Facer os nosos? É que estamos perdidos?

Quereriamos darlle a volta ao concepto xusto. Dar un ton positivo a algo negativo en si mesmo. Porque temos que facer as nosas cousas para que non faga o noso. Iso é o que se propón a través deste laboratorio.

 

É, por tanto, o laboratorio Gureak Egin?

Trátase dun laboratorio baseado en Artedraman. Baséase na danza, a música, o teatro, o eúscaro e a transmisión. Moitas veces escóitase si a transmisión foi interrompida e si iso non impide o desenvolvemento da linguaxe. Que a transmisión da cultura vasca contribúe á consolidación do eúscaro e viceversa. Nos últimos anos converteuse nun tema que se move ao longo de varias xornadas e traballos: Como axudar desde a creatividade a que se utilice máis o eúscaro? O laboratorio Gureak Egin pretende vincular ese pracer creativo co uso do eúscaro.

Quen iniciastes o camiño e en concreto a quen mirades?

Trátase dun laboratorio dirixido a mozos da Comarca de Pamplona de 15 a 18 anos que estudan en eúscaro. O proxecto chegounos desde o Departamento de Educación do Goberno de Navarra. Contará coa colaboración do Concello de Pamplona e a Fundación Euskokultur fíxose cargo do proxecto. Os que vaiamos facer de guía seremos Ion Celestino na música, Oier Zuñiga no teatro e eu [Aritz Ibañez] na danza. Andaremos nun ambiente confuso, xa que non traballaremos as tres disciplinas por separado. Tentaremos ver o que cada un ten, como se fregan, ou entender as tres disciplinas coma se fosen un todo.

A danza, o teatro e a música marchan á vez para vós?

Tamén se poden entender por separado, pero no proceso de preparación de todo isto démonos conta de que había cousas que non tiña sentido facer cada un polo seu lado. Atopabamos conexións nos temas que propuñamos. A miúdo falamos da interrupción da transmisión, pero tamén pode ser unha pausa interdisciplinar. Nunha época ou noutros lugares do mundo todas estas disciplinas enténdense como unha soa. Aquí tamén temos modelos deste tipo, nos artedramas, nos libertismos e nas mascaradas todo únese e axúdanse. Nós tamén expuxemos o laboratorio neste sentido, por consideralo máis rico e interesante.

O proxecto vai máis aló da oferta de lecer, non?

Si é tempo libre, un dos principais obxectivos da arte ou do libertinaje é pasalo ben, pero ademais gustaríanos levar algo máis a casa. Quizais hoxe en día queremos ofrecerlles referencias que non se lles ofrecen nas familias, nas escolas, na televisión ou nas redes sociais. Trátase de dar algúns exemplos, de mostrar modelos. Desde algunhas das referencias actuais ofrecerémoslles os extremos para que tiren e poidan acceder a outras referencias.

Por tanto, ponde o ollo nas referencias culturais.

Penetrarémonos sobre todo nas experiencias que hai hoxe en día na Comarca de Pamplona. Si nun momento determinado deciden pór en marcha un proceso creativo para que esas referencias as teñan na música, no teatro ou na danza, moitas veces queremos facer ver aos mozos as referencias que nos quedan á marxe.

O obxectivo é dar voz e ferramentas aos mozos á vez, non?

Si, iso é. Trátase de dotar de ferramentas, pero traballando e creando. Que non sexa unha información unidireccional, é importante que eles tamén actúen. Porque iso traeralles ganas de seguir o seu camiño fóra do laboratorio. Traballaremos, por exemplo, os saltos de baile ou os bosques de Zuberoa. Tentaremos explicar como funciona o sistema de saltos, como están construídos e que cousas pódense facer desde o punto de vista da danza ou da música. Cremos que é importante coñecer primeiro o sistema e logo ver que podemos facer con el. Cos compañeiros tamén. Veremos como os antigos pastores ou labradores de Zuberoa expresaban a través da música o que vían mirando ao ceo. Como podemos aproveitalo hoxe en día e en Pamplona? Como podemos expresar o que vemos nos nosos barrios a través da música ou do teatro?

E todo iso en eúscaro.

Ese é un dos obxectivos. Relacionar a transmisión cultural por unha banda, e por outro, os sentimentos ou emocións positivas que nos achega un proceso creativo deste tipo, co uso da linguaxe. A ver si conseguimos que os primeiros contactos entre estes mozos que non se coñecen sexan en eúscaro. Creo que a clave é crear as relacións iniciais en eúscaro, xa que entón é máis fácil seguir en eúscaro. E para que o que fagamos despois non sexa 'a favor do eúscaro', senón do eúscaro e do eúscaro.

Mencionou os saltos. Que traballaredes en concreto no referente á danza?

Aínda estamos a completar o programa, pero por agora temos previsto traballar o sistema de saltos de danza e as soka-dantzak. Queremos que os mozos coñezan e entendan como funciona o sistema de saltos entre exercicios e xogos no que respecta á danza e á música. Para iso, por exemplo, contaremos coa presenza do veciño de Baigorri, Oihan Indart, que achegará a súa axuda. Queremos que os mozos teñan unha serie de saltos creados por eles mesmos e que aprendan os que xa naceron. Tamén traballaremos as soka-dantzak, relacionadas coa canción. Reunirémonos coas reivindicacións do 8 de marzo e as diferentes soka-dantzak que se crearon nos últimos anos. Convidamos as mozas que participan na soka-dantza do 8 de marzo para que conten a súa experiencia e móstrennos a soka-dantza. Neste caso a danza serviu para a reivindicación, e así queremos facerlles ver para que lles serven as danzas hoxe en día. Que novas funcións podemos darlles. Veremos os fundamentos do sistema para que logo poidan crear os seus propias soka-dantzak en situacións que lles sexan de utilidade, por exemplo.

Como organizastes o curso?

As clases serán os venres de 16:30 a 18:30. En cada escola traballaremos diferentes conceptos a través da danza, o teatro e a música; ás veces, os guías guiarémonos por un mesmo, ás veces mesturados. Unha vez ao mes virán os invitados para que os mozos reciban outros coñecementos e modelos. Serán creadores da zona de Pamplona, para que tamén sexan referentes. Como empezaron? Que lles motivou? Por que están a falar en eúscaro? E tamén traballaremos cousas prácticas cos invitados. Completamos o curso en módulos e ao final dos mesmos haberá publicacións para mostrar as cousas que traballamos. Pode ser que organicemos algunha sesión para mostrar o que creamos ou que xa participemos nos eventos que se celebran ao longo do ano. Por exemplo, en Iruinko ou na soka-dantza do 8 de Marzo.

Para terminar, tócache ampliar a túa invitación!

Nós non tivemos esa oportunidade na nosa mocidade. Hoxe en día, paréceme que pode ser interesante para completar a formación e actuación dos mozos que participan no grupo de danza. Nos grupos de danza ensínase a danza, pero quizá non haxa contacto con outras disciplinas. Pode ser un complemento para todos aqueles que se dedican á danza, o teatro, a canción ou o bertso; un panorama máis amplo para abrir e ver xanelas. Quero facer extensiva a invitación a mozas con este tipo de sensibilidade e curiosidade. Creo que será unha oportunidade para pasalo ben entre todos e aprender uns doutros.