37 días de folga. Ferrovial, unha multinacional subcontratada coa multinacional Michelin. Traballadores migrados (Marrocos, Mauritania, Ghana, Benín, Nixeria, Malí, Senegal, Togo...), precariedade total. Contra David Goliat na chaira alavesa, en Araia, en concreto. Un sindicato: ELA. 37 días de folga e un triunfo (incrementos salariais superiores a 3.600 euros en cinco anos, conversión de todos os contratos parciais a xornada completa, pagando catorce horas de libre disposición, mellora de plus, inicio do 100% de baixas laborais...).

Non o sei a vós, pero a min isto paréceme unha pasada. Nun conflito destas características, con eses protagonistas e nas condicións nas que se atopaban, unha vitoria deste tipo debería estenderse a toda velocidade en todos os recunchos de Euskal Herria, en todo o Estado e en todo o mundo, sobre todo nos tempos do que está, dos traballadores pobres, do medo. Pero sobre este conflito e esta vitoria ninguén sabe nada.

Seguramente porque, co acordo, as persoas e os grupos de traballo que levaron o conflito abordaron as seguintes tarefas, respondendo á súa día a día. Onde queda o que se fai? Imaxínome que están demasiado ocupados e que non lle dan tanta importancia a este tema da comunicación...

Un erro, si. Pero prefiro este defecto ao contrario. Gústanme máis os que fan e os que non din, os que din e non fan. Iso non quere dicir que non sexa fundamental dar a coñecer as loitas e vitorias, o que se conseguiu en Araia, porque se pode replicar en calquera outro lugar de traballo contaminado pola precariedade.

Esta batalla gañada polos obreiros de Ferrovial, cun gran número de persoas racializadas entre os traballadores, lembroume a loita dos camareiros de piso dos hoteis NH e Barceló-Nervión de Bilbao (47 días de folga e vitoria), dos de Navarpluma de Pamplona (41 días de folga e vitoria), dos traballadores das obras do porto de Bilbao e do Estadio de Donostia (sen folga, pero con todo o traballo migrado). Tamén me lembrou o labor realizado polos representantes dELA de Inditex para denunciar a situación dos traballadores da mesma cadea en Myanmar.

E pregúntome: como se constrúe o sindicalismo decolonial? Con teoría e debate? si. Con ideoloxía e formación? tamén. Con discursos e alianzas? tamén... pero non é suficiente.

O máis importante para construír o sindicalismo decolonial é a praxe. O sindicalismo decolonial constrúese cun sindicalismo decolonial: afiliación, construción colectiva, organización, loita, folgas nos centros de traballo máis precarizados, racionalizados. O sindicalismo decolonial constrúese da mesma maneira que se constrúe o sindicalismo feminista: desde a práctica.

O camiño faise ao andar, aínda que nunca chegamos a meta (o máis importante é o proceso). O caso da sindicalización dos sectores feminizados é máis coñecido, sobre todo, pola folga nas residencias de Bizkaia (378 días de folga e vitoria). Pero tamén polos éxitos sindicais obtidos contra a brecha salarial, na limpeza de comisarías e tribunais de Gipuzkoa (folga de 9 meses e vitoria), na limpeza do Concello de Elorrio (folga de 5 meses e vitoria), na limpeza do Concello de Zarautz (esta vez sen folga, pero grazas a unha exitosa folga anterior), e tamén pola vitoria dos traballadores de Lidl en plena pandemia.

Seguimos facendo camiño ademais: desde o outono tres folgas de coidados en Hego Euskal Herria, a loita nas residencias de Gipuzkoa (xa son 247 días de folga), as folgas nas residencias de Álava e Navarra, as folgas no servizo de axuda a domicilio...

O capitalismo, o patriarcado e o racismo atravésannos a fondo, vainos a ser difícil sacarnos por completo del. O noso sindicalismo sempre quedará curto, cometeremos erros, seguirá sendo principalmente branco e masculino; custaranos dicilo algún día, "xa temos o sindicalismo feminista decolonial".

Como dicía Galeano, a utopía serve para seguir adiante, aínda que nos escapamos cando pensamos que temos algo nas nosas mans. E avanzaremos paso a paso, desde a praxe, da loita á loita, da vitoria á vitoria, por pequenos que sexan. Así se avanza na loita de clases, dando protagonismo ás mulleres e ás persoas racializadas. E unha boa noticia: as boas prácticas e os bos resultados contamínanse.

É complicado, seino. A situación é difícil, son tantas as necesidades dos traballadores que veñen dos países empobrecidos a buscar unha vida mellor, e tantos empresarios que queren enriquecerse explotando esas necesidades! Por iso é tan importante comunicar cada loita, cada vitoria. Desde a humildade, si, desde a pequeñez do conseguido, pero que se saiba, que se vexa. Feixe a luz. Hai unha solución.

* Unai Oñederra é membro da Fundación Manu Robles-Arangiz