rabaño que se une na Praza de Santiago; e no centro, aí están os paraugas amarelos. Como o can pastor, dun lado a outro, ladrando ás ovellas contándolles historias de todas as esquinas: lendas, contos ou inventos, quen sabe.
Miralos é curioso: quedan inmóbiles en calquera esquina, como estatuas, mirando o relevo, a flora e a fauna do pobo, coma se todo fose un tema antropolóxico. Circulan coma se estivesen noutra órbita, non no contrapeso, senón no destempo. Parecen moverse dentro da súa cápsula espacial, coma se estivesen pegados á súa órbita, coma se unha forza grande imposibilitase a interacción co ecosistema autóctono. Polo si ou polo non, non miran aos ollos a fauna autóctona. Coma se non tivesen necesidade de comunicarse cos aldeáns, basta cun “grazas”. A súa intención é non deixar rastro na cidade, polo menos na auténtica cidade, xa que só tocan a cidade que crearon para eles: tendas de souvenir, hoteis, museos, pisan cos seus novos zapatos. Pero as pegadas do seu paso desgarran esta auténtica cidade até o fondo.
"Dous parques: o que formamos el e eu; e o que fai del un turista, o dos outros nenos"
Na periferia parece que polo momento estamos a salvo, mantemos polo menos os custosos vástagos que supostamente están construídos para a fauna autóctona. Pero o meu irmán non o sabe e atraen de pleno o seu interese estereotípico de neno.
Fomos ao parque de á beira da casa. Os dous nos bículos e na tirolina, a ver quen se achegaba máis ao ceo. Despois de andar xuntos deixeina soa e púxenme a traballar como monitor. Entón vin o norte perdido, sen saber onde mirar, coma se o parque fose outro. O tobogán escondeuse detrás del, mirando fixamente a unha cuadrilla de nenos. Cando baixaban o tobogán perseguiunos, pero sen achegarse demasiado, tentando disimular a bobada que cometera. Foi a mesma estupidez, pero non estivo no mesmo parque. O neno de en fronte hase jactado de que os seus compañeiros lle observaban, inchouse e gritou mesturando o eco dos berros dos seus compañeiros. Non do meu irmán, tentou imitar, berrou en voz alta, pero non houbo eco, nin unha mirada cómplice. Miroume, esperando. Eu sorrinlle, no seu parque, e volveu percorrer o camiño do satélite solitario, no parque dos demais. Ás veces parece que os autóctonos son outros nenos e o meu irmán é o astro da propia órbita, o outro a flora e a fauna, e a ovella que non atopa o paraugas. Ovella perdida. Dous parques: o que formamos el e eu; e o que fai del un turista, o dos outros nenos. Coma se dentro dun parque habería dúas prazas, dentro dunha cidade dúas cidades.
Despedido polas mensaxes do movemento, perdido a pista do meu irmán, vin un par de globos no aire e ouvín un par de berros. De súpeto o pequeno achegóuseme correndo, “podes dicirlles aos outros mozos que non me mollen? Están a pedir noutro idioma e non entenderanme”, díxome. Háseme desgarrado o corazón. E a continuación un “quero ir a casa” que non puiden convencer para que quede.
Paraugas vermello
Lutxo Egia
Susa, 2024
Izenburua aski argia da: Zuzi iraxegia. Euskal emakume idazleak eta literatura klasikoa (TZ, 2025). Eta 300 orrialdeko liburu mardulean, XIV. mendeaz gero gurean izan diren emakume idazleen gainean jardun du, irakasleari dagozkion azalpenak emanez bezainbat, testu klasikorik... [+]
Baixo o asfalto, flor
Texto: Ilustracións Mónica
Rodríguez: Rocío Araya
Tradución: Itziar Ultzurrun
A fin de contos, 2025
Os himnos, esas modalidades de canto concretas, belas e perigosas, tenden a estar dirixidos a unha comunidade. “Amigos da miña patria e de tempada”, comeza o coñecido poema de Sarrionandia. É, naturalmente, un himno: velaquí a quen se dirixe nun ton solemne que nos pode... [+]
Larretxeatarren oinordea da, aizkolari, harri-jasotzaile, txinga-eramale eta, oro har, herri-kirolari handien ondokoa. Patxi du aita; Donato, berriz, osaba. Hasier Larretxea, aldiz, da gizarte langile, da idazle, da homosexual. Harro beharko genuke denok.
Talvez poidamos dicir que este texto é froito dunha reunión de valoración. Con todo, as reunións de valoración deixan a miúdo o sabor de boca seco e agridoce. É unha tarde de martes sollío. 16:53. Conectamos á reunión de valoración e decidimos introducir un caramelo... [+]
Rebelións do sangue. Corpo, política e afectos
Miren Guilló
UPV, 2024
A UPV/EHU publicou un novo ensaio da antropóloga Miren Guilló publicado por Edurne Azkarate. O título principal é a... [+]
2 urtera arteko haurrek galarazita dute Debako haur liburutegian egotea, eta 2-6 urtekoek 16:30-17:30 artean baino ezin dute egon. Hogei urtez horrela funtzionatu duen ageriko diskriminazioa buka dadila eskatzeko ama talde bat elkartu denean, ezetz erantzun die udal gobernuak... [+]
Astelehen honetan hasita, astebetez, Jon Miranderen obra izango dute aztergai: besteren artean, Mirande nor zen argitzeaz eta errepasatzeaz gain, bere figurarekin zer egin hausnartuko dute, polemikoak baitira bere hainbat adierazpen eta testu.