Vendo a situación conflitiva e intolerable da atención ás persoas maiores e os dereitos humanos na maioría das residencias, a brutal propaganda das tres deputacións e do Goberno Vasco, e o que está a suceder nas casas onde se coida a unha persoa maior, o futuro asústalle, asústalle moito.

E si engadimos dous ou tres décadas ao que temos hoxe? Podemos estar tranquilos pensando en que o coidado será máis digno, máis barato, máis personalizado e máis próximo ao lugar no que vivimos, e que as persoas que nos coidan terán máis tempo e mellores condicións de traballo para as persoas maiores?

Hoxe en día, as persoas maiores de 65 anos somos o 20% da poboación e en 20 anos seremos o 30%. Os maiores de 80 anos somos o 6% e en 30 anos seremos o 12%. Mantendo os soldos dos coidadores, os cocientes e as mesmas axudas económicas, o gasto público en 20 anos aumentaría polo menos un 50%. Si a isto engadimos as melloras necesarias, como cocientes aceptables e condicións de traballo máis normais (similares ás de Osakidetza), ademais de maiores axudas para os coidados no fogar, o aumento do gasto superaría o 65%. A crise post-COVID e as receitas neoliberais non van ser aceptadas.

E que pasaría si mantivésese sen aumentar a porcentaxe de gasto público actual? Si temos en conta o cambio demográfico, a situación sería moi dura. En 20 anos, as axudas poderían reducirse á metade, os prezos das prazas públicas subirían un 50%, os cocientes dos traballadores baixarían un 25%.

Por todo iso, a Plataforma Irauli-Zaintza puxo en marcha un SOS. O debate público, social, académico e político é o camiño para lograr o consenso xeneracional na sociedade vasca.

As asociacións vascas de usuarios e familiares están a denunciar moitas das decisións e situacións que se están dando nas residencias; o movemento de pensionistas, cada vez máis atento, esixe un coidado e un futuro máis esperanzador; en miles de fogares, seguimos explotando de forma ilegal a coidadores inmigrantes; en Araba Bizkaia e Gipuzkoa, aínda que é vergoñoso, os servizos de coidado e os prezos son diferentes; os sindicatos chocan co muro antidemocrático das deputacións nas demandas de mellores condicións e cocientes de traballo… E os nosos gobernantes tentan demostrar que o sistema de vixilancia respondeu ben á crise provocada pola pandemia (silver economy?). que somos e seremos referencia en Europa.

O noso autogoberno ten as competencias necesarias para a vixilancia, pero foxe do debate aberto. O Goberno Vasco e as tres deputacións, á marxe dos concellos, tomaron unha dirección equivocada e sen futuro. Privatizaron todas as sedes que puideron, sen escrúpulos. Agora, tamén queren privatizar totalmente a axuda a domicilio e facer grandes gastos en publicidade. A modo de exemplo, a campaña publicitaria do plan EtxeTIC da Deputación Foral de Bizkaia, na que o ultraliberalismo económico da EE.UU. vai da man facendo apología de como responde o coidado das persoas maiores.

Pensamos, sobre todo, en Irauli-Zaintza que ninguén debe levar diñeiro á súa conta de resultados, reducindo os recursos absolutamente necesarios. Este servizo é básico e necesario, e os investimentos son accesibles desde o sector público e non require ingresos de capitais externos. A privatización é o resultado dunha forma penosa de entender a sociedade e a vida. Neste caso, o feito de que durante décadas se garantisen beneficios a corporacións externas e fondos de investimento é un delito social, un empobrecimiento da sociedade vasca e un empobrecimiento de cada persoa que viva do seu salario ou pensión e teña necesidade de coidados. Crear emprego digno, facer previsión financeira con novos impostos ou cotizacións, empoderar os concellos con máis competencias e recursos financeiros para xestionar os coidados das persoas maiores, é un camiño desde a proximidade e a participación intergeneracional da comunidade... E moitas outras cousas.

Ningunha persoa ou colectivo da cidade ou dos pobos debe evitar este debate se queremos asegurar que o outono da nosa vida sexa máis seguro, xusto e interesante.

Xanti Ugarte, membro da asociación de gardas Irauli.