Tras a fase de negociación posterior ás eleccións, PNV e PSE-EE presentaron as bases para un acordo de goberno entre ambos para “avanzar no benestar, no progreso, no autogoberno e na transformación da Euskadi global”. Un documento de once páxinas detalla os compromisos e actividades que o próximo Goberno Vasco vai recoller no seu programa.

O primeiro eixo consensuado é o das persoas no centro. Nela recóllense obxectivos como garantir a igualdade de oportunidades e a igualdade de resultados para todas as persoas, reducir as situacións de desigualdade, etc. De face á consecución dos obxectivos, identificaron as “prioridades populares”, entre as que se atopa a única referencia á lingua ao longo do documento: “Eúscaro. Obxectivo: onde sexa, en calquera momento. Posibilitar o uso do eúscaro en todos os ámbitos da vida”. Nos seguintes eixos do acordo (modelo de crecemento e benestar; transformación enerxética e sustentabilidade; convivencia, memoria e dereitos humanos; aumento do autogoberno), e nos obxectivos destes eixos e nas prioridades locais, non hai mención adicional á lingua. Máis adiante chegarán políticas máis concretas que poñan o eúscaro no centro.

O desenvolvemento de políticas que poñan ás persoas no centro debe priorizar as necesidades, os dereitos e o benestar das persoas. É dicir, mellorar a nosa calidade de vida e satisfacer as nosas necesidades de forma integral, as linguas son variables imprescindibles para iso.

Aínda que se deron pasos dentro da administración para posibilitar o uso do eúscaro en todos os ámbitos da vida, son coñecidas as carencias que existen nalgúns ámbitos, como a atención directa e telefónica nalgúns departamentos, ou as carencias que desde hai tempo convertéronse en crónicas en Osakidetza, a Administración de Xustiza e a Ertzaintza. Aínda que as persoas estean no centro, estamos lonxe de garantir os dereitos lingüísticos e de utilizar o eúscaro con normalidade, en calquera lugar e en calquera momento.

Do mesmo xeito, no acordo de goberno botei de menos outras medidas, como unha vinculación entre o ámbito socioeconómico e a lingua. Seguramente, unha vez formado o Goberno, os departamentos competentes na materia acordarán as políticas e medidas e recursos concretos a desenvolver. E é que, nos últimos tempos, está a falarse da estratexia do mundo laboral, da influencia do espazo socioeconómico e dun carácter estructurante tendo en conta o desenvolvemento da lingua. Unha parte importante da nosa vida pasámola no traballo e outra parte importante empregámola no traballo dos demais. As relacións socioeconómicas non son neutras, teñen unha estreita relación coa distribución de poderes e recursos, e a miúdo xeran desigualdades e conflitos, mesmo lingüísticos.

Expertos en eúscaro, xuristas e representantes de distintas administracións, empresas e sindicatos están a traballar ao redor das novas estratexias para euskaldunizar o ámbito socioeconómico. Non é a primeira vez que reflexionamos sobre o lugar que ocupan as linguas neste ámbito.

Agora que o próximo goberno da Comunidade Autónoma Vasca está a piques de conformarse, quero convidar ao novo Goberno a soñar a situación ideal, a actuar con ambición e a traballar e acordar os retos co resto de axentes que interveñen no sistema.

Insistimos na necesidade dunha visión sistémica, debemos articular un sistema que articule ben a todos os actores que forman parte do mundo laboral. Para poder utilizar o eúscaro de maneira cómoda no mundo laboral e en todos os espazos do ámbito socioeconómico en xeral, debemos profundar no camiño percorrido até agora. A través da educación hai que garantir ás xeracións que se están euskaldunizando a posibilidade de utilizar o eúscaro con comodidade, tamén no ámbito laboral. Para crear e estruturar as condicións axeitadas necesitamos unha visión clara e un pacto sociopolítico novo, amplo, firme e consensuado, así como unha política lingüística, medidas eficaces (cláusulas lingüísticas, incentivos, garantía do eúscaro nas actividades subvencionadas...) que vaian máis aló da promoción e as campañas de sensibilización.

As institucións públicas deben ser promotoras e tractoras de face a posibilitar o uso do eúscaro en todos os ámbitos da vida. Edonon en calquera momento As decisións actuais que sitúen o eúscaro no centro da cidade axudarán a construír un futuro que sitúe ás persoas no centro.

Rober Gutiérrez