A tensión xerada polo turismo na costa vasca nas últimas décadas é moi violenta, que marca a dirección para sacrificar os espazos naturais e o día a día da poboación. As autoridades das principais institucións vascas dixéronnos que é unha tendencia sen alternativas, pero agora habemos visto que pode haber cambios combinando adecuadamente a organización popular e a mobilización electoral. A este tema dedicamos o último monográfico de Economía do Traballo, que é o tema central da xornada núm. 100 a finais desta primavera.

O 28 de maio os electores mostraron o seu interese polo cambio político nos pobos costeiros que comezan por Ibaizabal e que aparecen ao leste, creando unha inundación capaz de revolucionar a composición dos gobernos municipais grazas a un novo estado de ánimo. Por que foi tan evidente esta tendencia na costa? Podemos estar ante unha resposta pola saturación do turismo? A influencia das plataformas xurdidas do pobo foi determinante en moitos municipios e, en xeral, nos países máis poboados púxose de manifesto a imposibilidade de que EH Bildu (EH Bildu) traia consigo un cambio en por si e só con forzas propias. Exemplos como Sopelana, Bermeo, Mundaka, Pasaia ou Hondarribia mostran as posibilidades de moitas novas maiorías e a necesidade dun espazo político fóra do nacionalismo.

As cidades da Marxe Esquerda de Bizkaia que máis poboación concentran terán que esperar outro catro anos máis, e tras a perda da autoridade municipal por parte do goberno da esquerda de Durango, Bermeo e Sopelana serán os municipios máis grandes do PEE tras Galdakao. Desde Uribe Kosta, a alcaldesa de Sopelana será Guruzne Carrasson, grazas ao acordo alcanzado con Elkarrekin Podemos. En Plentzia, EH recuperará o pau de mando grazas á clara vitoria do mozo Aitor Garagarza. A partir do exemplo deste país con tendencia estival, analizamos con Garagarzaga esta tendencia costeira no programa de radio Economía do Traballo, que mostra situacións diversas en cada caso, pero é un signo de vontade decidida de ter unha economía sostible, o dereito á vivenda e o comercio local para os cidadáns e non para o turismo. Alboan, en Gorliz, a nova plataforma Gorliz Bizirik foi a primeira forza e o PNV perdeu o pau pasando á terceira posición. A plataforma popular Ibarrika será decisiva para que EHB de Barrika non logre a alcaldía; en Lemoiz EHB chegou á alcaldía; e Bakio Amets Jauregizar mantén o seu mandato, xa que foi capaz de obter a maioría dos votos e os dous concelleiros da plataforma Bakio Bai que se lanzou á marxe de EH.

A onda de cambio esténdese á ría do Oka, logrando un cambio naqueles municipios que grazas á achega das plataformas públicas non foron capaces de gañar o RHB. O exemplo máis claro foi Bermeo, onde EHB e a plataforma Guzan conseguiron romper a maioría absoluta do PNV e, tras unha profunda negociación de goberno, lograron un acordo de cambio. Asier Larrauri será o Alcalde de Bermeo, grazas ao incremento de votos da plataforma pública do novo Tenente de Alcalde, Xabier Ortuzar, e á vontade de conformar un programa conxunto e unha composición de goberno equilibrada. Mundaka é probablemente o cambio de goberno máis sorprendente, xa que logrou unha nova maioría entre EHB e a Alternativa Cidadá do ex Alcalde Mikel Bilbao, rompendo o liderado do PNV en 42 anos. Na veciña localidade, a plataforma Sukarrieta Kanala Bizirik impúxose, e a vitoria en EHB de Gernika para fixar a orientación do cambio político na comarca, aínda que é necesario un acordo de goberno coa plataforma do Alcalde Gorroño. No mesmo sentido, en Ibarrangelu, a plataforma Armendu volveu a gañar e tanto Elantxobe como Ean EHB continuará en Alcaldía.

Na comarca veciña, Lea Artibai, EH gañou nos dous principais municipios costeiros, e en Markina, cabeceira comarcal, tamén conseguiu recuperar o pau de mando. O equipo de Ander Aldabala gañou recentemente en Lekeitio e a coalición abertzale mantén a alcaldía coa novo cabeza de lista, o ex presidiario Urtza Alkorta en Ondarroa.

Panorama guipuscoano

Seguindo cara ao leste, EHB perdeu a oportunidade de manter a alcaldía en Deba, tras a desaparición da plataforma Debarren Ahotsa, decisiva nas últimas lexislaturas, por non poder chegar a un acordo coa plataforma Orain Deba. Mentres Zumaia, Getaria e Orio sigan gobernando EHB, en Zarautz o PNV incorpórase á alcaldía polos escasos resultados das dúas forzas principais da esquerda.

En San Sebastián, EH Bildu quedou lonxe de conseguir a alcaldía, por non poder volver conseguir a maioría con Elkarrekin Podemos, e do mesmo xeito que na Deputación de Gipuzkoa, púxose de manifesto a importancia de separar os bos resultados da capacidade de goberno, xunto coa inadecuación da lectura triunfalista dos xefes de coalición. En Pasaia EHB conseguiu a alcaldía grazas de novo a Elkarrekin Podemos, e en Hondarribia a plataforma Abotsanitz gañou as eleccións baseadas no dereito á vivenda e a traballar no pobo. Igor Enparan, xefe da plataforma, conseguirá a alcaldía grazas aos dous concelleiros de EH.

Desexo de fuxir

Á vista de todos estes resultados, existe outra tendencia común entre todos eles máis aló de ser pobos costeiros, a necesidade de fuxir da explotación turística impulsada polo PNV nas últimas décadas, xa que é evidente o declive da capacidade de acceso á vivenda e das condicións de traballo. Os programas de forzas que recuperan o bastón de mando marcaron un cambio de rumbo radical, reivindicando a necesidade de políticas e novos investimentos para crear condicións de traballo e de vida nos seus pobos.

O exemplo máis claro témolo na costa biscaíña, onde os proxectos impulsados pola Deputación Foral de Bizkaia xeraron malestar, condicionando os resultados electorais do 28 de maio. O recentemente xubilado Unai Rementeria, até agora Deputado Xeral, foi o guía temático desta estratexia. O político mundakarra actuou en contra das institucións municipais, dos axentes e da poboación local, como a turística salvaxe de San Juan Gaztelugatxe de Bermeo ou a aposta ilegal de Gernika e Murueta polo novo Guggenheim. Eider Gotxi, membro de SOS Gaztelugatxe e da plataforma Guggenheim Urdaibai EZ, ten claro os beneficios que esta tendencia electoral pode achegar, destacando a necesidade de seguir reforzando a penetración e a capacidade de oposición do pobo contra a turística salvaxe.