Aquí pódese ver o diálogo fluído completo:

Transcribimos varias pasaxes:

Eli Pagola. Tendo en conta o Día da Muller Traballadora: Antes de ser agricultora, traballou noutros traballos e posteriormente decidiu trasladarse ao caserío para dedicarse á horticultura. As formas de traballo son moi diferentes en canto a condicións, horarios, responsabilidades. Como entende vostede o traballo?

Alazne Intxauspe. Traballo coa miña parella e mestúrase a vivenda e o traballo. E con todo o que coñecemos historicamente, é difícil nomear que é traballar e que non, si non se fai conscientemente. Precisamente para levar adiante os nosos caseríos foi necesario realizar moitos traballos, que na maioría dos casos foron levados a cabo por mulleres e que tampouco foron considerados traballos. Eu considero que o traballo é sementar zanahorias ou adelgazar ou quitar as herbas, pero tamén que no día a día é traballo relacionarnos cos nosos clientes, e que tamén é traballo pór algunhas destas zanahorias nunha ensalada no prato da nosa mesa. Hai moito traballo para poder levar adiante o caserío.

Eli Pagola. O que ocorre é que cando naceu unha terceira filla nun caserío, o avó da casa chorou con pena porque aínda non nacera. Neste sentido, que é ser muller ou nacer muller nun caserío?

Alazne Intxauspe. Creo que este feito responde a unha construción social. Deuse unha división sexual do traballo, o que deu lugar a un imaxinario no que se asociou máis ao home o ámbito público, con visibilidade e valor, tamén economicamente, o tractor, o gando, a asistencia a xuntas e aba. E á muller asocióuselle máis o que se chama traballo reprodutivo, que non ten visibilidade, que non se lle deu valor, é dicir, coidar aos nenos, comer na mesa da casa, ter a casa en orde... cousas que non se consideraron nin traballo, pero que ao mesmo tempo foron necesarias para o mantemento do caserío.

Eu creo que a muller, ademais dos traballos que historicamente lle corresponderon nesta construción social, tamén realizou traballos na explotación. E eses labores de explotación tamén as realizou en moitas ocasións como "axuda", sen recoñecemento económico, claro, pero sen considerar tampouco traballo, como "axuda". Agora, cando se tivo que facer ao revés, quero dicir, cando en casa houbo moito traballo porque hai que coidar aos nenos, ou esa paridade non se deu. Por tanto, diría que a muller sufriu unha carga de traballo engadida, sen recoñecemento.

De aquí tamén podemos entender que o alta na seguridade social foi historicamente unha das principais reivindicacións das mulleres campesiñas. Polo menos para ter dereitos laborais. E ao mesmo tempo, pedir aos homes que participen no coidado e que é un deber de todos.

Non me gusta falar de "muller", como unha soa, porque hai mulleres moi diversas. Pero creo que temos que facer un recoñecemento social a todo o traballo realizado pola muller campesiña, que non se viu nin posto en valor.

De face ao día de hoxe, fóronse desenvolvendo outras formas de traballo, máis colectivas, que quizá permitan unha nova organización para superar un pouco estes roles de xénero. Pero aí tamén creo que hai que facer un traballo consciente e moitas veces a inercia, a urxencia prevalece ante o importante. Aínda, como sociedade, temos o reto.

Eli Pagola. De que retos e necesidades xorde Etxaldeko Emakumeak?

Alazne Intxauspe. Gustaríame destacar que non estamos a nos crear nada ou só nós. Somos unha consecuencia de todo o traballo e a loita das mulleres anteriores, doutros encontros previos para a adquisición de dereitos e de toda esa historia colectiva é nestes momentos o resultado de Etxaldeko Emakumeak.

Hoxe en día a nosa máxima reivindicación non é a da seguridade social, pero outras reivindicacións que para nós son as mesmas que vimos nas mulleres de antes: por exemplo, como produtores de alimentos, recoñecer o noso papel e o noso papel. Outro recoñecemento que hai que facer á muller campesiña é o da “agroecología” ou modelo de caserío que se menciona agora en moitos espazos. As mulleres traballaron moito no mantemento deste modelo. Na nosa infancia, a agricultura de volta a casa, a nosa alimentación sa local, o fortalecemento das nosas economías locais, o establecemento dunha nova forma de relacionarnos… Recoñecer e pór en valor o traballo das mulleres fronte a outros tipos de agricultura é unha das nosas principais reivindicacións.

Outra reivindicación histórica é a do coidado. Agora, afortunadamente, conseguiuse centrar esta reivindicación, pero as mulleres do mundo rural han esixido historicamente ese recoñecemento, a toma de conciencia do home, a participación nas tarefas domésticas. Pór en valor o coidado, centrar os coidados, crear outros sistemas colectivos de vixilancia, os que agora estamos a ver da man do movemento feminista… Todo isto foi a nosa reivindicación.

Eli Pagola. Hai suficiente traballo en cada caserío e como vos organizades para reunirvos en Etxaldeko Emakumeak?

Alazne Intxauspe. Para nós é importante reunirnos. O caserío ten fama de estar illado, en cada lugar hai moito traballo e pouco tempo para outras cousas... Para nós os auzolanes son importantes para unir ás mulleres baserritarras (de todo tipo de "mulleres", non só mulleres, senón tamén outras diversidades). Para xuntarse e empezar, para axudar a outro, por exemplo limpando o invernadoiro ou pintando o galiñeiro... Logo adoita ser un bo punto de encontro, cunha comida, pero tamén é unha forma de traballar a formación, ou falar dunha necesidade concreta dun... Esa é a nosa forma de reunirnos.

Eli Pagola. Durante a folga xeral feminista do pasado 30 de novembro, as mulleres campesiñas tiveron un lugar destacado nas súas reivindicacións. Que traballo están a facer co movemento feminista?

Alazne Intxauspe. Queremos impregnar de feminismo a soberanía alimentaria e feminismo a soberanía alimentaria. Cando acudimos ao 30 de novembro, cando se expuxo a centralización do sistema de coidados ou a realización dun sistema público e comunitario de coidados, nós vimos a nosa achega: cando falamos do coidado das persoas, antes temos que falar do coidado da propia vida. Non son só persoas, son animais, son as nosas sementes, os nosos territorios, a nosa terra, etc. Iso é o que nós facemos no día a día, por tanto, a conexión é clara.

Para organizar un sistema de coidados é necesario organizar un sistema de alimentación. Aí tamén viamos claramente a conexión, porque nós traballamos na produción de alimentos saudables. No cadro de reivindicacións de folga incluíuse a protección e promoción da agroecología. Para nós este recoñecemento foi importante.

Pero o traballo co movemento feminista non comezou en novembro do ano pasado. As alianzas son un punto importante para nós, porque non imos a ningún sitio para impulsar a transformación. En 2015 pasou a Marcha Mundial da Muller por Euskal Herria, onde as sementes foron un elemento importante: fixemos o banco de sementes e achegámonos co movemento feminista, e a partir de aí seguiremos traballando de forma continuada.

Eli Pagola. Moitas veces recorremos ás dicotomías: urbana ou rural, feminista ou campesiña... desde a perspectiva obreira, que é especial ter unha profesión tan ligada á terra?

Alazne Intxauspe. Eu creo que é importante a interconexión co medio ambiente, a propia forma de entender a vida. E por iso xuntámonos moi ben co movemento feminista. Porque a nosa profesión necesariamente pon a vida no centro. Nós non queremos subordinar a natureza a nós, esa interconexión vémola perfectamente no día a día: necesitamos unha convivencia en beneficio de todos. Ese é un punto crave da nosa profesión. Refírome, por suposto, a un determinado modelo de cultivo: o relacionado coa terra, a agricultura que quere crear alimentos sans, unha agricultura que busca non pór capital no centro senón manter a vida ou a vida. Unha agricultura respectuosa, tanto coas persoas como co medio ambiente e demais.

Eli Pagola. Leire Milikua publicou o libro "Lur gainean itzal azpian", no que se abordan as dificultades de participación política das mulleres baserritarras.

Alazne Intxauspe. É consecuencia da construción social. Dixéronnos que a nosa é unha zona privada e temos que facer un esforzo en contra. Combater o coidado, a necesidade de estar sempre aos demais, sen horarios, etc., é outro esforzo, e non é só sacar tempo, moitas veces é clave o que pensamos e a carga mental que nos trae. Tamén hai que facer un esforzo para sentir que un é capaz de tomar a palabra, que está lexitimado... Iso non axuda na participación política, hai que facer fronte a moitos refractarios.

Menos mal que os espazos nos que se traballou intensamente e que sempre existiron foron espazos de encontro, de apoio, de fortaleza… Os mercados locais foron espazos de encontro e empoderamiento das mulleres. Por exemplo, no grupo Etxaldeko Emakumeak, cando un ten que intervir nunha comparecencia pública, traballamos o discurso entre varios. Nese empoderamiento ven algúns avances.

Si queremos mirar a lei, en 2015 o Estatuto da Muller Agricultora foi aprobado por unanimidade no Parlamento Vasco, e unha das súas seccións é reforzar a participación política das mulleres nas organizacións e asociacións agrarias. Na actualidade, o 40% das delegacións destas asociacións deben ser mulleres por lei, para poder ser subvencionadas: de non ser así, esta asociación non recibirá subvención. Con isto temos dúas vertentes: por unha banda, é verdade que as mulleres poden ocupar eses espazos, pero doutra banda, si non se cuestiona o modelo hexemónico de virilidade, creo que para dar unha verdadeira transformación ou unha participación efectiva real queda un pouco desgarrada, hai que dar algúns pasos máis en mentalidade, etc., para que esa participación sexa realmente efectiva.