Ron biscaíño
- É unha herba xigante que se pode alargar cinco ou seis metros. O groso e potente talo que sostén a herba ten unha estrutura de cana flexible, difícil e robusta. É unha cana de azucre (Saccharum officinarum). No subsolo forma unha dura rede de raíces de cana que soporta, de pé, o vento sobre os vestiarios, a herba até tal punto.
A cana de azucre provén de Asia, do mesmo xeito que a palabra azucre. Dise que foi de Nova Guinea. O nome do xénero grego sákcharon e saccharum saccharum, cana de azucre, provén das palabras que se usaban para dicir azucre en Malaisia, India, Irán, etc., de longo camiño cara a nós. Foi trasladado cara a Andalucía polos árabes fai máis de mil anos, desde onde o Imperio español estendeuno primeiro ás illas de Macarronesia (Madeira, Canarias…) e desde alí a América tropical. A difusión do seu traballo estaba estreitamente ligada á da escravitude.
A cana de azucre crece ben en lugares cálidos e húmidos. Na colleita córtase toda a cana e renóvase con novos brotes por baixo. A mesma planta pode tardar entre seis e oito anos, para posteriormente realizar un novo campo de cultivo mediante a plantación de anacos de cana en roturado. O azucre xérase a partir da cana que se recolle, esprémese e quéntase o mosto; o 10% do peso da cana.
Aínda que o azucre é un beneficio de alto valor, non é o único beneficio que se lle resta a esta cana. O alcol tamén é importante, tanto como biocombustible como o noso combustible interno: Elabóranse ron do Caribe, cachaça de Brasil, poncha de Madeira, ronmiel de Canarias, etc.
Entre Ron, o cubano foi o máis famoso. Daquela os ronqueros a pé de Cuba seguiron por aquí e por alí na fabricación de bagazos. Unha delas é a empresa Oliver&Oliver, que leva a cabo o rancho Biscaia VXOP, considerado un dos mellores do mundo na República Dominicana. O catador da empresa Ricardo Giuliano e o mesturador mestre Omar López son os autores deste ron tan especial. Crearon o ron que eles ían beber ao seu gusto.
Bizkaia xoga un papel importante na restauración. En Gordexola naceu en 1847 Teodoro José, fillo de José Aretxabala Lartuondo e Juana Aldama Gastaka. De mozo tiña a súa propia empresa de licores Kubaratu e 1878: “A Biscaia”. En 1934 lanzou ao mercado a famosa ron Havana Club. Na etiqueta da rona Havana Club puxo o escudo de Bizkaia do seu corazón. Este escudo, así como o de Bilbao, aparecían nos seus outros licores: anís, xenebra, bermuta, coñac, alcol medicinal… Posteriormente, tras a expropiación da empresa tras a Revolución cubana, a familia exiliada Miamira vendeu á empresa Bacardi o dereito a vender Havana Club en EE UU, que o inclúen nas etiquetas de varias edicións limitadas. O Goberno cubano, sumado á empresa francesa Pernod Ricard, reparte en todo o mundo a mesma marca ron que fan sen o escudo de Bizkaia. Outra parte da familia de Aretxabaleta realiza en Panamá o famoso ron Arechavala.
O Concello de Gordexola atópase na casa de indianos que construíu para el Teodoro José. No soto daquela casa, que pasa agora pola adega antiga?
Udaberrian orain dela egun gutxi sartu gara eta intxaurrondoa dut maisu. Lasai sentitzen dut, konfiantzaz, bere prozesuan, ziklo berria hasten. Plan eta ohitura berriak hartu ditut apirilean, sasoitu naiz, bizitzan proiektu berriei heltzeko konfiantzaz, indarrez, sormen eta... [+]
Ohe beroan edo hotzean egiten da hobeto lo? Nik zalantzarik ez daukat: hotzean. Landare jaioberriek bero punttu bat nahiago dute, ordea. Udaberriko ekinozio garai hau aproposa da udako eta udazkeneko mokadu goxoak emango dizkiguten landareen haziak ereiteko.
Duela lau urte abiatu zuten Azpeitian Enkarguk proiektua, Udalaren, Urkome Landa Garapen Elkartearen eta Azpeitiako eta Gipuzkoako merkatari txikien elkarteen artean. “Orain proiektua bigarren fasera eraman dugu, eta Azkoitian sortu dugu antzeko egitasmoa, bere izenarekin:... [+]
Itsasoan badira landareen itxura izan arren animalia harrapari diren izaki eder batzuk: anemonak. Kantauri itsasoan hainbat anemona espezie ditugun arren, bada bat, guztien artean bereziki erraz atzemateko aukera eskaintzen diguna: itsas-tomatea.
Aurten "Israel Premier Tech" txirrindularitza talde israeldarra ez da Lizarraldeko Miguel Indurain Sari Nagusia lasterketara etorriko. Berri ona da hori Palestinaren askapenaren alde gaudenontzat eta munstro sionistarekin harreman oro etetea nahi dugunontzat, izan... [+]
Donostiako Amara auzoko Izko ileapaindegi ekologikoak 40 urte bete berri ditu. Familia-enpresa txikia da, eta hasieratik izan zuten sortzaileek ile-apainketan erabiltzen ziren produktuekiko kezka. “Erabiltzaileen azalarentzat oso bortzitzak dira produktu gehienak, baina... [+]
Ugaztunei eskainitako azken artikuluaren amaierako hitzak hurrengo animalia aurkezteko aitzakia paregabea dira. Bertan esaten genuen muturluzeak erreka “garbi eta txukunak” behar dituela, kutsadurarik gabeak baina elementu natural anitzekin. Animalia txiki horren... [+]
Bada Borda bat ilargian. Bai, bai, Borda izeneko krater bat badu ilargiak; talka krater edo astroblema bat da, ilargiaren ageriko aldean dago eta bere koordenadak 25º12’S 46º31’E dira; inguruan 11 krater satelite ditu. Akizen jaiotako Jean Charles Borda de... [+]
Sare sozialen kontra hitz egitea ondo dago, beno, nire inguruan ondo ikusia bezala dago sare sozialek dakartzaten kalteez eta txarkeriez aritzea; progre gelditzen da bat horrela jardunda, baina gaur alde hitz egin nahi dut. Ez ni optimista digitala nauzuelako, baizik eta sare... [+]
Mila milioika mintzo dira agintariak. CO2 isurketak konpentsatzeko neurri eraginkor gisa aurkeztuta, zuhaitz landaketei buruzko zifra alimaleak entzuten dira azken urteetan. Trantsiziorako bide interesgarria izan zitekeen, orain arteko oihanak zainduta eta bioaniztasuna... [+]
Kutsatzaile kimiko toxikoak hauteman dituzte Iratiko oihaneko liken eta goroldioetan. Ikerketan ondorioztatu dute kutsatzaile horietako batzuk inguruko hiriguneetatik iristen direla, beste batzuk nekazaritzan egiten diren erreketetatik, eta, azkenik, beste batzuk duela zenbait... [+]
Magnoliak eleganteak dira. Dotoreak. Anddereak. Pontxoak. Apainak. Pimentak. Gurbilak. Ponposak, ponpoxearrenak. Ortiroak. Ia-ia fazazkoak, kriket eta kraket. Ez naiz harritzen, beren loraldien azpian lurrarekin urtzerainoko handitasunaren menpeko sentitzen naiz urtero.