Coa morte de Txema Larrea foise un nó que nunca se liberará: quen era ese home e por que coñecía a varios membros da primeira liña da cultura e a política vasca?

Falando cos seus amigos, aparecen varias caras do biscaíño: comentarista irónico, militante, sabio, lector rabioso, poeta... Pero é un privilexio para poucos completar o puzzle.

En calquera caso, o relato fragmentado de Txema Larrea comezou en Lapatxa e a súa lenda en Basauri. Sen ser maior de idade comezou a militarse na fronte cultural de ETA e con 17 anos, fuxindo da represión, marchouse ao exilio. Estivo en contacto con Federico Krutwig ou Beltza e logo volveu ao País Vasco como liberado ilegal.

A súa detención marcouno fisicamente para sempre. Na clandestinidade, antes de entrar na casa, deuse conta de que a policía estaba dentro. Con todo, seguiu adiante e, tras un tiroteo, recibiu varias balas nunha perna, polo que foi trasladado ao Hospital de Basurto. Os policías déronlle por morto, tras discutir si debía rematarlle ou non na súa presenza, informou o Departamento vasco de Seguridade. Levárono ao depósito de cadáveres e alí deuse conta de que aínda tiña pulso. O policía ferido de Txema tivo que doarlle o sangue no hospital, non había ninguén máis cerca do mesmo grupo sanguíneo. Talvez entón habíanlle infligido unha ironía que lle agradaba moito.

Estivo no cárcere durante un tempo, ademais como responsable, e saíu á rúa con amnistía. Cando a organización armada dividiuse, elixiu Esquerda, Wilson e outra ETA PM, iso si, Txema nunca dixo que fose polimilia; "nin V. -Eu era da Asemblea-contestaba sempre, cando saía o tema. Ao parecer, Argala, o seu íntimo amigo, quedou moi decepcionado coa decisión.

Si miramos os xornais, parece que máis tarde foi detido xunto a Bixente Serrano Izko, pero pérdese o seu fío político.

Na cultura é máis evidente a súa pegada; moveuse ao redor da Banda Pott e reconciliouse con Joseba Sarrionandia ou Jon Juaristi. Tamén levaba ben con Mikel Laboa. Participou na creación da libraría Auzolan e a editorial Pamiela, e nesta última editou varios libros, un deles con Joseba Sarrionandia. Entre os textos, tratou sobre a poesía e a historia do eúscaro.

Tras a súa xubilación, foi cliente fiel do bar Biba da rúa Rolda de Bilbao, onde era fácil verlle falando con grandes nomes da cultura vasca ou con calquera do barrio.

Con todo, nestas pinceladas biográficas incompletas non aparece ese carácter tan querido: un amigo sincero, un interlocutor excitante e humorístico, e unha intensa enciclopedia da historia do País Vasco. A súa personalidade fugitiva escondeu todos os tesouros de todo tipo que contiña, porque non lles daba importancia, e, desgraciadamente, a maioría deles foron con el. Con todo, era evidente que no seu saúdo os escintileos daquelas pedras preciosas habían fascinado á multitude.