Aínda lembra moi ben como lle dixo onte a súa nai: “Iraitz, vaiche á cama, que xa é hora. E déixache o móbil, porque vas cegarche!”.

Por suposto, a miña nai tiña razón. Os ollos de hoxe non perdoan. Non pegara ollo esta noite. A miúdo, ao volverse e volver da cama, lembraba aquela historia da avoa, a súa antiga e curiosa maneira de enganar aos nenos. A el, por suposto, non lle enganará, porque non é un neno, que o ano que vén vai pasar ao bacharelato... Creo que foi o último en recoller esas ideas. Quero dicir que se durmiu ao redor das ovellas. Levantouse mosqueada. Pero igual foi un bo soño, porque aínda que sexa un pouco confuso, lembra as paisaxes verdes e empinadas da novela de Sara Mesa Un amor, e as ovellas alá, alá e alá no prado, costa arriba e abaixo...

O espertador soou ás 8:13 horas, 30 minutos máis tarde do habitual na sala Multibox. O tempo, os seus 47 minutos, están ben calculados. A que dá os dous primeiros ao seu corpo para asumilo. Até hai pouco eran cinco minutos, pero agora eran dous; a sesta de tres minutos non é cousa de bromas. Adoita deixar a roupa que vai porse ao día desde a véspera e está moi orgulloso de habela afeito a ela, porque de antemán resolveu os quebradizos de cabeza e de roupa que non se poden calcular no tempo.Hoxe tamén: uns pantalóns de choiva, uns pantalóns vaqueiros claros, un xersei negro con capucha e, como non prevé quitarse o xersei, por baixo unha camiseta longa e vella, cálida e cálida. Desta empresa, que ten a súa sede na entrada a Arrasate, nada de barato. Pero vello e un pouco desgarrado, para contalo todo. O impermeable de sempre. E o paraugas na mochila, polo si ou polo non, si chove a fondo. E sabe chover moito en Euskal Herria. E si móllase moito, comedias. Polo catarro? Non, diaños. O importante é o pelo. Coa choiva, os cabelos do león se le ensordecen.

Chegou a tempo á estación de autobuses da antiga escola. Xa había algúns compañeiros de clase. Non lle gusta nin o primeiro nin o último, porque si non, estar aí cos profesores, non é un plan. Enseguida chegou o momento de entrar no autobús, e a duras penas chegaron os compañeiros máis vándalos, coma se fose o máis importante chegar ao autobús... E tamén sentar detrás, é dos vándalos. Pero Iraitz prefire chegar a tempo, sentar na parte dianteira e ocupar un sitio xunto á xanela. Non porque se maree, nin porque queira mirar as paisaxes. Pero a verdade é que hoxe o almorzo mesturouse bastante no estómago. Se desmayó un pouco. Non levantou cabeza desde o móbil. Alí estaba, seguindo a páxina web da Feira de Durango, á que dedicou unha hora onte no sofá. Novidades. 933 para mirar. E as que non son novidades, miles. Pero, sobre todo, é importante levar a folla de ruta das presentacións preconcibida.

O autobús parouse e non chocou coa cabeza, por pouco, por detrás do asento dianteiro do vehículo.

-A ver si... Escoitádeme, por favor... –dixo en voz alta o profesor, un pouco de desesperación e en ton de reproche–. Son as 10:00 horas. Dispoñen de catro horas para visitar a feira. É dicir, volverémonos a reunir ás 14:00, aquí. Aquí, non. O que queredes facer, pero comenteivos, ás 11:30, no salón de actos,...

Até entón, máis ou menos, escoitóuselle ben, pero non se lle entendeu ningún “ben”, “pasalo ben” ou “adeus”. Un bulebule de tumulto esmagoulle. Literalmente tamén, case. Enpin, dá igual. Iraitz sabe moi ben que ninguén da clase acudirá á cita das 11:30, xa que ouviu nalgún dos records desta semana que hai un bar cerca do recinto feiral, que serve kalimotxos sen pedir o DNI... Os guays de clase, os que queren ser guay e os que viven polo liderado acudirán á cita. Desgraciadamente, estes últimos tamén. Mozos. As mozas teñen outro plan, pero non se acorda moi ben de que. Non lles prestou demasiada atención. De feito, Iraitz, sen dicir en voz alta, quere entrar no mercado. Nada máis baixar do autobús, escape. E rápido ademais. Pero sen dar unha nota, para que os compañeiros non perciban nada. Por tanto, rápido, pero non tanto. A ver si non hai demasiadas colas á entrada de Plateruena para ver Popperra, Afterra, Utopía...

Pois non. Non hai apenas xente para as 10:15 horas, e só falta un cuarto de hora para que empece a aventura. Compramos entradas para varias contas cun ano e un pico de antelación... Pero bo, algúns teñen fame de tallo (ás 10:15, quen ten tanta fame?! ) e colócanse en fila uns poucos, impulsados polo cheiro que sae do interior, aínda que aínda non abriron a tapa da txosna. Menos mal que esa xente, e a multitude de mozas que por aquí e por alá atópanse, oculta a esperanza tímida dos frikis que queren entrar en Plateruena.

A xente que entrou con ganas e sen máis, animada/empuxada/forzada polo bo profesor, estas dúas clases adoitan ser notables nas mañás de Estudantes. Haberá unha ducia ou un máximo de dous deles que asistirán con pracer á festa, mentres que cinco ou seis ducias corresponderán á segunda clase. Pero bo, ao final xuntouse un pouco de xente diferente. E entre os que se xuntaron, ademais destas dúas clases, é explicable que moitas mozas están sentadas con moita atención, polo que respecta ao velímetro, e os nenos, salvo algunha excepción, abandonados e en pé en xeral. E co móbil. E non para gravalo expresamente, porque sobre o escenario había un gravado: un espectáculo de luces e sons, florecido polo fermoso recital de Sarriugarte.

Un pouco de vergoña, sobre todo, Iraitz sacou do peto o seu móbil –esa mesma acción non é vergoñosa, hoxe en día , no medio dunha sala escura e un espectáculo– para gravar a súa actuación. Sen levantarse demasiado, o brazo, é dicir, á altura do peito, para que a xente non o note, gravou un pedacito dun dez segundos. “Un story insta? Igual non”, pensou. “Que vergoña... Non?”.

Con todo, un mozo que a ten en diagonal grava e grava ou sacaba imaxes do seu paso pola cidade, sen ningún tipo de vergoña. Eh!, e tamén subindo as stories chulisimos. “Bo, serán os chulisimos porque dalgunha das mil fotos que sacou, nalgún momento, a luz ía quedar ben”, conclúe Iraitz. Pero sen vergoña, está aí.

Pero, de súpeto, a súa atención dirixiuse ao tablado. “O poppera sempre estivo nas fronteiras”, dixo Sarriugarte. Límites e marxes. Unha metáfora un pouco radical do propio Popper para falar tamén doutras mil cuestións marxinadas. Buala.

Pero non, ou ao menos Iraitz non cre que ao ouvilo a xente da súa contorna teña unha reacción eruptiva como a del mesmo. Volveu mirar á diagonal. Os ollos bríllanlle co primeiro móbil e ao que estaba a tocar e ardendo. Non está a facer mobilizacións agora. Os seus ollos relocen. Sarriugarte fala da queerteza, de probar o popper, de degustar, de querer máis, de abrir o ano, non só ás maricas... “Que doces a melodía de Narbaiza”, reflexionou Iraitz. E o que ten en diagonal, o mesmo que el, sen quitarse os ollos de encima. Parece que ten os ollos verdes. Ollos verdes que se descobren tamén con luces vermellas e revoltas. De mirada penetrante, de transmisión de ilusión.

Sarriugarte está a levar a cabo unha reflexión persoal literaria sobre as persoas queer, pero os ruídos que se producen na parte traseira son un pouco molestos. Un pouco polo sitio de Iraitz. Os mozos están a aburrirse e parecían impacientes. Vólvese e ve unha barreira de mozos. Un muro barreira, formando un círculo, rodeando ás mozas sentadas e aos poucos mozos infiltrados. Kantuan Sarriugarte e Narbaiza: “Este mundo non é suficiente para todos”. Barreira de mozos. Banda sonora. Poesía.

Onte Iraitz ouviu nas noticias que os adolescentes chicos son os que máis contrariedade teñen no feminismo e nos dereitos do colectivo LGTBI [Informe do Observatorio Vasco da Mocidade]. Casualmente a franxa de idade dos que eran en Plateruena e os maiores, 15-19 anos. Os máis remisos co feminismo, os da dereita e os que se achegan ao discurso da ultradereita.

Unha vez máis, Sarriugarte volveu a gañar a atención: “Eu era o primeiro tipo de empollona... 35 anos agora... Ás veces estou a aprender a non ser pedante e a controlar as respostas”.

Alí segue o ollo averdado, cos ollos brillantes, contemplando o recitado. IRAITZ, pola súa banda, volveuse a mirar a el. Mirábaos aos dous.

11:15 Jotzear. Agora si: tallo. De reforzo, mixto. Ou dun chourizo. O tártaro de aquí, murmurou, volvéndose cara a el. Así o considerou ao ver a parte do anterior. Pero Gasna era unha boa persoa. Polo menos, ben parecido. E a fila que hai, deses pobres diaños, eh. Diñeiro dos pais para gastar en libros, destinado a talogiles. Ajam, o termo que se estendeu durante a pandemia, actividade socioeconómica. Ao ouvir estas dúas palabras, a nai de Iraitz dicía: “Un único obxectivo, non importa en que, pero gastalo”. Pois iso é. Compre e trague.

“Eu tamén que fago”, repetiuse Iraitz. Bo, poida que sexa baixiño, pero en voz alta díxoo, e o veciño ouviuno. Ou non. Pero observou que alguén lle estaba mirando. É unha vergoña. Comentario común. E a xente miraba. Bo, quizá non tanto. Pero unha, outra vez ese ollo verde. Volveu mirar. El. “Foder, puxéronseme os cabelos revoltos?”, e cunha man, un pouco disimulada, volveuse á cabeza. A mirada entre os dous durou un segundo e medio, pero a Iraitz pareceulle longa. Non cesa de pensar en de onde sería. “Bo, el pedirá o tallo antes, a ver onde vai despois...”.

Logo perdeu a pista.

Bo, non recuperou moito: Concerto de Eneritz Furyak. Non había moita xente alí... Que teñen as cousas experimentais? "Que nos unen a el e a min", pensou. Nin sequera niso deixou de gravar ese ollo de verdor, eh. Mentres se movía a cintura. E iso que na entrevista que se publicou hoxe en Berria Furyak dicía o contrario. Ou si: "Non sei si [disco] é bailable no sentido máis superficial, pero si que dá a posibilidade de moverse, non só ao oínte, senón tamén a min no escenario". Ou si, por tanto. En que sentido bailaba?

Ás 14:00 o autobús de volta. Aínda falta polo menos unha hora. A aula de Cultura foi galardoada co Premio Rikardo Arregi. Teñen unha presentación... Pois como empeza ás 13:15, Iraitz non sabe moi ben que, algo de Ikusgela, pois decidiu ir alí. Zugaza ao cine. Plan de relaxación nesta sobremesa, sen dúbida.

O tallo non só quitoulle o apetito, senón que tamén lle deu un somnolento. Tanto Txilardegi arriba e Txilardegi abaixo, ou igual non era Txilardegi, eh, pero moitas cores na pantalla, porque os ollos lle queiman, se vén, por onde... O cansazo de durmir pouco...

-Perdóeme..., permíteme saír. –Mozas máis dentro da fila de butacas, cun punto de vergoña–.

Un susto.

“Si...” levantouse rapidamente do asento de Iraitz, coa gabardina, seguindo a corrente. E a luz do sol do exterior, vaia, non é de gran axuda.

E joño-X2, esqueceuse de ouriñar. As consecuencias da toma de decisións sen espabilar. De novo a Landako Gunea, desvío da vía do autobús para facer cola nos aseos laterais dos talogiles. Sempre hai cola. “Se polo menos a xente bebese infusións... Limparíanse ben as entrañas, non manchadas con restos de cervexa”.

-O último?

-Que? – un pouco alto por Iraitz, segundo susto en menos dun minuto.

-A ver si es o último en ir ao retrete... jeje!

Agora procesa ese susto-X2. Un amigo con ollos verdes que viu por todas partes, el na fila do retrete, detrás del.

-Si... Eu o último, si...

-Gustáronche os vídeos da aula de Audiovisuais?

“E isto como sabe que estiven no cine? Ai mamá, e veríame durmido?”. Dar un si aproximado, é dicir, dicir que os vídeos son ou non, poida que custáronlle cinco segundos.

-Soño. Ti?

Iraitz cóllelle a man. Dar dous bicos non está de moda.