A presentación de Argiantza Lizarralde tivo lugar en Donostia-San Sebastián, pero as medidas de seguridade para facer fronte á pandemia da COVID-19 obrigaron a seguir vía streaming as explicacións da prensa sobre o novo libro, como xa ocorre coa maioría dos libros que se están presentando nas últimas semanas.

Esta foi a singularidade da intervención e o libro ten outra particularidade: Situado en setembro de 1982, é dicir, nun ano concreto e nun contexto ben delimitado. Non é moi habitual na literatura de Lizarralde, máis que en datas e datos, xa que se trata dunha escritura máis propia das escenas, os ambientes e o indeciso do escritor pamplonés nado en Zumarraga.

O protagonista da novela é Ramón Beitia, que en 1982 xestiona varias salas de cine: a gran pantalla comezou a ter perdas económicas para entón e Beitia comeza o seu labor de inspección. Despois, terá que explicar a crúa situación ao novo xefe que se fixo dono do negocio que recibiu do seu pai. Lizarralde ganduxou a historia que pasa en poucos días nesta novela de 88 páxinas, na que aparecen as salas dos pobos e as persoas que traballaban nelas, debuxadas cun estilo tan característico do escritor.

A pantalla grande que rompeu o vídeo

Lizarralde explicou que sempre admirou ás persoas que foron capaces de explicar as causas do suceso inmediatamente despois de que sucedese algo, e ás que pasaron moito tempo da súa vida investigando o pasado. “Sempre me faltou a capacidade de facer este tipo de análise”, explicou o escritor.

En 1982 sabía onde vivía, que lle rodeaba. “Pero a pesar de saber de onde estabamos, eu nunca fun capaz de saber onde iamos”. A través dun recordo explica como non prevía, por exemplo, as consecuencias que ían producir no cine os novos inventos: “No inverno de 1980 un amigo que compraba revistas francesas de cine faloume do vídeo. Mirámonos sorrindo, increpando”.

O cine é a escenografía que atravesa este libro, mentres que o verbo que pode resumir toda a novela é “perdido”, xogado de dúas maneiras, segundo o autor: por unha banda está derívaa do personaxe que vai realizar unha viaxe de seis días; por outro, un mundo decadente e todo o que está a perder da súa man. “É difícil ver a agonía do mundo que che rodea e non saber si no que vén a túa pegada quedará”, explica Lizarralde.

Sen nostalxia

“A quen o presente se lle fai insoportable, os recordos véñenlle”, engadiu, deixando claro que non quixo visitar “o cemiterio da nostalxia” con este libro:“Sería inútil empezar a embelecer o que sucedeu naqueles afastados lugares. Non vimos do paraíso, non deixaremos unha herdanza da que esteamos orgullosos”. Citou os espellismos que fascinaron a moitos da súa xeración, a febre que viviron e mentres tanto algúns buscaron un lugar no novo réxime.

“Cando empezaron a cambiar as cousas? A chegada do vídeo é un sinal”, explica. Trouxo unha ruptura, logo viñeron outros e hoxe “este precipicio”, segundo o escritor. “Entón perdeuse moito e agora aprendemos a vivir co que perdemos”.

Nunha entrevista publicada en 2016 por Pello Lizarralde (Elur Bustia, Erein) e ao fío da novela, ARGIA afirmou que non se fía moito dos escritores que escriben libros moi diferentes. Son palabras dun escritor de longa traxectoria: En 1978 publicou a súa primeira referencia, o libro de poemas Hilargiak ikarak (serie Ustela). En 2002 publicou a súa novela Larrepetit (Erein), coa que obtivo o Premio Euskadi de Literatura.

Os críticos literarios han destacado moitas veces as sensacións que a súa escritura provoca no lector. Entre elas, destacou as relacionadas coa visión no artigo escrito por Javier Rojo sobre Larrepetit. Esta crítica terminou coa seguinte frase: “Pódese dicir que o de Lizarralde é tamén literatura cinematográfica”. O ambiente dos personaxes de Argiantza era, por tanto, palpable desde hai tempo, no estilo do escritor.