Juan solanas foi o encargado de presentar a súa última película na sección Horizontes latinos. A onda verde (Que sexa lei) fala sobre a lei do aborto que votou o Senado arxentino en 2018 e sobre o contexto no que se conseguiu chegar a esa meta. Arxentina segue sendo un dos últimos países que non ten o aborto legal, e as mobilizacións para cambialo están a ser masivas nos últimos anos. Tomando como fío os acontecementos do Senado do ano pasado, a película retrata as opinións e actitudes das persoas e grupos en conflito, tendo en conta as claves de cada visión. Entre eles, entrevistan a persoas que fixeron algunha vez un aborto clandestino, preto da igrexa, á familia dunha muller asasinada por un aborto mal... Os defensores da legalización da interrupción do embarazo cosen a pantalla con experiencias e análises, ofrecendo relatos duros á cámara. É un traballo de procura da emoción, que aínda que ás veces caian en imaxes que dan morbo, suscitan ganas de loitar. Á fin e ao cabo, as tarefas da casa estaban ocupadas.

Seguindo coas películas arxentinas, e con testemuños, este festival que celebra o seu 67 edición, recibiu a estrea mundial de Ficción privada na sección Zabaltegi-Tabakalera. A obra que define a Andrés Di Tella como fábula do século XX toma como motivo as cartas que os seus pais se enviaron. O título garda, dentro de si, ese paradoxo. A ficción é pública na súa composición, pero a intimidade desta parella é privada. E iso é o que crea o carácter imposible da película. Di Tella pon a dous mozos no papel dos seus pais, á idade que terán na época das cartas. A parella vai aos poucos lendo cartas e entendendo personaxes, e despois terán que recitar as cartas, cada unha cun micro. Este proceso xuvenil iralles proporcionando aos poucos unha relación cada vez máis persoal cos pais de Di Tella, até chegar a influír na súa vida real. A película ten unha perspectiva interesante no momento no que o dobre tempo cobra sentido (proceso dentro da película, pasado dos pais nas cartas). A homenaxe aos pais supera ao persoal e convértenos en testemuñas deses testemuños.

O día terminou con outra premiere mundial, As letras de Jordi, de Maider Fernández, que se estrea na sección Novos Directores. O longo do donostiarra céntrase na relación con Jedi, que sofre parálise cerebral. Fernández acompaña a Jordi nalgunhas pasaxes da súa vida e roda neles. Para comunicarse, Jordi ten un persoal con todas as letras do abecedario, e é alí onde lle marca o que quere dicir a Maider. Estas letras convértense na ponte entre elas e Maider convértese en tradutora para o público. A película adopta o ritmo de alguén que vive nesas condicións e mostra con dignidade o seu mundo e a súa autonomía. A forma na que Maider fala con Jonas non ten un ton infantil, nin a altura da cámara ten intención de mirar cara arriba. O dispositivo foi construído con precaución. As preguntas veñen a medida que nos damos conta de que a relación entre Jordi e Maider crece máis aló do proxecto: até cando se reunirán? O traballo pode inspirarnos a reflexionar sobre a ética do documental, xa que as conexións que se crearon na sala evidencian a lexitimidade da película. Toda a ópera prima do director vasco déixanos coa sensación de coñecer a alguén novo, a Jordi, o novo amigo que atopamos a través dos seus ollos. E ao seu modo, o testemuño.