Olentzero son os pais. Pero o sistema penal rompe todas as pontes entre as persoas presas e o exterior, mesmo familiares. Quen é entón o Olentzero do preso? O que faga desaparecer ao condenado entre os muros e tráteo como un menor sen dereitos nin decisións, dándose a si mesmo o papel de titor omnipotente.

O Olentzero colectivo de presos do Estado español é o Goberno e a Dirección de Institucións Penais. O Olentzero particular dos presos de Zaballa é Benito Agirre, director do centro penal, quen leste mesmo ano anunciou no programa 360º de EITB –xa para entón había decenas de persoas falecidas no seu centro de reinserción–: “Nós atendemos aos nosos clientes, que son os nosos clientes internos, os 365 días do ano, as 24 horas do día e ademais no seu domicilio”. O Olentzero é tamén o xefe de atención primaria de Zaballa, Asier López de Arkaute, que no mesmo programa sinalou que entre os presos hai “discapacitados”, presos graves ou anciáns, polo que é “lóxico” que “algúns deles morresen”, pero que non mostraba ningún trastorno por estar en prisión. Mari Domingi é a subdirectora e psicóloga da prisión Mercedes Iruarrizaga, que dicía que o encarceramento axuda aos delincuentes a “facer un alto e pensar”, que non hai ninguén no cárcere que non deba estar ou que eloxiou os beneficios do illamento –e as medidas penais–. “Como tratades aos presos?”, preguntou o presentador: “Pois con moito agarimo”.

Un novo morto, ao parecer debido á mestura de fármacos que dá a propia prisión –que sempre ten que camiñar por aí, a falta de información oficial e transparencia–. Como consecuencia dos seus actos, seguramente nolo dirían os arriba mencionados. Pero eu lembro o que me contou Ekaitz Samaniego, que no cárcere de Murcia distribuíanse os venres drogas para tres días aos reclusos, para alixeirar o traballo de fin de semana. Aos presos con drogodependencias severa, para que dosifiquen por si mesmos a dose de tres días de maneira única. EKAITZ di que as escenas dos zombis dos venres eran dantescas, que os funcionarios tamén as vían, insensibles.

E recordo o Calendario de Pandemia de Alicia Sáez da Costa, que recibimos o día 13 de maio no cárcere de Castelló: “Esta noite morreu Carolina. Os informes da Secretaría Xeral de Institucións Penais incluirán unha cifra máis de defunción. Pero para nós, as mozas do oitavo módulo, non é un número”.

Recordo tamén a carta dun preso de Zaballa que aínda non publicamos, compañeiro de cela doutro dos presos falecidos este ano: “Entre os presos, cada vez que ocorre algo así se crea un ambiente moi raro. A morte sente e vese (levárono diante de todo o módulo, os servizos funerarios non mostraron ningún respecto por nós). Minuto de silencio no comedor á hora para comer e... a vida continúa”. Imaxínome a mesma escena o día de Nadal, entre as mensaxes de felicidade e afinidade da televisión, repetindo que son días para lembrar á miña familia e aos meus amigos... A este preso de Zaballa preguntabámoslle sobre a actuación da dirección ante as mortes: “Dirección: que é iso? Non sente, non sofre... Non me dá a cara! O señor director é un covarde, parécese a unha pedra, está aí, ponse duro, pero só serve para facer dano”.

E volverse a Alicia e Carolina: “Fálase moito da soidade na morte dos enfermos de COVID-19 e de que os familiares non poden axudar. Pois se morres aquí, sempre está só. É cruel, e estes días móstracho da maneira máis crúa”.

Feliz ano novo.