Traducido automaticamente do vasco, a tradución pode conter erros. Máis información aquí. Elhuyarren itzultzaile automatikoaren logoa

Contas do haxa

  • Máis tarde, pero aquí está. Háxalas (Fagus sylvatica) vístense máis tarde que o resto de árbores que lles rodean. Busca condicións de vida máis “duras”: lugares húmidos e frescos. Pero o xeo vive medos.
Pagoaren kimu berriak. Argazkia: Jakoba Errekondo / ARGIA-CC-BY-SA

29 de abril de 2024 - 06:00

Veralo en zonas altas, menos nos orificios dos arroios, sempre que non sexa deses doces orificios. Nos fondos baixos dos arroios o xeo colléitase e acumúlase e o seu impacto pode ser severo, sobre todo porque o xeo tardío da primavera pode queimar a rexeneración e floración das follas. O haxa, polo si ou polo non, prolonga o día e espera a que a terra se quente; son sinal de que a primavera avanza e revitalízase cando sente seguro, brotes, ramas, follas e flores. A revitalización local cambiará hoxe, dentro de vinte días ou fai quince. E en cada lugar cada haxa decidirá cando recuperala. Nun grupo de haxas que vive toda a súa vida nunha contorna notaralo perfectamente: desde a aceleración do primeiro até a última pode durar dúas ou tres semanas. Cada haxa toma a súa vida tranquilamente, tranquilo, atento e responsable.

O deba tempada presenta un gran cardeal ou crebacabezas. Necesita dunha boa disposición para levar e coidar a súa contabilidade. Toma, como forma de escoitar, o haxa centenario. Os holandeses foron capaces de medir as características e o traballo desta haxa centenaria criada en condicións normais medias; o viveiro Van den Berk nas cegas dos seus viveiros, publicado na guía de árbores 2008-2009. Será de 20 m de altura prolongada sen risco importante de botadura e 12 m de anchura. A cintura terá un perímetro duns 60-80 centímetros. Ten 600.000 follas. Si, unha máquina para xerar 600.000 alimentos, tamén se necesita! Si todas estas follas estivesen xuntas cubrirían unha parcela de 1.200 metros cadrados. Para vivir, cada día toma 18 quilos de CO2 para construír azucres que se alimentarán dos medios da luz e a fotosíntesis nas súas follas. Sen auga nunca podería completar esta xeración, transportando os alimentos necesarios, participando no crecemento e proporcionando a temperatura necesaria para vivir. Canta auga necesita o haxa todos os días? Pois 400 litros; 400 litros si: busca, tráeo polas raíces, o tronco e os ramais e bombea até 20 metros máis aló dos subterráneos. Para el xera 12 quilos de azucre, que será o combustible para vivir. De agasallo, tamén liberará o osíxeno necesario para vivir dez persoas. Para substituír o seu traballo necesitarían 2.000 haxas mozo. Naquela época tiña un valor de 150.000 euros.

O haxa que agora está frondando, pronto será un gran instrumento que o fará a lume de biqueira. Até o outono, no que as follas se transforman, quítanse e no inverno se charanga, dormiendo en repouso. Até a seguinte indumentaria.


Interésache pola canle: Landareak
Nós tamén barbecho
Escríbenme preguntándome onde recoller herbas medicinais, e solo dicirlles que se fixen nas cunetas. O Romanticismo prexudicounos en moitos ámbitos da vida e tamén aquí, xa que as plantas medicinais non están nos carreiros cegos (sós) próximos á cima da montaña, nin... [+]

2025-04-14 | Jakoba Errekondo
O rico ecosistema terrestre da Huerta Viva
Abril lévanos aos antepasados vellos. Abril será a clave de todo o ano. Organizar as terras, completar o abonado, plantar sementes, pardas, paus, mallas, cordóns… Hai unha chea de obras, o paso máis longo para a nova tempada, que nos proverá despois de verán e outono de... [+]

2025-04-14 | Garazi Zabaleta
Dai Konbutxa
Convois e fermentados medios de vida
Ao redor de 2021, a gernikarra Itziar Presa Blasco comezou a mergullarse no mundo da Konbutxa. “Eu estudei maxisterio e traballei durante anos en educación, pero cando os meus fillos naceron tiven a oportunidade de quedarme en casa, e dalgunha maneira sentín que todo o que... [+]

Semáforo en vermello, enganoso para os inimigos
O nome científico do insecto que hoxe presentamos explícanos, entre outras cousas, que é vermello (non do todo) e que non ten ás. Os dous non son defectos, pero o vermello non é a súa única coloración e tamén tivo ás, pero o seu tamaño é moi variable entre uns e... [+]

2025-04-07 | Jakoba Errekondo
Cultivo da suposta agricultura e terra
Para o agricultor, o horto non é máis que un obstáculo. Hoxe en día, moitos campesiños “avanzados” pensan así. No seu traballo non necesitan horta, nin galiñeiros, nin manzanos, nin colmeas.

2025-04-07 | Garazi Zabaleta
Proxectos agroecológicos que se poden desenvolver en terreo pequeno e sen grandes investimentos
Trátase dun proxecto de agricultura rexenerativa en solitario, situado na leira Basaldea de Vitoria-Gasteiz, no barrio de Abetxuko, impulsado por Jaime García, Joseba Vigalondo e Javier Chaves. “No sector primario, o noso obxectivo é impulsar novas incorporacións no modelo... [+]

2025-04-07 | Iñaki Sanz-Azkue
A serpe pescadora, a través do río
Ao escoitar á serpe, ocorreráselle un lugar seco, xa que o ser humano ha interiorizado que os réptiles necesitan calor. Con todo, non todas as serpes son iguais, non todas lles gustan as mesmas condicións, e grazas a iso, entre outras cousas, atópase a diversidade... [+]

Apirila, zikloaren hasiera

Udaberrian orain dela egun gutxi sartu gara eta intxaurrondoa dut maisu. Lasai sentitzen dut, konfiantzaz, bere prozesuan, ziklo berria hasten. Plan eta ohitura berriak hartu ditut apirilean, sasoitu naiz, bizitzan proiektu berriei heltzeko konfiantzaz, indarrez, sormen eta... [+]


2025-03-31 | Jakoba Errekondo
Ohea berotzearen teknika

Ohe beroan edo hotzean egiten da hobeto lo? Nik zalantzarik ez daukat: hotzean. Landare jaioberriek bero punttu bat nahiago dute, ordea. Udaberriko ekinozio garai hau aproposa da udako eta udazkeneko mokadu goxoak emango dizkiguten landareen haziak ereiteko.


2025-03-31 | Garazi Zabaleta
Errekauek
“Errekauek” eta “enkarguk” etxean jasotzeko proiektua Azpeitian eta Azkoitian

Duela lau urte abiatu zuten Azpeitian Enkarguk proiektua, Udalaren, Urkome Landa Garapen Elkartearen eta Azpeitiako eta Gipuzkoako merkatari txikien elkarteen artean. “Orain proiektua bigarren fasera eraman dugu, eta Azkoitian sortu dugu antzeko egitasmoa, bere izenarekin:... [+]


2025-03-31 | Nagore Zaldua
Udaberrian sakura loreak eta itsas-tomateak

Itsasoan badira landareen itxura izan arren animalia harrapari diren izaki eder batzuk: anemonak. Kantauri itsasoan hainbat anemona espezie ditugun arren, bada bat, guztien artean bereziki erraz atzemateko aukera eskaintzen diguna: itsas-tomatea.


Borrokak balio du: Israel Premier Tech, ez aurten, ez inoiz

Aurten "Israel Premier Tech" txirrindularitza talde israeldarra ez da Lizarraldeko Miguel Indurain Sari Nagusia lasterketara etorriko. Berri ona da hori Palestinaren askapenaren alde gaudenontzat eta munstro sionistarekin harreman oro etetea nahi dugunontzat, izan... [+]


Samariar baltsamoa

Sare sozialen kontra hitz egitea ondo dago, beno, nire inguruan ondo ikusia bezala dago sare sozialek dakartzaten kalteez eta txarkeriez aritzea; progre gelditzen da bat horrela jardunda, baina gaur alde hitz egin nahi dut. Ez ni optimista digitala nauzuelako, baizik eta sare... [+]


2025-03-24 | Jakoba Errekondo
Ilargiko borda, lurra eta ilintia

Bada Borda bat ilargian. Bai, bai, Borda izeneko krater bat badu ilargiak; talka krater edo astroblema bat da, ilargiaren ageriko aldean dago eta bere koordenadak 25º12’S 46º31’E dira; inguruan 11 krater satelite ditu. Akizen jaiotako Jean Charles Borda de... [+]


2025-03-24 | Garazi Zabaleta
Koloreko
Landareetatik eratorritako ile-koloratzaile natural eta ekologikoak

Donostiako Amara auzoko Izko ileapaindegi ekologikoak 40 urte bete berri ditu. Familia-enpresa txikia da, eta hasieratik izan zuten sortzaileek ile-apainketan erabiltzen ziren produktuekiko kezka. “Erabiltzaileen azalarentzat oso bortzitzak dira produktu gehienak, baina... [+]


Eguneraketa berriak daude