39 cumpríronse na Bahía de Pasaia desde que o mércores a Policía Española asasinou a catro membros dos Comandos Autónomos Anticapitalistas. A Cátedra Unesco de Dereitos Humanos da UPV/EHU elaborou un informe oficial. Ramón Sola de Naiz obtén o informe e achega detalles. Segundo el, o ocorrido esa noite foi unha "execución sen xuízo".

Lakua recibiu o informe hai tres anos, en 2020. Con todo, até este mes as familias non tiveron coñecemento del. Tampouco se presentou oficialmente. Os familiares das vítimas reuníronse o pasado 3 de marzo cunha comisión formada por técnicos do Goberno na que recibiron o informe. As familias non entenden como pasou este documento tres anos nun "caixón".

Contradicións en versión oficial

A versión oficial dixo que Jose Mari Izura, Pedro Mari Isart, Rafael Delas e Dionisio Aizpuru morreron como consecuencia dun tiroteo entre comandantes e Policía. Oficialmente, tras o alto da Policía, os comandantes dispararon e despois deses disparos viñeron os da Policía. Con todo, segundo unha testemuña, alí non se ouviu ningún alto, só os sons de rifle en directo. En total atopáronse 113 balas en catro corpos.

Na revista ARGIA desta semana pódese ler a entrevista realizada por Pello Aizpururi Mel A. Elustondo. O seu irmán Dionisio foi un dos asasinados esa noite en Pasaia. Na entrevista, a policía declarou que estaban no pretil superior das rocas. Un dos disparos de Delas (Txapas) entrou na caluga e saíu da fronte en sentido ascendente, tal e como confirmou os resultados da autopsia de Paco Etxeberria. "Como será posible que os policías disparen de arriba abaixo e Boinas recolla o tiro da caluga en sentido ascendente?, sinalou Aizpuru. "Ademais, a Policía indicou ao xuíz que tiñan varias fotografías que mostraban os disparos dos comandantes, pero este informe fotográfico nunca chegou a mans do xuíz, aínda que se pediu repetidamente esta proba".

Esa noite utilizaron a Rosa Jimeno como cebo. A policía torturó e obrigoulle a citarse cos comandantes. Os membros esperaban por centos de policías, entre eles o OMG da Policía Española, procedente de Guadalaxara (Grupo Especial de Operacións). "Facerlles chegar de Guadalaxara significa que tiveron o tempo que quixeron para organizar e preparar completamente esta operación", afirma Aizpuru.

Di o informe que o Estado, a través da Administración de Xustiza, debía facerse cargo da investigación, pero que prorrogou o procedemento "até levalo ao fracaso". "Unha investigación eficaz permitiría despexar dúbidas e coñecer a verdade".

Identificación policial "imposible"

Tres meses despois dos asasinatos, o xuíz arquivou o caso. Foi reaberto no ano 2000, por iniciativa dunha acusación particular, que posteriormente foi patrocinado polo Concello de Azpeitia. En todo o estudo repítese o mesmo: é "imposible" identificar aos policías que participaron na operación. Ante isto, o informe di que "non ten sentido dicir que é imposible identificar con precisión ás autoridades que lideraron a operación de Pasaia e que participaron directa ou indirectamente nela, tendo en conta o carácter planificado e preordenado da operación".

Non se pode nomear vítima de violencia estatal

O caso está agora aberto. O 28 de marzo, Joseba Merino, único membro do comando que sobreviviu á masacre, tentará identificar aos policías que participaron nela. Posto que o caso está aberto, neste momento non poden nomear vítimas da violencia do Estado ao catro mortos, xa que a lei vasca non permite facelo durante o período de apertura da investigación.

Este sábado, en Azpeitia, vaise a realizar un acto pedindo aclaración. Nela, os familiares das vítimas farán declaracións achega do informe que acaban de recibir.