Na nosa infancia xa case non se comía o tomate en cru. Até entón facíase uso do tomate, que se comía en salsa. O tomate para facer plantábase nos campos, xeralmente de pera, como se pon as cabazas nos bordos dos campos, para estenderse polo solo no arrastre. Logo viñeron as clases de ensaladería, e houbo que aprender a comer. Os inmigrantes españois cortábana do centro, botábana unha pinga de sal e comíana a muescas. Nós aprendemos a comer coas mans atadas con azucre. Logo veu a salsa de vinagre de aceite.

E hoxe volvémonos tolos co tomate. A Sra. Tomate burlámonos da raíña das nosas hortas. E o duelo estendeuse. Quen trae o primeiro tomate á praza. Quen mostra o máis grande, por encima do quilo. E o máis gracioso, quen fai o truco máis gracioso. Vese de todo. Algúns aínda lle pon no pé do tronco un fío de cobre para evitar que a planta de tomate póñase vermella. Nas poucas hortas obsérvase que as plantas están totalmente desposuídas de follas e cos grans colgando; non se sabe que as follas son indispensables para crear os alimentos. Merecen un apartado especial eses raparigos con pouca paciencia que plantan tomates co primeiro vento tépedo de abril…

Se tes présa co tomate, segue estes consellos: elixe o lugar máis cálido e seco, o mellor calendario de parede. Coidado con plantar demasiado rápido e abona: pode crecer delgado e longo e crear menos ollos para flores. Seleccione a variedade que floreza temperán, como o tomate de cereixa. Si tes intención de plantar no invernadoiro, en marzo ou fóra, cando non haxa xeo, sementa nun interior tépedo oito semanas antes; entra e sae uns días para afacerche ao exterior. Os taboleiros levantados do nivel da terra son os mellores para plantar, quéntanse e sécanse máis; o estiércol ou luxo, a terra de vermes e a area de sílice mestúranse á terra. Facer os solombos con labra, la, papel ou cartón triturado… Así a terra estará máis quente. Poda afiada, segundo vaian aparecendo os brotes dos pés da folla, quitar os tickets. Refinar o abonado; utilizar o té de terra, as augas de peixe, as algas e similares cando a planta sexa moza para dar un abonado suave pero rico. Coidado co nitróxeno, achega moitas follas e poucos exemplares, mentres que o fósforo achega máis flores e froitos.

E si teñen que vivir no País Vasco Atlántico, lembrade que os tomates aman a txapela. Coloca unha tapa de plástico transparente, aberta polos lados pero que elimine as fortes choivas e todos os rocíos.