Non dicimos nada novo ao subliñar que a información é un dos campos máis importantes da guerra contra Venezuela. Tanto cara ao exterior como cara ao interior. Neste sentido, detrás da saída da multitude de Venezuela atópanse as razóns económicas. O futuro incerto, as dificultades e as dificultades cotiás (motivadas principalmente polos que din que queren “salvar” ao pobo…) levaron a moitos venezolanos a tomar esta difícil decisión. Pero non se pode evitar que esas causas de saída de Venezuela mestúrense tamén coas mentiras e chamadas alarmistas dos medios de comunicación. De feito, hai migrantes que se dirixen a unha situación socioeconómica peor, na maioría dos casos sen sabelo. Non foron poucos os que regresaron a Venezuela desde países veciños (Perú, Ecuador, Chile, Colombia…), convertendo o paraíso que buscaban nunha realidade máis crúa ou sufrindo o rexeitamento e a xenofobia.

Aínda que nos últimos anos non hai datos oficiais dos emigrantes de Venezuela, estímase que foron entre dous e tres millóns, o que podería supor case un 10% para unha poboación de 28 millóns. En función de quen outorgue as estimacións, estas cifras chegan aos 4 millóns. É difícil sabelo. Entre os migrantes hai familias enteiras e moita xente nova. No caso destes últimos confúndense diferentes factores: as angustias mencionadas, o futuro revolto, a paixón por saír fose e ter outras vivencias que é habitual nos mozos, así como o soño consumista. De feito, unha gran proporción de mozas que acoden teñen “mente Nutella”: Saír de Venezuela e visitar un centro comercial do seu novo destino para fotografarse cun bote de Nutella e compartilo nas redes sociais. A admiración do infuncional, a cegueira ao mercantilismo, a idealización do consumismo en definitiva. Ademais de Venezuela, o mesmo fenómeno alienante que se produce na maioría dos pobos do mundo, representado no caso de Venezuela como falta de liberdade e miseria.

En calquera caso, ademais do trauma que supón a nivel persoal e familiar, esta gran migración supuxo un gran problema para o pobo venezolano. De feito, moitos dos mozos que se foron están especialmente cualificados ou altamente cualificados, na maioría dos casos formados en universidades públicas. Cun nivel de instrución elevado, os salarios de Venezuela non son nada atractivos para os mozos e, aínda que o Goberno aumenta con frecuencia os salarios, os incrementos dos prezos dos produtos do libre mercado non tardan en ceder melloras salariais. Isto facilitou moito a saída ao exterior dunha multitude de mozas de baixa adhesión ao proceso bolivariano, afectando de forma significativa ao número de profesionais necesarios para a economía deteriorada. Por pór un exemplo concreto, 17 dos 60 médicos ingresados no Hospital de Guasdualito do Estado de Apure viaxaron ao estranxeiro (entre eles 5 anestesistas) e 47 enfermeiras, case todas formadas no mesmo hospital. A maioría dos desprazados son novos que deberían dar a substitución nun futuro. Si a isto engadimos as carencias cos equipos médicos e medicinais, podemos imaxinar o traballo xigantesco que están a levar a cabo os profesionais que se quedaron, neste caso concreto, para atender a máis de 14.000 persoas entre maio e agosto de 2019.

Nas conversacións mantidas cos venezolanos, a preocupación polo exilio de traballadores cualificados faise patente con frecuencia. Este ataque á economía e á vertebración popular pode non ser tan evidente pero é moi efectivo, xa que dificulta o normal funcionamento de moitas empresas e impide o investimento en formación destas persoas. Os cubanos saben algo sobre este tipo de erosión…

Con todo, tamén hai que destacar a moitos mozos chavistas que afrontan as dificultades e as dificultades, formando parte dos sectores máis politizados e conscientes que se mantiveron nos seus pobos e nos seus postos de traballo. Desde unha adhesión máis ou menos próxima ao Goberno, pero en defensa do proxecto marcado por Chávez, moitos mozos continúan traballando fronte aos cantos da farina do modelo de consumismo xunto a outros millóns de cidadáns.

Aínda que é un fenómeno doloroso, cando falamos da migración da República Bolivariana de Venezuela, é imprescindible contextualizarla. Por unha banda, hai que situalo como unha consecuencia impulsada, é dicir, como consecuencia dunha guerra híbrida; fóra de Cuba, como consecuencia dun ataque externo que non sofre ningún outro país no conxunto de Abya Yala/América Latina. Doutra banda, non se pode desvincular totalmente do fenómeno da migración económica dos estados latinoamericanos. A migración constante a ÚSAOS, así como a outros países de América Latina, foi unha constante nas últimas décadas. Aínda nos queda preto a multitudinaria caravana que saíu de Honduras para chegar aos EEUU. De feito, por pór un exemplo, aínda que nos medios de comunicación fálese do “éxodo” de Venezuela, poucas veces menciónase que unha cuarta parte dos salvadoreños está fose (principalmente en ÚSAOS).

Ademais, é inevitable mencionar a situación particular dun pobo que comparte fronteira con Venezuela: Colombia. De feito, se se estima oficialmente que en Colombia hai entre un millón e medio e 2 millóns de venezolanos, máis de 2 millóns de venezolanos son nacidos en Colombia ou descendentes de emigrantes a Venezuela, segundo os datos facilitados por Europa Press. Esta migración a Venezuela desenvolveuse ao longo das décadas anteriores e tivo dúas orixes principais: a económica e a persecución político-militar. Moitos colombianos foron a Venezuela en busca de mellores condicións económicas e moitos outros fuxiron da guerra de Colombia, sobre todo das matanzas de paramilitares. Moitos dos que chegaron a Venezuela non estaban rexistrados na capital venezolana, segundo as mesmas fontes. Para reverter esta situación irregular e ser oficialmente recoñecidos como cidadáns, Chávez puxo en marcha en 2003 a Misión Identidade. Entre os beneficiarios deste programa atópanse máis dun millón de colombianos que recibiron a nacionalidade venezolana (cédula de identidade). Estes datos non se mencionan na propaganda dos grandes medios privados.

Tampouco se mencionan os desprazados pola forza en Colombia. Segundo recolle ACNUR, en 2018 rexistráronse 7.816.500 desprazados internos en Colombia, o que supón o primeiro posto do mundo no ranking mundial. En referencia a Venezuela, cando se escoita nos principais medios de comunicación a migración, a violación dos dereitos humanos e o desastre humanitario, o máis terrible e vergoñoso é ocultar o desastre de Colombia. E é que nos venden como democracia un Estado que pode cualificarse como terrorista, onde 82.998 persoas seguen desaparecidas (http://www.centrodememoriahistorica.gov.co/micrositios/balances-jep/desaparicion.html, onde a guerra aberta ou sucia é o pan de cada día, onde a propia Fiscalía Xeral recoñeceu 2.248 “falsos positivos” (que os mozos asasinados polo exército preséntense como guerrilleiros, para recibir subidas ou recompensas), e onde teñen un acordo de punilismo con 780 militantes. O Goberno de Colombia está tranquilo, sabe que neste taboleiro de xogo non recibirá medidas nin bloqueos dos “gardiáns da democracia e dos dereitos humanos”. Ao mesmo tempo, o Estado de Colombia converteuse desde hai tempo no principal causante da ofensiva contra Venezuela.