Mira, mira... igual non o verías, pero escoita... é moi posible que che escoitaches un broma normal. De feito, nas inmediacións dos caseríos, nun pequeno abrevadero ou pozo de auga, o txantxiku é bastante común en Euskal Herria. E cando chega a época da reprodución, ao redor da primavera, ou mesmo no outono, o txantxikua empeza a cantar co seu característico e repetitivo son de txistu. Quen non coñece non lle fará caso, porque pode ter un paxaro ao seu oído. Unha vez feito o oído, a súa música é inconfundible. Di que o fai nun berce. Por iso quizais o nome que lle puxeron en Agurain é o kunkuna. En todas partes, con todo, a canción óuvese de forma diferente e os de Amurrio chámana clinkon. Clin-clon. Na zona de Hernani fai kuk-kuk, pero… coñéceno como un zapottiki. Neste caso centráronse no tamaño.

Pero, por pequeno que sexa, quen o viu non o esquecerá inmediatamente. Belos ollos dourados prateados e pequenos pintos vermellos a ambos os dous lados das costas. Aínda por riba, a carie común, a diferenza doutras especies de anfibios da zona, leva anudados na época da reprodución os ovos que serán os renacuajos do futuro. E así, cada noite, lévaos á auga e humedéceos para mantelos húmidos. Levará os ovos todos os días sobre as costas e encargarase de mantelos en húmido baixo pedras ou troncos, excepto do sol. Cando as renacuajas advirtan que están a piques de saír, depositaraas nunha zona de pozo, abrevadero ou auga inerte.

Pero quizais outra característica que non esperas chámeche a atención. E é que no caso da carie, as femias non, os machos son os que levan e coidan sobre as costas os ovos que van sacar as renacuajos do futuro. A carie leva anos centrando a vixilancia.

Aínda que é común no noso país, non temos razón de relaxarnos na conservación desta especie. No verán de 1998, na serra de Guadarrama, no Parque Natural de Peñalara (Madrid), centos de gaivotas recentemente metamorfosizados apareceron mortos en lagoas situadas a uns dous mil metros. Aparentemente, atopábanse en perfecto estado de conservación. Un ano máis tarde, no verán de 1999, xa desaparecera o 86% dos renacuajos desta poboación. A masacre cometeuna un fungo do grupo de Kitridu e a enfermidade xa chegou a Euskal Herria, aínda que só se detectou en tres lugares.

O ser humano debe centrar o seu coidado non só en si mesmo e nos seres humanos que lle rodean, senón tamén nos demais seres vivos, si quere manter a biodiversidade que é a base da nosa vida.