Acende a gravadora, descobre o pasado
Como á nosa profesión acusóuselle de ideologizar e de ser subxectivo, os historiadores temos unha obsesión especial por manter a obxectividade e o rigor científico. En consecuencia, no pasado, entre os historiadores tamén existía un prexuízo sobre as fontes de vida. A memoria humana non é perfecta. Ao lembrar o pasado poden existir erros, esquecementos e lagoas intencionadas ou involuntarias. Por iso non se consideraba adecuado realizar entrevistas aos protagonistas dos feitos históricos e ás testemuñas. En comparación con outras ciencias sociais (sociología, antropoloxía, psicoloxía, lingüística, ciencias políticas…), as fontes orais introducíronse tarde na historia.
As cousas comezaron a cambiar nas décadas de 1960 e 1970. A través da historia social empezáronse a recoller testemuños de xente oprimida e sectores silenciados, buscando o voto de suxeitos que non aparecían nos documentos escritos nin nas formas clásicas de facer historia. Desde o principio, as fontes orais adquiriron unha connotación comprometida e militante. Primeiro veu o movemento obreiro, despois o movemento feminista e a memoria histórica das guerras e ditaduras do século XX. En consecuencia, as fontes orais conduciron á democratización da historia. Con todo, a partir da década de 1980, coincidindo coa volta cultural, as fontes orais empezáronse a utilizar para abordar outros temas da historia: cotidianidad, xénero, crenzas, pensamento e costumes, por exemplo.
Actuar con fontes orais é unha das partes máis enriquecedoras do meu traballo. No caso de quen sufriron represión, acoso, clandestinidade ou violencia, é unha forma de facer o recoñecemento
Con todo, non hai que esquecer que a memoria humana non é un mero almacén do pasado. É completamente cambiante e por iso necesitan unha metodoloxía rigorosa: primeiro hai que identificar as lagoas, distorsiones e intereses que poden existir detrás dun testemuño xudicial, despois xulgar a veracidade dese testemuño e contrastalo con outras fontes (orais ou escritas). O obxectivo é extraer datos verificables.
Como dixemos, as fontes orais son especiais. A diferenza doutras fontes, o investigador participa activamente no proceso de creación da fonte: debe buscar e seleccionar aos informantes e preparar as preguntas. En función dos informadores que elixa ou das preguntas que realice, o resultado da investigación pode ser completamente diferente. Ademais, pódese analizar non só o que se conta, senón como se conta e lémbrase.
Falar con fontes orais é un pracer, unha das partes máis enriquecedoras do meu traballo. Sobre todo cando devolvemos aos informantes o froito do seu traballo: publicar os resultados das investigacións, expolos na prensa ou realizar actos de memoria. Ven que o seu testemuño valía de verdade e que achegaron á historia. No caso de quen sufriron represión, acoso, clandestinidade ou violencia, é unha forma de facer o recoñecemento.
79. urtean, Vesubio sumendiaren erupzioak errautsez eta arrokaz estali zituen Ponpeia eta Herkulano hiriak eta hango biztanleak. Aurkikuntza arkeologiko ugari egin dira hondakinetan; tartean, 2018an, gorpuzki batzuk aztertu zituzten berriro, eta ikusi zuten gizon baten garuna... [+]
Luxorren, Erregeen Haranetik gertu, hilobi garrantzitsu baten sarrera eta pasabide nagusia aurkitu zituzten 2022an. Orain, alabastrozko objektu batean Tutmosis II.aren kartutxoa topatu dute (irudian). Horrek esan nahi du hilobi hori XVIII. dinastiako faraoiarena... [+]
AEB, 1900eko azaroaren 6a. William McKinley (1843-1901) bigarrenez aukeratu zuten AEBetako presidente. Berriki, Donald Trump ere bigarrenez presidente aukeratu ondoren, McKinleyrekiko miresmen garbia agertu du.
Horregatik, AEBetako mendirik altuenari ofizialki berriro... [+]
Andeetako Altiplanoan, qocha deituriko aintzirak sortzen hasi dira inken antzinako teknikak erabilita, aldaketa klimatikoari eta sikateei aurre egiteko. Ura “erein eta uztatzea” esaten diote: ura lurrean infiltratzen da eta horrek bizia ekartzen dio inguruari. Peruko... [+]
1936ko Gerran milaka haurrek Euskal Herria utzi behar izan zuten faxisten bonbetatik ihes egiteko. Frantzia, Katalunia, Belgika, Erresuma Batua, Sobietar Batasuna eta Amerikako herrialdeetara joandako horien historia jasotzeko zeregin erraldoiari ekin dio Intxorta 1937... [+]
49 urte eta gero Espainiako Poliziak Gasteizko Maria Sortzez Garbiaren katedralean eraildako bost langileak oroitu dituzte beste behin astelehen arratsaldean. Milaka pertsona batu dira Zaramagatik abiatutako eta katedralean amaitutako manifestazioan. Manifestari guztiek ez dute... [+]
Martxoaren 30erako Iruña-Veleia martxan, SOS Iruña-Veleia eta Euskeraren jatorria elkarteek manifestaziora deitu dute, Aski da! Argitu, ez suntsitu lelopean. Azken bi urteetan "hondeatzaileak sistematikoki eremu arkeologiko oso aberatsak suntsitzeko modu... [+]
1976ko martxoaren 3an, Gasteizen, Poliziak ehunka tiro egin zituen asanbladan bildutako jendetzaren aurka, zabalduz eta erradikalizatuz zihoan greba mugimendua odoletan ito nahian. Bost langile hil zituzten, baina “egun hartan hildakoak gehiago ez izatea ia miraria... [+]
Martxoak 3ko sarraskiaren 49. urteurrena beteko da astelehenean. Grebetan eta asanblada irekietan oinarritutako hilabetetako borroka gero eta eraginkorragoa zenez, odoletan itotzea erabaki zuten garaiko botereek, Trantsizioaren hastapenetan. Martxoak 3 elkartea orduan... [+]
Memoria eta Bizikidetzako, Kanpo Ekintzako eta Euskarako Departamentuko Memoriaren Nafarroako Institutuak "Maistrak eta maisu errepresaliatuak Nafarroan (1936-1976)" hezkuntza-webgunea aurkeztu du.
Urruña, 1750eko martxoaren 1a. Herriko hainbat emakumek kaleak hartu zituzten Frantziako Gobernuak ezarritako tabakoaren gaineko zergaren aurka protesta egiteko. Gobernuak matxinada itzaltzeko armada bidaltzea erabaki zuen, zehazki, Arloneko destakamentu bat. Militarrek... [+]
Ezpatak, labanak, kaskoak, fusilak, pistolak, kanoiak, munizioak, lehergailuak, uniformeak, armadurak, ezkutuak, babesak, zaldunak, hegazkinak eta tankeak. Han eta hemen, bada jende klase bat historia militarrarekin liluratuta dagoena. Gehien-gehienak, historia-zaleak izaten... [+]
Martxoaren 3ko Memoriala hornitzeko erabiliko dira bildutako objektuak. Ekimena ahalik eta jende gehienarengana iristeko asmoz, jardunaldiak antolatuko ditu Martxoak 3 elkarteak Gasteizko auzoetan.