Guindilla, dor e talla da calor
- O frío esixe calor. Chamámonos á calor antes de que chegasen os días máis longos do verán, en maio. Entón pensamos no máis frío do inverno, cando plantamos pementos. Hai moitas variedades de pementos: doces, quentes, picantes e moi picantes. Nós chamamos "guindilla" ao que se come fritido no verán e conservado en vinagre no inverno, Capsicum annuum. A miúdo adáptase a dor, sobre todo cando se come frito e supera o tamaño da ensalada, que era un cravo de máis de 12 cm para o noso pai. A partir de aí o risco de dor é maior, xa sexa porque aumenta ou porque xera máis capsaicina que membrana con máis tempo en quente para aumentar. O eterno debate entre os amantes da pementa. Eu como os grandes me gustan os tikis, e si prefiren o punto de dor, o punto de dor e, non a calor daqueles que elevan a boca enteira.
E para que raio toma a planta de pementos? Para que traballar na produción desta capsaicina calefactora? A planta non necesita para crecer nin para vivir. A capsaicina é utilizada pola planta de pemento. A capsaicina é unha aleloquímica, é dicir, o tema que produce a planta para influír na contorna. En primeiro lugar, algunhas plantas no torno terán dificultades para nacer e crecer a través da capsiina: leitugas (Lactuca sativa), alfalfa ou lucerna (Medicago sativa) e algunhas herbas. Os estudos indican que pode atrasar até un 50%. Tamén atrasa os animais herbívoros, non queren queimar o padal nin a lingua. Tamén escorrenta aos animais que, como herbívoros, producen pragas. A capsaicina atópase na pulpa do pemento, pero sobre todo na membrana esbrancuxada que suxeita as filas de sementes dentro do pemento. Nas sementes de pementos, a capsaicina tamén cumpre un papel específico: aínda que a semente non ten este tema, esta membrana afasta os fungos que podrecerían antes da súa expansión, como os do xénero Fusarium, inimigos incurables das plantas hortícolas.
As sementes de pemento son dispersas polas aves, son os mellores aliados do pemento. Non senten a calor da capsaicina e dispersan as sementes elegantes. Pola contra, os herbívoros rozan as sementes entre o frío e o tezo e reducen a capacidade de germinar. Ao parecer, os pementos comezaron a evolucionar para que cada vez haxa máis capsaicina, para que non se acheguen a apostar polos paxaros nin a cheirar aos herbívoros.
Nalgúns deportes a capsaicina é unha sustancia prohibida. A dor do pemento fai esquecer ao deportista que sofre e é hipersensibilizador. Por exemplo, nos deportes vacacionais está prohibido. Nas sesións de saltos de vacún dos Xogos Olímpicos de Beijin 2008, catro eguas deron positivo en capsaicina. Os cabaleiros querían quentar o peto, e as eguas estaban moi quentes, pero claro que se descualificaron!
Udaberrian orain dela egun gutxi sartu gara eta intxaurrondoa dut maisu. Lasai sentitzen dut, konfiantzaz, bere prozesuan, ziklo berria hasten. Plan eta ohitura berriak hartu ditut apirilean, sasoitu naiz, bizitzan proiektu berriei heltzeko konfiantzaz, indarrez, sormen eta... [+]
Ohe beroan edo hotzean egiten da hobeto lo? Nik zalantzarik ez daukat: hotzean. Landare jaioberriek bero punttu bat nahiago dute, ordea. Udaberriko ekinozio garai hau aproposa da udako eta udazkeneko mokadu goxoak emango dizkiguten landareen haziak ereiteko.
Duela lau urte abiatu zuten Azpeitian Enkarguk proiektua, Udalaren, Urkome Landa Garapen Elkartearen eta Azpeitiako eta Gipuzkoako merkatari txikien elkarteen artean. “Orain proiektua bigarren fasera eraman dugu, eta Azkoitian sortu dugu antzeko egitasmoa, bere izenarekin:... [+]
Itsasoan badira landareen itxura izan arren animalia harrapari diren izaki eder batzuk: anemonak. Kantauri itsasoan hainbat anemona espezie ditugun arren, bada bat, guztien artean bereziki erraz atzemateko aukera eskaintzen diguna: itsas-tomatea.
Aurten "Israel Premier Tech" txirrindularitza talde israeldarra ez da Lizarraldeko Miguel Indurain Sari Nagusia lasterketara etorriko. Berri ona da hori Palestinaren askapenaren alde gaudenontzat eta munstro sionistarekin harreman oro etetea nahi dugunontzat, izan... [+]
Sare sozialen kontra hitz egitea ondo dago, beno, nire inguruan ondo ikusia bezala dago sare sozialek dakartzaten kalteez eta txarkeriez aritzea; progre gelditzen da bat horrela jardunda, baina gaur alde hitz egin nahi dut. Ez ni optimista digitala nauzuelako, baizik eta sare... [+]
Bada Borda bat ilargian. Bai, bai, Borda izeneko krater bat badu ilargiak; talka krater edo astroblema bat da, ilargiaren ageriko aldean dago eta bere koordenadak 25º12’S 46º31’E dira; inguruan 11 krater satelite ditu. Akizen jaiotako Jean Charles Borda de... [+]
Donostiako Amara auzoko Izko ileapaindegi ekologikoak 40 urte bete berri ditu. Familia-enpresa txikia da, eta hasieratik izan zuten sortzaileek ile-apainketan erabiltzen ziren produktuekiko kezka. “Erabiltzaileen azalarentzat oso bortzitzak dira produktu gehienak, baina... [+]
Ugaztunei eskainitako azken artikuluaren amaierako hitzak hurrengo animalia aurkezteko aitzakia paregabea dira. Bertan esaten genuen muturluzeak erreka “garbi eta txukunak” behar dituela, kutsadurarik gabeak baina elementu natural anitzekin. Animalia txiki horren... [+]
Mila milioika mintzo dira agintariak. CO2 isurketak konpentsatzeko neurri eraginkor gisa aurkeztuta, zuhaitz landaketei buruzko zifra alimaleak entzuten dira azken urteetan. Trantsiziorako bide interesgarria izan zitekeen, orain arteko oihanak zainduta eta bioaniztasuna... [+]
Kutsatzaile kimiko toxikoak hauteman dituzte Iratiko oihaneko liken eta goroldioetan. Ikerketan ondorioztatu dute kutsatzaile horietako batzuk inguruko hiriguneetatik iristen direla, beste batzuk nekazaritzan egiten diren erreketetatik, eta, azkenik, beste batzuk duela zenbait... [+]
Ubidekoak (Bizkaia) dira Imanol Iturriotz eta Aritz Bengoa gazteak. “Lagunak gara txikitatik, eta beti izan dugu buruan abeltzaintza proiektu bat martxan jartzeko ideia”, azaldu du Iturriotzek. Nekazaritzari lotutako ikasketak izan ez arren, baserri munduarekin eta... [+]
Antxoa, bokarta edo albokartia, gure arrain komertzialen artean txikiena, euskal kostaldera hurbildu da.
Magnoliak eleganteak dira. Dotoreak. Anddereak. Pontxoak. Apainak. Pimentak. Gurbilak. Ponposak, ponpoxearrenak. Ortiroak. Ia-ia fazazkoak, kriket eta kraket. Ez naiz harritzen, beren loraldien azpian lurrarekin urtzerainoko handitasunaren menpeko sentitzen naiz urtero.
Gaur abiatu da Bizi Baratzea Orrian kide egiteko kanpaina. Urtaro bakoitzean kaleratuko den aldizkari berezi honek Lurrari buruzko jakintza praktikoa eta gaurkotasuneko gaiak jorratuko ditu, formato oso berezian: poster handi bat izango du ardatz eta tolestu ahala beste... [+]