O feito de que as bacterias resistentes a todos os antibióticos esténdanse por todo o mundo significa que, si as cousas persisten así, moitos dos tratamentos antimicrobianos poderían perder a súa capacidade curativa, incluso os utilizados para curar infeccións leves. A Organización Mundial da Saúde (WHO polas súas siglas en inglés) ten incluído este risco na lista do dez principais ameazas sanitarias para a humanidade.

O grupo de traballo que realiza o seguimento de Bacterias de Alta Resistencia no marco do Programa das Nacións Unidas para o Medio Ambiente (UNEP, polas súas siglas en inglés) presentou recentemente na reunión celebrada na illa de Barbados o estudo que xerou a alerta: “Preparándose fronte ás superbacterias: unha Saúde Única que pretende reforzar a intervención medioambiental”.

Nas estimacións da Organización Mundial da Saúde (OMS), en 2019 morreron 1,27 millóns de persoas por mor de infeccións capaces de facer fronte aos medicamentos, cifra que para o ano 2050 elévase en dez millóns máis, é dicir, igual á morte por cancro no ano 2020.

Inger Andersen, director executivo do Programa das Nacións Unidas para o Medio Ambiente (UNEP), explicou que “A contaminación do aire, do solo e dos arroios é a causa do dereito humano a un medio ambiente limpo e san. Como se demostrou, estes mesmos factores que danan o medio ambiente agravan tamén o problema microbiano de resistencia aos medicamentos. A resistencia aos medicamentos microbianos destruiría a nosa saúde e os nosos sistemas de alimentación. A redución da contaminación é fundamental para avanzar cara á ‘fame cero’ e a mellora da saúde neste século”.

O dossier da UNEP puxo de manifesto as fontes de contaminación que deben ser reparadas de forma prioritaria: infiltracións de augas residuais e tratamentos de lixos. Para iso, é necesario establecer marcos xurídicos sólidos para que cada país mellore a conservación do medio ambiente nos seus respectivos plans, con especial atención á contaminación química e a xestión de residuos.

Tamén é necesario establecer como guía para as autoridades os indicadores microbiológicos que advirtan da evolución das superbacterias nas mostras recollidas no medio ambiente. Así mesmo, deberán adaptar os plans de investimento para que a loita contra os microbios resistentes aos medicamentos conte cos recursos necesarios.

Segundo a UNEP, hai que ser consciente de que a saúde das persoas, os animais e as plantas está intimamente ligada e interdependente entre si. A acción coordinado para preservar o medio ambiente é a única vía para abordar na súa orixe a tripla crise planetaria, é dicir, o aumento das temperaturas, a tendencia aos extremos do clima e o cambio no uso dos solos, que transforman a diversidade microbiana e a contaminación, tanto biolóxica como química.

A primeira ministra de Barbados, Mia Amor Mottley, sinalou na presentación do plan ‘Unha Saúde Única’ que “se a crise ambiental destes tempos é tamén unha crise de dereitos humanos e xeopolítica. Este informe da UNEP, que agora publica sobre os microbios resistentes aos medicamentos, denuncia tamén a falta de igualdade a nivel mundial, xa que a crise das superbacterias prexudica en exceso aos heririos do Sur. Temos que traballar xuntos para afrontar o rumbo desta crise, sensibilizando á humanidade e situando o problema no centro da axenda internacional dos países do mundo”.