A crise ecolóxica está intimamente ligada ao modelo socioeconómico que construímos e ás necesidades básicas que no día a día, pero que son inevitables para vivir: alimentación, enerxía, auga, saúde, vivenda, cultura, etc. O medio ambiente e as vidas en xeral puxéronse a favor do capital. Agora, aínda que os impactos da crises ecolóxica son irrenunciables, o capital pretende crear novas condicións para seguir reproducindo os seus obxectivos en nome da transición (suposta) verde e dixital.

Pola contra, nos últimos anos emprendéronse varios proxectos por todo o País Vasco con vocación de alternativa, desde a agroecología, a vixilancia comunitaria, a cultura… e tamén desde a enerxía nos últimos tempos, que non dan unha solución integral ao problema que nos enfrontamos e que nos obrigan a reducir o noso consumo enerxético.

Neste sentido, queremos sinalar concretamente:

• Para definir unha dirección e tomar decisións, consideramos necesario partir dun diagnóstico propio do modelo enerxético vasco. Primeiro, coñecer de onde se abastece a nosa demanda enerxética, en que gastamos e cales son os seus impactos con transparencia, especialmente para tomar conciencia da dimensión do problema da crise enerxética e ecolóxica. E desde ese punto de vista da dependencia enerxética, teremos que determinar de onde imos reducir o consumo, tendo en conta que o mundo é limitado e que os recursos para manter este sistema están a piques de esgotarse e vivimos moi por encima das fronteiras do planeta. Con iso poderemos definir o modelo e a dimensión das infraestruturas de xeración de enerxía.

• Ademais, non cremos que sexa un problema estar a favor ou en contra dos proxectos eólicos que existen e que se queren situar en Araba, Navarra e outros territorios, porque entendemos que eses muíños de vento non van responder en absoluto ao problema e á demanda enerxética que temos; porque as crises e as necesidades enerxéticas interpelan ao noso modo de vida e ao noso modelo de produción e consumo. Por iso, é necesario ir máis aló dunha lóxica de substitución das enerxías fósiles, e con esta análise profunda da demanda enerxética clarificar de maneira transparente para que e para quen son os proxectos que promoven a enerxía e os beneficios. Porque a enerxía non é, como a alimentación, unha simple mercadoría, senón unha condición previa para vivir vidas dignas. Hai que ter en conta que na primeira metade de 2022 o prezo da luz foi un 265% superior ao de 2021 e un 637% superior ao de 2020, mentres que no ano 2022 os xigantes eléctricos obtiveron uns beneficios netos de 8.504 millóns de euros, un 28% máis que o ano anterior, e o maior dato dos últimos exercicios.

• Tamén nos parece razoable ter en conta as leccións do pasado, porque non é a primeira vez que nos situamos fronte a macroproyectos. Para iso, débense expor todas as consecuencias e impactos dos proxectos eólicos: movementos de terra, construción de pistas, mortalidade e perda de aves e fauna, perda de hábitats, diferentes tipos de contaminación (paisaxística, cultural, acústica), danos orixinarios dos materiais para a construción das ladeiras dos muíños e xestión dos residuos ao final do seu ciclo de vida, e poucos apuntan aos danos que estas infraestruturas causan ás persoas que viven neles, desde o inicio do proceso até o final. Na maioría dos casos, os habitantes do medio rural e os animais que conviven con eles, produtores de alimentación.

Isto esixe tamén establecer camiños a longo prazo, desde o curto prazo, cunha mirada integral ás necesidades da sociedade (alimentación, enerxía, auga…) e ás nosas estruturas produtivas, para decidir e materializar que tipo de Euskal Herria queremos vivir. É o momento de parar esta disparatada e aterradora forma de avanzar. Desde 1990 perdemos máis de 80.000 hectáreas de terras agrícolas no País Vasco, grazas a decisións de especulación e artificialización. Ademais, esgotouse o modelo de produción e consumo agroindustrial de alimentos baseados no consumo intensivo de enerxía. E é que, ademais da enerxía, a dependencia alimentaria é extrema, lonxe da soberanía alimentaria.

É imprescindible, como axente do movemento agroecológico, explicar a nosa disposición ao debate ante a situación que vivimos e os últimos proxectos enerxéticos que se están presentando, xa que é urxente establecer criterios mínimos ecolóxicos e sociais. Ao mesmo tempo, queremos mostrar a nosa posición: queremos liberar os nosos montes e entender o seu defensa como autodefensa agroecológica. Por iso, animamos á cidadanía a implicarse nos grupos existentes e a participar nas actividades que organicen.

Cremos que necesitamos accións e estratexias a curto, medio e longo prazo, e que estas estratexias para construír futuros desexables sexan xustas, liberadoras e vivideras para todos.