O Teatro Gasteiz – Euskararen Etxea está a ter unha traxectoria moi longa. Demasiado longo, a elixir. Na década dos 90 do século pasado comezou a estenderse en Vitoria a idea de abrir un espazo de referencia centrado na cultura en eúscaro. Nos anos 2008-2009, a través dun acordo entre Eusko Alkartasuna e o Partido Socialista, elaborouse o estudo e a seguinte proposta para o proxecto de Gasteiz Antzokia, e o Pleno Municipal aprobou por unanimidade que Vitoria-Gasteiz fose un centro cultural euskaltzale. En outubro de 2014, cando o Partido Popular era alcalde, asinouse un convenio entre o concello e a asociación cultural Lazarraga encargada da elaboración do proxecto. Neste acto púxose en marcha Oihaneder Euskararen Etxea, que foi o centro de apoio e respiratorio do eúscaro até xuño de 2022. Desde os seus inicios, a localización do Teatro Vitoria foi obxecto de debate, xa que durante estes anos propúxose e analizado a idoneidade dalgúns edificios públicos para o proxecto. En 2018 decidiuse a localización definitiva do proxecto no palacio dos Ruiz de Bergara da rúa Errementari.

Obviamente, para o desenvolvemento de proxectos estratéxicos como este, é fundamental definir ámbitos de colaboración entre institucións públicas e privadas. Trátase dun proxecto de cidade, traballado con gran consenso, que aproveita a experiencia e o coñecemento mutuo, garante os recursos e a sustentabilidade do proxecto, e pretende aumentar o impacto das actividades culturais e a audiencia, entre outros. É sen dúbida unha iniciativa que xera riqueza social, cultural e económica. A cada un asignar as súas tarefas e responsabilidades, pero neste tipo de proxectos adoita haber unha relación desequilibrada e, con frecuencia, o ritmo está condicionado pola actuación do ente público, a falta de transparencia e/ou a xestión inadecuada, así como pola viabilidade do propio proxecto ou da entidade que o xestiona.

Durante todos estes anos, Lazarraga Kultur Elkartea liderou o proxecto de Gasteiz Antzokia e traballou tanto na proposta técnica como na programación cultural para ampliar o espazo cultural no outono de 2023. Na actualidade seguen traballando co obxectivo de compartir a oferta cultural, as convocatorias e demais. En setembro de 2022, fai 18 meses, finalizaron as obras do palacio e aínda quedan algunhas subministracións do palacio sen canalizar, como o audiovisual, aínda que na pasada lexislatura o concelleiro responsable ditou que se estaba tramitando.

Nestes días estamos a pedir o impulso necesario para pór en marcha o proxecto por unha vez. Porque a apertura do espazo está a atrasarse máis do debido, como denunciamos. Estamos a ver con preocupación a situación do proxecto. De feito, desde que no ano 2022 pechouse Oihaneder Euskararen Etxea, Vitoria-Gasteiz carece dun centro cultural euskaltzale. Conseguimos ser un punto de encontro de referencia na cidade, un espazo para o goce do eúscaro, un espazo para o goce do eúscaro cómodo, cunha oferta cultural ampla, próspera e participativa, para todos os públicos, e nos últimos meses quedamos sen un centro de referencia que nos ofreza unha oferta cultural rica e sen un plan B.

Somos conscientes de que o actual goberno está a tentar dar solución a esta grave situación. Pasou demasiado tempo desde que o Concello ordenou a apertura dun novo espazo cultural, pero, a pesar de habelo solicitado, aínda non temos data de apertura concreta. Por iso, conscientes da gravidade da situación, é necesario solicitar a tramitación urxente das licitacións que se prometeron hai tempo e que faltan, para abrir as portas con garantías os novos espazos culturais.

Vitoria-Gasteiz foi a miúdo exemplar no que se refire á revitalización do eúscaro e soubo propor proxectos pioneiros e novas formas de colaboración. Esperamos que sigamos recuperando a referencia axiña que teñamos dispoñible esta nova praza que merecemos e necesitamos.

Rober Gutiérrez, euskaltzale