En xuño de 2014 deu os seus primeiros pasos a asociación Sasi Artalde, con 9 criadores e 640 zarzas de ovella, tamén chamada punta vermella. Hoxe a asociación conta con 18 membros, con 1.282 ovellas, cubrindo zonas desde Ezpeleta e Hazparne até Aldude-Urepel. Jean Lassalle é o hazpandarra que dirixe a asociación e ten a súa sede social na Casa do Pobo de Sara. A semana pasada, a cita aos medios de comunicación foi na leira Haranea de Christian Aveza, para dar conta da traxectoria desta asociación e da marca Sasiko que inicia.

Antiga raza de media montaña vasca

A falsa ovella é de hai tempo. Parecería, como dixo o hazpacho Gabriel Durruty, que esta raza de ovellas tivese o seu café nas proximidades de Sara, Oiartzun e Lesaka, até cubrir a liña montañosa até Goizueta. É dicir, é unha ovella que crece nas montañas medias vascas. E como a súa denominación di, é a que se satisfai singularmente de zarzas e herbas, conservando nelas, á maneira das beiras, os lugares limpos. En canto a aspecto e comportamento, podemos dicir que se trata dunha ovella fina, perpendicular e ttipada, con forma triangular, bastante salvaxe e que lle convén pastar.

Pero desvanecíase. Mira por que montar algúns criadores de Ipar Euskal Herria que teñen a asociación Sasi Artalde para a vitrificación e o desenvolvemento deste tipo de ovellas. Para iso, distinguíronse os apoios necesarios. Por unha banda, os criadores de Hegoalde uniron os seus criadores á Confederación Sasi Ardi desde o ano 2002 e teñen en Nunbat 3.200 zarzas. Por outra banda, a Cámara de Agricultura do País Vasco tamén conta cunha importante asistencia técnica, xa que unha persoa desa estrutura encárgase deste campo específico, a Rosa Leire Atxoarena. Por outra banda, a asociación tamén acudiu ao Conservatorio de Razas Animais de Aquitania. Tal como dixo a señora Flora Dartiailh, da Hunta, este conservatorio fai todo o posible por salvar e desenvolver as razas de Aquitania, especialmente as de menor número. O Conservatorio realiza inventarios ao longo de todo o ano, compilando tropas, enumerando necesidades, mellorando as condicións de traballo dos criadores e cristalizando o especial ambiente das matogueiras.

Segundo Beñat Moemos, de EHLG, a falsa ovella é unha cabala de aproveitamento integral para a biodiversidade (por iso foi primada na feira agrícola de París en 2017), xa que esta ovella crece en zonas abandonadas polo cultivo convencional: “Si non houbese zarzas nesas zonas, os recunchos poderían ser máis sucios”. E isto engadía Panpi Olaizola, o criador de Ezpeleta: Con todo, grazas ao traballo de todas estas estruturas, o ministerio de agricultura francés recoñeceu a raza de ovellas Sasi en 2016, un coñecemento que abre as portas á asociación.

Carne de Sasi

Agora é un paso máis adiante a asociación Sasi Artalde. Os criadores producen carne de calidade, que queren comercializar baixo a marca Sasiko, rexistrada en 2017 no Instituto Nacional de Propiedade Intelectual INPI. Seguindo unha estrita cesta de cargos, comercialízase principalmente en dúas formas: o zikiru e o bildoski. Panpi Olaizola, de Ezpeleta, é un sucio criador. Retén aos máis belos jilgueros a pique e mancilla aos demais. Durante dous anos e medio, ou como máximo tres e catro, os ziros se crían nos campos, que poden permanecer durante seis meses seguidos ao ano, ao descuberto, na liberdade. Reúneos no outono, crecendo por diante cun pouco de xinete, pouco máis ou menos. Despois failles morrer no matadoiro de gando de Donibane Garazi. É un pouco sucio que se coce e achega carne de alta calidade, “de gusto fino, asombroso”.

O criador húngaro Xavier Etchart, pola súa banda, comercializa cordeiros. Xa en xaneiro/febreiro vende cordeiros que teñen entre tres e cinco meses, criados sen cabaleiro, que parecen “sempre con carne de gusto fino”, como dicía tamén. E nós tamén o chamamos, porque esa carne a comemos no Val, preparada polo cociñeiro Antoine Chepy, é unha carne moi doce e mastigable. Pero pódese atopar en min? De momento , en tres carnicerías (Hiriart-Solet Hazparnen, Sage Saran, O caserío no mercado de San Juan de Luz), en restaurantes (L’Impertinent Miarritze, Le Chêne Itsasu, Jean Lassalle Hazparne, Haranea Itsasu) e nas mazás de criadores en vivo. Podedes atopar máis claridade na nova web www.sasiko.eus. Bo camiño á marca Sasiko!

Esta noticia foi publicada polo Semanario Herria e trouxémola a ARGIA grazas a licénciaa CC-by-sa.