Unha planta (Hyoscyamus niger), coñecida como baba de porco, foi escrita por Jean Elizalde Salaberri en Gure Herria en 1933: “Si a planta chámase baba de porco, non hai que dar nin un só filete; é un veleno”. Realmente, un porco non lla botaría á boca se non fose un veleno. Dáse á planta un sentido absolutamente despreciable co nome de Txerri Baba. A palabra Piggy úsase desta maneira, insultante; Fernando Mayor recolleu a seguinte frase escrita en Zizur en 1552: “Un puerco, ese lascivo carneiro”. As putas tamén se chamaban cabras; Gabriel Aresti escribiu no Tour de Mugalde de 1961: “Ría del, chamáballe bruxa, vella, ovella e puta”.
Con todo, non creo que a xente usase moito o nome de "baba de porco". É unha tradución exacta do nome científico Hyoacyamus, que provén do grego hys, “porco” e kyamos “baba”. Paréceme que entre os amantes da academia.
O seu nome máis coñecido é “O Absoluto Negro”, e en Navarra chámanlle “chocolateiras”, xa que a forma do seu froito é como un chocolate. Pero, fileteado, ten outro que chama a atención: corazón seco. É o efecto do veleno?
Recentemente atoparon no pobo romano de Houte-Castellum dos Países Baixos un claro indicador do uso medicinal do eréreo: un óso animal con resina de bidueiro (Betula sp.) selada dentro con centos de sementes de némesis. Empregaríana á mantenta ao decatarse dos seus efectos. O Vello Plinio e Dioscorides mencionaron os dons alucinantes e medicinantes do negro absoluto, o que explica o profundo e sofisticado coñecemento farmacolóxico desta civilización. Os que nos mesturamos cos romanos tamén aprenderiamos algo…
A xente coñecía o seu veleno, pero tamén sabían que era unha gran herba medicinal, hipnótica como o narcótico. Telesforo Aranzadi publicou na Revista Internacional dos Estudos Vascos de 1929 “Euskerikos das plantas”, onde recolleu que Izaban chamábase “atabaloi” e “otsobaba” de Aralar.
Tamén é o que chamamos “verdura de porco”, máis coñecido en realidade como “ositxeka” (Sanicula europaea). Tamén hai confusión de caspa ou herba de caspa, nomes que hoxe se chaman aos doutro xénero, os Symphytum. Ambos teñen bulbos no subsolo, e a xente de porcos, porcos e xabarís, é un encolerizado pollero. De aí pode provir a mestura…
Chámase “Nabo de porco” á remolacha, á remolacha de zuhain (Beta vulgaris var. rapacea). Arbia (Brassica rapa subsp. Por máis fácil que se faga, sempre se fixo un nabo de porco para porcos e eguas, unha forraxe especialmente boa. Aquí o nome di a verdade, non hai desprezo. Non sei de onde vén dicir ao inglés llollobelardi (Lolium perenne) “soro de porco”; no dicionario parece de norte. No Norte tamén se denomina á mouteira (Cynodon dactylon) “serrín” e “urdemutur”. Ambos son unha herba moi boa.
Helianthus tuberosus, pataca ou pataca francesa tamén coñecida como “pataca de porco”. Non sei si refírese aos franceses ou aos porcos que comen crus o seu bulbo a gusto.
Sen sabelo, desprezalo polo si ou polo non, darlle o nome de “porco”, daquela os seguintes.