Luns, 24 de maio.

Orereta é un pobo pioneiro no movemento de pensionistas. Saímos de alí ás 9:00, rodeados de amigos habituais, con todos os dulzaineros, fachos e aparato. Atrás quedan dous meses de traballo de organización. Ademais de debuxar con detalle o percorrido da xira guipuscoana, tívose que organizar cos grupos dos pobos a hora de chegada, o percorrido, onde e cando comer, cear, durmir, etc. e, o máis importante, formar un equipo ciclista axeitado e un equipo de transportista. Por tanto, tras deixar todo isto ben atado, emprendemos o camiño.

É un inicio cruel. Baixo a choiva, pronto estamos empapados de ósos, cos pés e as mans doridos polo frío, pero o corazón latexaba e a cabeza enchíase de faíscas. Respondemos ao mal tempo gritando, gritando e pondo boa cara. Fixemos Pasaia, Trintxerpe e Donostia-Sagües e fixemos un descanso cos compañeiros dELA, Steilas e LAB. En Hernani preparáronnos unha gran benvida, igual na praza de Goiko de Andoain, e nesta última os organizadores estiveron na Casa Consistorial, xa que este non autoriza o acceso da furgoneta e do camión á praza. Despois de virar por todo Tolosa, terminamos na praza, entre aplausos de moitas persoas, coa bertsolari Amaia Agirre e o estrondo da batukada.

Martes 25.

Chegamos a Legorreta a toda velocidade. En Beasain, os representantes sindicais están á entrada do pobo. A continuación atópanse Lazkao e Ordizia. Nesta última, recibimos a benvida na praza do mercado, da man do alcalde Adur Ezenarro, e na mesma, cociñados polo grupo Norte-Sur de Segura, espéranos a paella de Cristo, aínda gal-gal. Ormaiztegi. Que pensaría o xeneral Zumalakarregi ao ver unha columna como a nosa? As nosas reivindicacións xa non son Deus e os Foros, senón conseguir unhas pensións dignas. Ladeira de Izaga. Deus meu! A columna alargouse o suficiente e subimos suxeitándoa ás nosas propias capacidades, para acabar dominando a pendente. Zumarraga, Urretxu. Acabamos na praza do Piruloa. Gran benvida nun ambiente festivo con cantantes. Os montañeiros cantamos coa melodía: Pensionistas adiante, todos imos á rúa, a conseguir vidas dignas, á triaralaratriaralar... E tivemos unha cea moi boa, realizada polo equipo local (neste caso as mulleres).

Mércores 26.

No camiño de Legazpi, a recepción dos bombeiros foi moi emotiva. Despois da asfixiante entrada ao Legazpigrado de Patricio Etxeberria, dono e dono, atopámonos cun fermoso pobo. Da man do profesorado, os nenos e nenas das escolas saúdannos a berros e aplausos. A costa de Udana é máis lixeira que a de Iza, con todo, apértaseche o alento se non o fas. Baixada cara a Oñati, cos fols cheos de berros de alegría.

Na praza dos Foros de Oñati espéranos un nutrido grupo de persoas, entre elas as bandeiras dos sindicatos ELA, LAB e ESK. Á saída, un tremendo alboroto de bombeiros coas súas sirenas e os seus tubos. Arrasate. Sumámonos á protesta dos traballadores do Hospital Aita Menni ante o Concello. Despois de comer, Aretxabaleta, Eskoriatza e volta. Parada na praza de Antzuola. E por último, Bergara. O alcalde Gorka Artola deunos unhas palabras amables. Como performance, a destrución da muralla do capitalismo, tirando de traballadores, pensionistas, feministas e novos. E dous bertsolaris, un deles é Maite Aristegi, sindicalista campesiña, ex parlamentaria de Amaiur en Madrid, e ademais bertsolari. Jesús Mari Soubies, membro do grupo Pentsionistak Araba, ofreceu unha interesante charla sobre pensións.

Xoves 27.

A primeira parada é Soraluze e de alí dirixímonos a Eibar. Na praza de Unzaga, II. Estivemos nun lugar histórico onde se proclamou a república. En Elgoibar a festa é na praza de Maala. Actuación dos vellos rockeiros e, despois, o bertsolari fala claro: “Foi xusto e belo a actuación destes anos / É pecado preguntar o que se nos debe con xustiza? / juntémonos os pensionistas, chegará o día / respiraremos sen o virus da desesperación”.

No camiño de Deba, os nenos e nenas da escola de Mendaro recíbennos gritando “veñen aititas, aititas”. Máis adiante entramos na zona dunha canteira para recoller a todos, pero entrando nun oco que ten a grella de ferro que cobre a canle de entrada, rebentamos o fondo dianteiro da furgoneta. Primeiro incidente. Cambiar o fondo e avanzar. De Itziar a Mutriku. Mutriku, un pobo bonito e rebelde para meterse no pelotón... e costa abaixo para saír! Por último, Deba. Preparáronnos unha benvida multitudinaria e unha acollida marabillosa. Benvida do alcalde Gilen García con música.

Venres 28.

Empezando pola costa de Itziar. Me atragantó. O peor non é subir a costa, senón o obstáculo que fan os coches e os camións que se apiñan ao noso lado. O pelotón detívose un instante para deixar pasar a caravana, e eu decidín seguir adiante. Desde entón, grazas á muralla que fai o noso pelotón, subo ao meu ritmo con tranquilidade. Que diferenza! E a baixada, flipante! Vou como un neno, alegre e alegre. Zumaia. Na entrada temos alumnos de diferentes idades, aplaudíndonos a ambos os dous lados do camiño. É emocionante. Na benvida Jon Maia –a miúdo luxo!– ofreceunos uns bertsos preciosos. Á saída hai moitos mozos de ESO animándonos. Si amigos, estamos a favor de nós e da vosa pensión.

Pronto entramos en Getaria e logo en Zarautz. Alí tamén, unha magnífica benvida na Praza da Música, e os bertsos de Andoni Egaña gozaron das nosas orellas. Comemos ben e volvemos subir a costa, no camiño de Orio. Pelexando coa costa, murmurando co noso coxín un pouco, “si comese un pouco menos”... Despois de morrer, caldo quente. En Orio, dous nenos pequenos e a súa nai traballaron como dianteiros.

Estamos en Usurbil, fronte ao mural de Zumeta, a alcaldesa Agurtzane Solabarrieta deixou as nosas palabras a favor da loita e gozamos dos belos versos de Unai Muñoa. É o último día e temos o polideportivo. Salvo en Tolosa, todas as noites pasámolas en frontóns ou polideportivos; en terra dura e sobre o esterilla arranxamos o corpo dunha forma ou outra. Comedias ao espertar. Os anos non perdoan. Como medida da COVID-19, case todo o grupo durmiu todas as noites en tendas de campaña. Os demais afastáronse uns doutros, colocándose nas esquinas. É dicir, tomando medidas de seguridade, organizabamos a nosa noite como unha tribo india.

Sábado 29.

O coronavirus pediunos que tomemos medidas de seguridade, pero quen pensase que a furgoneta e o camión pequeno tamén necesitaban coidados? Como saber que, ao amparo da noite, iamos ser atacados pola xente e a atravesarnos as catro rodas? Os axentes da Policía Municipal tamén están moi sorprendidos por este tipo de feitos en Usurbil, e ademais en contra nosa. Arranxalo todo tróuxonos un atraso, pero ao final puxémonos en marcha para chegar a Donostia por Zubieta e Lasarte. Recepción na ponte de Santa Catalina do grupo de pensionistas de Donostia. Tamén atravesamos os barrios de Altza e Intxaurrondo. Xunto co resto de capitais de Euskal Herria, é a hora da manifestación. Foi xenial, tendo en conta que aínda estamos a padecer a pandemia.

A charla, os chistes e as infinitas historias do chofer Jon deixáronnos a piques de rebentar. Deixamos atrás as vivencias colectivas. Fatiga e alegría. E os actos dos pobos, cuxa organización contou coa participación das mulleres moi clara. Salvo en Hernani, todas as aurresku dantzaris doutros pobos foron chicas. E sen que os do Alarde tradicional déanse conta de que a tradición vai vivir, entre outras cousas, da man das mulleres, ou non vai ser.

En xeral, podemos dicir que se reactivaron e activado os grupos dos citados pobos, e pornos de face ao futuro. E é que, como diciamos no documento da manifestación, “a pesar de que o Pacto de Toledo e a votación no Congreso demostran a viabilidade do sistema público de pensións, as reformas que rebaixan as pensións mantéñense e abren as portas a novos recortes”. E, aínda por riba, vén de Europa un furacán de vento a favor da privatización das pensións.

Un dos resultados máis belos desta semana foi a relación que tecemos con diferentes axentes e a sinerxía que traballamos entre eles. Sindicatos, feministas, grupos xuvenís e axentes sociais acompañáronnos para reclamar unha pensión mínima de 1.080 euros. Unha pensión digna e pública. Sen restricións. Nada de brechas de xénero. Á fin e ao cabo, o soldo dos traballadores de hoxe ten que ver coas pensións de mañá; tamén con garantir un traballo digno e fixo. E que os que hoxe son novos saiban que a nosa loita tamén é a súa. Foi unha lección para todos. E tomar medidas ante a pandemia non é unha estupidez. Pero a loita continúa sen amedrentarse, encollerse nin desanimarse. É posible!