O profesor da Universidade de Berkeley, Ramón Grosfoguel, responde nun artigo de ARGIA a Juan Carlos moedeiro. O artigo aborda o concepto de plurinacionalidad e trata de explicar a derrota electoral de Podemos desde a cuestión nacional, porque deixou ao carón o dereito das nacións sen estado a exercer a súa soberanía.

O artigo comeza atribuíndo a moedeiro a soberbia imperial dos colonizadores. Por unha banda, por dicir que EH Bildu e BNG hanse podemizado e, por outra, por afirmar que Podemos foi a primeira en pór en marcha o concepto de plurinacionalidad que eles introduciron no seu discurso. En calquera caso, está claro que EH Bildu cambiou o seu discurso e introduciu conceptos como a relación de bilateralidad, o fondo de poder recolleito nun concerto político, o dereito a decidir o nivel de relación co Estado, incluso o recoñecemento nacional… dentro dun marco confederal! Todo iso estaba recollido no seu último programa electoral. A verdade é que non sei si ese cambio foi pola influencia de Podemos, pero hai unha cousa clara: Eh Bildu quixo facerse cos votos da esquerda non nacionalista de Euskadi, deixando de lado o discurso tradicional da esquerda abertzale (tal e como demostra a existencia de numerosos grupos abertzales disidentes).

O autor sinala tamén que a esquerda colonial imperial considera normal que os pobos sometidos á súa política imperial non teñan capacidade de xerar pensamento propio, o que denomina "racismo epistémico". A idea principal é que o pensamento político ten dereitos de autor. Neste caso, dun pobo entendido como un grupo humano cunha cultura homoxénea e unha historia común. É certo que as ideas se xeran nun contexto determinado, pero tamén que o pensamento sobre as formas políticas e a organización social ten que ser compartido, xa que é inevitable compartilas. É máis: para a esquerda hai que ter a obrigación de aprender doutras experiencias, doutras loitas. Non é unha extracción sen carga. Pola contra, o racismo epistémico é unha doutrina que reivindica que, segundo a súa singularidade cultural, as ideas pertencen a un único grupo humano. E, ademais, defende que o dereito a decidir baséase unicamente niso. Entón, onde queda a vontade política da cidadanía?

Doutra banda, Grosfoguel non entende que Euskal Herria sexa unha nación plurinacional en todos os sentidos, non só porque aquí hai máis dunha lingua e unha sensibilidade cultural, senón porque a vontade política dos seus habitantes sobre o modelo territorial está claramente dividida. Máis aló da ruptura co Estado, o fundamental é que aquí a xente fale, exprésese e enténdase. É moi fácil dar unha opinión rápida desde a universidade de Berkeley, que terá que asumir as consecuencias das decisións políticas cando vostede non sexa vostede. Á fin e ao cabo, a análise de Grosfoguel, ademais de erróneo, non profunda máis que na división da esquerda vascas en beneficio do PNV.

Non pode ser de esquerdas sen ser independentista en Euskadi, en Galicia e en Cataluña, esa é a idea principal que se pode sacar do seu artigo. Esta idea pon de manifesto a total ignorancia sobre a realidade política destas nacións, na que, precisamente, foi un problema nacional o que historicamente impediu a colaboración entre as organizacións que representan á clase traballadora. Moita xente está a traballar ao redor destas diferentes sensibilidades nacionais, non só para atopar vías eficaces que permitan o dereito a decidir en todos os ámbitos da vida, senón tamén para crear un suxeito político transformador que cambie as condicións materiais da nosa existencia.

Grosfoguel acusa a Moedeiro de paternalismo colonial, pero que hai máis paternalista e colonialista que contestar a Moedeiro sobre a cuestión vasca? Ou que hai máis paternalista e colonialista que dicir que os representantes de Podemos en Euskadi, Galicia e Cataluña son só recursos de poder de Pablo Iglesias? Por que non analizou as declaracións e as intencións dos representantes de Podemos naquelas nacións sen Estado? A propia Miren Gorrotxategi, portavoz de Elkarrekin-Podemos no Parlamento Vasco, falou sobre un referendo no estilo québécois (como fixo Escocia) no último debate electoral de EITB para romper o inmovilismo co tema nacional e garantir así o principio democrático do dereito a decidir.

Sr. Grosfoguel: O paternalismo colonial consiste en que unha parte da cidadanía vasca pensa que non ten pensamento político propio. É intelectualmente deshonroso interpretar unha frase dun mitin de Moedeiro para escribir un artigo sobre a situación política vasca. Desta maneira, vostede só confirma os seus propios prexuízos. Un teórico de prestixio mundial debería investigar, analizar e mostrar interese polas ideas e a actividade política da esquerda vasca antes de pronunciarse. Chegar ao fondo do asunto é comprender a idiosincrasia da cidadanía vasca sen que a propia ideoloxía distorsione a realidade.

*Ander Jiménez é politólogo