En 2020 Zabalgarbi incinerou 230 mil toneladas de residuos urbanos, recollendo e incinerando case o 70% dos mesmos de forma indiscriminada, sen ningún tipo de pretratamiento (directamente do colector ao forno). O certo é que en 2020, entre o 27 de marzo e o 20 de xullo, durante 116 días, Zabalgarbi non xerou electricidade, pero durante ese tempo continuou incinerando os residuos. Esta incineración levou a cabo, por tanto, sen ningún tipo de valorización enerxética, é dicir, 60-80.000 toneladas de residuos urbanos, recollendo a maioría indiscriminadamente e incinerando sen pretratamiento.

Con todo, en 2020 isto non impediu a Zabalgarbi seguir recibindo curmás por toda a electricidade que xera, grazas ao sistema de pago da electricidade producida a partir de fontes renovables, cogeneración e residuos. Zabalgarbi valoriza os residuos nun ciclo combinado que queima gas natural. Por tanto, puido cobrar preto de 14 millóns de euros en 2020 a cambio da electricidade producida, aínda que o 70% ou máis desta electricidade procede da combustión de gas natural. Ademais, segundo o estudo de Ekopol, Zabalgarbi ofrece unha moi mala eficiencia enerxética (40-43%) fronte a outras instalacións que funcionan combinando ciclos, pero a pesar diso conseguiu cobrar no mercado de día español un prezo de casación equivalente ao prezo medio anual da electricidade.

Outra fonte importante de ingresos de Zabalgarbi son as bonificacións de máis de 60 euros por cada tonelada de CO2 xerada.Como se dixo, a pesar de que Zabalgarbi é basicamente un ciclo combinado, a súa inclusión na categoría de valorización de residuos non alcanza ao Réxime de Comercio de Dereitos de Emisión de CO2, polo que en 2020 non vai ter que comprar dereitos de emisión de gases de efecto invernadoiro, cun custo superior a 3 millóns de euros, que tería que pagar por ser un ciclo combinado que queime gas natural.

En primeiro lugar, a incineradora de Zabalgarbi, a pesar de ser un ciclo combinado de baixa eficiencia enerxética, puido obter grandes primas pola súa actividade en 2020, por unha banda, 14 millóns de euros por producir 'coa escusa da valorización de residuos', fundamentalmente a pesar de quéimaa de gas natural, e por outro 3 millóns de euros máis porque as autoridades lle regalan unha excepción sorprendente dos pagos por emisións de CO2. Nos cálculos de Ekopol, a incineradora de Zabalgarbi é unha das compañías con máis emisións de CO2 na CAPV: 200.000 toneladas de CO2 ao ano.

O estudo de Ekopol proporciona un dato que debería influír de forma inmediata en calquera democracia liberal, é dicir, nunha división de poderes, unha rigorosa investigación tanto do goberno como dos xuíces. "Se Zabalgarbi –di Ekopol- deixou miles de toneladas de lixo sen valorizar en 2020 –queimou durante 116 días sen xeración de electricidade–, a causa non foi nin técnica nin medioambiental: naqueles días de prezos da electricidade non daban o suficiente para cubrir os gastos de gas natural que se debían queimar para ter un ciclo combinado".

Ao final da análise, os investigadores de Ekopol piden ás autoridades supervisoras das cuestións medioambientais de Bizkaia, Euskadi e España que se esclarezan as seguintes cuestións:

- Cantas toneladas de residuos foron incinerados por Zabalgarbi en 2020 sen valorización enerxética?

- Cantos residuos (urbanos mesturados) que levan o código LER 20 03 01 foron queimados en 2020 sen valorización enerxética?

- Como vai actuar a Deputación Foral de Bizkaia –fiscalmente pódese entender– respecto dos residuos que foron incinerados en 2020 sen xerar electricidade?

- Como influirá o feito de que na primavera de 2020 actuouse sen producir electricidade, na certificación de eficiencia enerxética R1 de Zabalgarbi?

- Canto paga anualmente Zabalgarbi polas emisións de CO2 á atmosfera?

- Por que no Rexistro de Instalacións Produtoras de Enerxía continúa explicando que o principal combustible utilizado por Zabalgarbi é o residuo e que o gas natural é secundario?