"A pesar de que a iniciativa é o máis ampla, rica e da mellor vontade posible, atopámonos cun gran muro. Só un grupo político, Bildu, estivo disposto a apoiar a iniciativa. O resto dos grupos negáronse, por unha única e fundamental razón: Perfil político de Txillardegi. Como é sabido, Txillardegi foi un dos fundadores de ETA e iso, aos seus ollos, cancela esta iniciativa e déixaa sen branca. Tamén é sabido que Txillardegi abandonou ETA en 1967, antes de comezar a cometer atentados contra a vida das persoas, e que posteriormente foi crítico coa loita armada (entre outras cousas, cando participou na fundación de Aralar). Txillardegi viviu un violento atentado cando era senador de HB: En 1989, reunidos no Hotel Alcalá deputados e senadores de HB, dous pistoleiros dispararon contra o grupo e asasinaron a Josu Muguruza e feriron gravemente a Iñaki Esnaola. Txillardegi foi un dos que tiveron que protexerse baixo unha mesa".

Trátase dun extracto da carta que recolle o diario Berria, no que se informa á Biblioteca Central de Donostia-San Sebastián do fin do proceso para pór o nome do escritor Txillardegi. É un libro escrito por Aitzpea Leizaola, BEÑAT Sarasola, Dani Goñi, Garbiñe Ubeda, Harkaitz Cano e Kepa Sarasola.

Con todo, a iniciativa, iniciada en 2013 por 17 escritores, conta cun amplo respaldo social: Recolléronse ao redor de 1.500 firmas. Con todo, o apoio recibido por parte da sociedade non se sentiu no concello e por iso decidiron pór fin á acción: "Despois de reunirnos con todos os grupos políticos do Concello, incluído o alcalde, vendo que a iniciativa obtivo un escaso apoio, decidimos non levala á última e non presentala formalmente. Non é a nosa vontade participar na competencia política, nin escenificar os conflitos. Conviría, iso si, que cada cal reflexionase ao redor destas cuestións".

"Un recoñecemento que merece a pena"

Ningún dos grupos políticos presentes na reunión negou que o traballo de Txillardegi no ámbito do eúscaro e da literatura sexa merecedor de recoñecemento. A pesar diso, o Concello de Donostia-San Sebastián bloqueou de forma permanente a posibilidade de pór o seu nome á Biblioteca Central de Donostia-San Sebastián.

Aos escritores da carta preocúpalles tanto a escasa achega de Txillardegi ao eúscaro e á literatura vasca: "Dá a impresión de que o traballo literario e o de eúscaro é pouco comparado co perfil político; é dicir, que o traballo imprescindible que fixo Txillardegi para que se crease o eúscaro batua ou todo o que fixo para modernizar a literatura vasca foron simples chiquilladas. É moito máis importante que iso, dependendo de que etiqueta política situemos á persoa. Doutra banda, no camiño de construír unha memoria rigorosa e xusta sobre a brutal historia que viviu este pobo, non achega nada bo a imaxe maniquea e restritiva que se xerou ao redor de Txillardegi. Se non somos capaces de escrutar unha memoria real detrás de grandes titulares e de declaracións pomposas, se non temos vontade de coñecer as realidades e os detalles da historia auténtica que esconden as palabras grosas, dificilmente construiremos unha sociedade aberta".

Hai dez anos faleceu Txillardegi, escritor, lingüista, político, euskaltzale e militante suízo.

Así terminou a carta: -Quedámonos cun raio de esperanza. Nas reunións que mantivemos dixéronnos en máis dunha ocasión que aínda é demasiado pronto para un recoñecemento deste tipo. Queremos crer que a iniciativa queda aberta para o futuro. Esperamos que algún día Txillardegi e a cidade de San Sebastián reciban o recoñecemento que se merece".